غدیر نقطه عطفِ استراتژیک برای انتقال عصاره ولایت

به گزارش برنا هرمزگان عباس ذاکری کارشناس علوم قرآن و حدیث در یادداشتی نوشت: اگر قرار باشد در پیچاپیچِ روایت‌های تاریخی و الهیاتی، واقعه‌ای را بیابیم که بیش از یک رویداد تقویمی باشد و عمیقاً در رگ و پیِ هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی یک امت تنیده باشد، بی‌شک باید به غدیر خم اشاره کرد. غدیر، نه یک اتفاق گذرا در صحرای حجاز، که یک اعلام موجودیت الهی بود؛ اعلامی که خط فکری و عملی تمدنی را برای قرون متمادی ترسیم کرد. این نه فقط نصب یک جانشین، که تکمیل نقشه‌ای بود که با اقرأ آغاز شده و با الیوم اکملت لکم دینکم به کمال خود می‌رسید.

در بازخوانی آیه اکمال (مائده: ۳) در بستر غدیر، باید از رویکرد صرفاً فقهی یا کلامی فراتر رفت. این آیه نه فقط مُهرِ تأییدی بر دین، که اَبر فرازی بر تمامی ابلاغ‌های پیشین بود. رسالت پیامبر (ص) با تمامی وسعت و شمولش، بدون تضمین بقا و استمرار، به مثابه رودخانه‌ای بود که سرچشمه‌اش جوشان، اما مسیرش در معرض خشکی و انحراف قرار داشت. غدیر، همان کانال‌کشی و مهندسی مسیر این رودخانه بود تا زلالِ وحی تا ابد جریان یابد. ابلاغ ولایت، همان نقطه عطفِ استراتژیک بود که اگر انجام نمی‌شد، گویی عصاره رسالت هرگز به سرمنزل مقصود نمی‌رسید. تهدید آیه فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ نه یک سرزنش، که هشداری الهی به نبودِ امکانِ تحققِ کاملِ هدف رسالت در صورتِ نادیده‌گرفتنِ این حلقه حیاتی بود.

بزرگداشت غدیر، در واقع بازآفرینی یک «اتصال گمشده» در ضمیر جمعی است. در دنیای امروز که روایت‌های متکثر و گاه متناقض، بشر را به سوی بی‌هویتی معرفتی سوق می‌دهند، غدیر همچون یک نقطه ارشمیدسی عمل می‌کند؛ نقطه‌ای که با اتکا به آن می‌توان عالم و آدم را به جایگاه حقیقی خود بازگرداند. این نه صرفاً یادآوری یک خطابه، بلکه احیای یک بینش است. بینشی که حاکمیت شایسته‌سالار و مدیریت حکیمانه را نه بر مبنای آرای متغیر عوام، بلکه بر اساس نصب الهی و علم لدنی استوار می‌سازد.

در این میان، نقش امیرالمؤمنین علی (ع) نه صرفاً یک گزینه انتخابی، که لازمه منطقی و جبری برای بقای اسلام بود. ایشان، نفسِ پیامبر و دروازه شهر علم؛ گویی همان ضریبِ بقا و عاملِ پایداری بودند که وحی برای حفظ پیام خود به آن نیاز داشت. بزرگداشت غدیر، در حقیقت تکریم یک منطق است؛ منطقِ اعتدال، منطقِ عدالت، و منطقِ بصیرت که در شخص علی (ع) به کمال خود رسیده بود.

ما امروز غدیر را گرامی می‌داریم، نه به جهت تکرار مکررات تاریخی، بلکه برای رهایی از سرگردانی مدرن جامعه بشری درگیر بحران‌های هویتی، اخلاقی و اجتماعی است. غدیر، با تاکید بر ولایتِ مُتَّصل به غیب، یک مسیر برون‌رفت از این سرگردانی‌ها را ارائه می‌دهد. این ولایت، نه دیکتاتوری، که ولایتِ راهنما است؛ راهنمایی که نه بر اساس منفعت شخصی، که بر مبنای رضایت الهی و سعادت بشری عمل می‌کند.

غدیر، همچنین فرصتی است برای تمرین اخلاق اجتماعی و تقویت همبستگی وقتی پیامبر (ص) فرمودند: مَن کُنتُ مَولاهُ فَهذا عَلیٌّ مَولاهُ، فراتر از یک اعلام رسمی، پیوندی عاطفی و مودت‌آمیز را نیز پایه‌گذاری کردند. این پیوند، در بستر جامعه اسلامی، باید به اخوت و همبستگی میان تمامی مسلمین تبدیل شود. جشن غدیر می‌تواند رزمایش وحدت باشد؛ فرصتی برای کنار گذاشتن اختلافات سطحی و تمرکز بر “مشترکات عمیق که ریشه در یک چشمه‌سار وحیانی دارند.

پس، بزرگداشت غدیر، بیش از آنکه یک مراسم باشد، یک بازاندیشی عمیق است. بازاندیشی در نسبت انسان با رهبری الهی، بازاندیشی در مفهوم کمال دین و اتمام نعمت، و بازاندیشی در نقش خود ما در استمرار این مسیر نورانی. این بزرگداشت، دعوتی است به مَلازمت با ولایت؛ ملازمتی که در آن، هر گام ما در راستای تحقق آرمان‌های الهی در جامعه باشد. امید است با درک این سِرّ مکتوب، بتوانیم چراغ راه آینده خویش و نسل‌های پس از خود باشیم.