این هشدار جدی است/ خوزستان همچنان درگیر تنش‌های اجتماعی ناشی از مشکل آب است
به گزارش اقتصادنیوز، روزنامه جمهوری اسلامی نوشت:
بررسی تنش‌های اجتماعی از سال 1379 تاکنون در استان خوزستان نشان می‌دهد که اگر درگیری‌های طایفه‌ای را از لیست تنش‌های حاد مستثنی کنیم حدود 80 درصد تنش‌های رخ داده (10 تنش از 13 تنش رخ داده) مرتبط با مسئله آب بوده‌اند.
ملاحظه می‌شود که برای استان خوزستان آب به عنوان یک عامل حساس باید قلمداد شود. اگر بخواهیم عوامل تنش‌زای آبی دخیل در اتفاقات گذشته را لیست نماییم می‌توانیم به موارد ذیل اشاره نماییم.
پیشروی آب دریا به رودخانه کارون و تأثیر بر ایستگاههای پمپاژ آب شرب آبادان و خرمشهر- شوری آب رودخانه - کاهش منابع آب قابل دسترس - آلودگی آب - قطع آب شرب - تأثیر گرد و غبار بر تأسیسات زیر بنایی آب و برق و... - ورود پساب‌های خانگی، بیمارستانی و کشاورزی به رودخانه‌ها.
امّا چرا این تنش‌ها در استانی که از نظر تاریخی پُر آب محسوب می‌شده و کیفیت آب مطلوبی نیز داشته رخ داده است؟
اولین نکته این است که اگر لفظ پُر آب، زمانی برای استان خوزستان کاربرد داشته اکنون با اتکا به آمار بیست ساله اخیر این نکته قابل اثبات نیست زیرا مقدار آب ورودی به استان خوزستان از طریق رودخانه‌های مختلف حدود 42 درصد کاهش یافته است یعنی به دلایل مختلفی مانند اثر تغییر اقلیم، انتقال بین حوضه‌ای آب از سرشاخه‌های رودخانه‌های کارون و دز، و توسعه بخش‌های آب بَر در بالادست استان خوزستان، مقدار آورد حدودی 30 میلیارد مترمکعبی متوسط سالیانه آب رودخانه‌ها به استان به 18 میلیارد کاهش یافته است.
دومین مسئله وابستگی شدید اکوسیستم و معیشت مردم استان به آب است. حداقل نیاز زیست محیطی بسترهای آبی استان خوزستان حدود 4 میلیارد مترمکعب در سال است (توجه نمایید که 20 درصد سطح تالابی کشور در استان خوزستان می‌باشد) که در ده سال گذشته تنها حدود 2.5 میلیارد مترمکعب آن تامین شده است. علاوه بر این حدود 17 درصد اشتغال مردم استان (حدود 200 هزار نفر) در بخش کشاورزی فعالیت می‌نمایند که از محل فعالیت در 1.4 میلیون هکتار زمین کشاورزی (از مجموع 3 میلیون هکتار زمین قابل کشت آبی استان) امرار معاش می‌نمایند.
سومین عامل، کیفیت آب رودخانه هاست. بررسی کیفیت آب رودخانه‌های استان خوزستان در ایستگاههای مرجع نشان می‌دهد که در طی بیست سال گذشته (به دلایل کاهش آورد رودخانه‌ها و به تبع آن بالا رفتن غلظت آلاینده‌ها، افزایش ورود پساب‌های کشاورزی و شهری و صنعتی به رودخانه‌ها، و همین‌طور اثر سد گتوند بر طور خاص بر رودخانه کارون) متوسط سالیانه کیفیت آب تمام رودخانه‌های استان بشّدت تنزّل یافته (به عنوان یک معیار، متوسط EC اغلب رودخانه‌ها دو برابر و یا بیشتر از دو برابر شده است) که با این وضع کیفیت، آب رودخانه‌ها قابلیت استفاده در بخش شرب را از دست داده‌اند و علاوه بر این برای امر کشاورزی نیز محدودیت یافته و افت محصول را سبب شده‌اند.
چهارمین مسئله طرح آبرسانی غدیر و طرح آبرسانی شرق استان هستند که علی‌رغم گذشت 17 سال از زمان شروع کار اجرایی این طرح‌ها، هنوز در نیمه راه مانده‌اند و در سالیان اخیر هیچ حرکت قابل توجهی برای پیشبرد جدّی آنها دیده نشده است. رسیدن به نقطه مطلوب این طرح‌های آبرسانی از آنجا اهمیت ویژه پیدا می‌کند که می‌تواند بخش آب شرب و بهداشت و یا زندگی روزمره مردم استان را از عوامل مستعد بحران خارج نماید.
پنجمین مسئله رشد کانون ریزگرد هستند که باز هم به عدم تامین آب بسترهای آبی استان خوزستان مربوط می‌باشند. برای کنترل و مهار این کانون‌ها متأسفانه بعد از سالهای 97 و 98 حرکت قابل توجهی دیده نمی‌شود و حال این مسئله را نیز به آن می‌توان اضافه نمود که سالیانه حدود 4000 هکتار به مساحت این کانون‌های بحران‌زا دارد اضافه می‌شود.
با این اوصاف عوامل تنش‌زای مرتبط با آب در استان خوزستان نه تنها کم نشده و نمی‌شوند بلکه درحال اضافه شدن نیز می‌باشند. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که همه عوامل بر شمرده فوق از نوع سوء مدیریت منابع آب محسوب می‌شوند نه کمبود فیزیکی آب و لذا شناخت این عوامل می‌تواند این کمک را به مسئولان محلی و ملی بکند که با اصلاح یا بهبود سیستم حکمرانی آب براحتی بتوانند بر این عوامل تنش‌زا فائق آیند و اگر حسن نیتی وجود داشته باشد راه حل‌ها را برای رفع و یا کاستن آثار عوامل تنش‌زا در استان خوزستان بکار بندند.
این توصیه برای سالهای پیش رو می‌تواند آویزه گوش مسئولان مربوطه باشد امّا برای ماههای پیش رو اهمیت مضاعف دارد زیرا رفته رفته درحال ورود به ماههای گرم و بحرانی، با نیاز آبی بسیار زیاد و سدهای خالی از آب، سال آبی بسیار خشک فعلی هستیم (البته بی‌تدبیری رخ داده در تابستان گذشته و تخلیه سدهای زنجیره کارون نیز نباید به فراموشی سپرده شود)، و با چنین شرایطی، داشتن برنامه دقیق و شناخت عوامل اثرگذار قبل از ایجاد تنش اجتماعی نامطلوب و ایجاد شرایط امنیتی، اهمیت دو چندان می‌یابد. باشد که این هشدار شنیده شود.
