چالش‌های اجاره نشینی برای جوانان در فصل اسباب‌کشی
به گزارش خبرگزاری برنا، رضا نیکنام : با افزایش بی‌سابقه قیمت اجاره‌بها و پول پیش در سال‌های اخیر، دولت با هدف کاهش فشار اقتصادی بر‌مستأجران، طرح وام ودیعه مسکن ۱۴۰۴ را با افزایش ۵۰ درصدی مبلغ وام نسبت به سال گذشته اجرایی کرده است. این گزارش با جمع‌آوری نظرات چند جوان از ۲۵ تا ۳۵ سال، به بررسی جزئیات این طرح، چالش‌های اجرایی، و تأثیر آن بر زندگی مستأجران به‌ویژه زوج‌های جوان، وضعیت اجاره‌خانه در مناطق مختلف تهران (از جنوب تا مرکز و شمال) و تحلیل راهکارهای ممکن برای جوانان می‌پردازد.
وام ودیعه مسکن؛ نجات‌بخش مستأجران یا شعار بی‌اثر؟
آیا سیاست‌های جدید مسکن مانند وام ودیعه ۴۰۰ میلیونی برای اقشار خاص تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی و نیز وام ودیعه 270 میلیونی در تهران و ... واقعاً می‌تواند امیدی به جوانان بدهد؟
«با حقوق 12 میلیونی، حتی یک اتاق 25متری در حاشیه تهران هم برایم رویایی است.» این جمله احسان، ۲۸ ساله، از هزاران جوانی است که امسال در آستانه ازدواج، با دیوار بلند پول پیش ۵۰۰ میلیونی و اجاره‌بهای ۱۰ میلیونی روبرو هستند.
نرگس و امیرعلی (۲۹ و ۳۱ ساله - ساکن اسلامشهر) در این باره می‌گویند: برای اجاره آپارتمان ۶۰ متری، مالک 850 میلیون پول پیش می‌خواهد. وام ودیعه 400 میلیونی حتی نصفش هم نمی‌شود! حالا باید ماهی ۷.۷ میلیون قسط هم بدهیم؟ این یعنی نصف درآمدمان فقط اجاره شود!
علی (۲۷ ساله، ساکن جوادیه) عنوان می کند:«صاحب‌خانه‌ها به محض شنیدن افزایش وام ودیعه، قیمت‌ها را بالا می‌برند. پارسال پول پیش همین خانه 5۰۰ میلیون بود، امسال شده 7۰۰ میلیون!»
سارا(30 ساله ، ساکن فلاح) با بیان اینکه داشتن 35 سال سن، یکی از شروط دریافت وام برای مجردهای ساکن شهرهای بزرگ است، می گوید:«چرا من به عنوان یک زن شاغل مجرد، باید تا ۳۵ سالگی صبر کنم تا وام ودیعه مسکن بگیرم؟ این سیاست‌ها ما را مجبور به ازدواج‌های شتابزده می‌کند.»
رضا (۲۹ ساله، ساکن سهروردی)از تجربه خودش می گوید: «آپارتمان ۶۰ متری ما پول پیش ۶۰۰ میلیونی دارد. وام ۲۷۵ میلیونی حتی نصفش را هم پوشش نمی‌دهد. مالک‌ها ترجیح می‌دهند به جای رهن کامل، اجاره‌های کلان بگیرند.»
امیر (۲۷ ساله، ساکن استاد معین)می گوید:«دولت باید قیمت‌گذاری اجاره را کنترل کند. هر سال ۳۰ الی ۴۰درصد افزایش اجاره، ما را به سمت فقر می‌راند.»
نرگس (۳۱ ساله، ساکن جمهوری) فکرمی کند که همیشه چند قدم از تورم عقب تر است. او می گوید:
«با حقوق ۱۲ میلیونی من و همسرم، پس از پرداخت اجاره، فقط می‌توانیم هزینه‌های اولیه زندگی را تأمین کنیم. پس‌انداز برای خرید خانه برای امثال ما یک شوخی تلخ است.»
نیما (۳۲ ساله، ساکن نیاوران) در این باره می گوید: حقوق من ۱۸ میلیون تومان است. حتی با وام ۲۷۵ میلیونی، پول پیش یک آپارتمان ۷۰ متری را نمی‌توانم تأمین کنم. مجبورم با همسر و فرزندم در خانه پدری زندگی کنیم.»
سارا (۲۹ ساله، ساکن تجریش)با ابرازنگرانی از وضعیت اجاره خانه ها می گوید: «مالک‌ها به محض شنیدن افزایش ناچیز وام ودیعه مسکن، قیمت‌ها را ۳۰ درصد افزایش دادند. این وام فقط به نفع صاحب‌خانه‌هاست.»
کامران (۲۸ ساله، ساکن الهیه) نیز اینطور گلایه می کند: «دولت به جای ارائه وام ناکافی، باید قیمت‌گذاری اجاره را کنترل کند. مالک‌ها هر سال بی‌ضابطه قیمت‌ها را بالا می‌برند.»
هستی (۳۱ ساله، ساکن ولنجک) اظهار می کند: «وام ۴۰۰ میلیونی برای نهادهای حمایتی است. من که کارمندم، ولی زیر خط فقر نیستم، پس چطور باید خانه اجاره کنم؟»
خانه‌ای به وسعت آرزو!
تحلیل این داده‌ها به این سوال پاسخ می دهد که چرا جوانان احساس می‌کنند این طرح‌ها تقریبا شکست خورده است؟
اول- ناکافی بودن مبلغ وام؛ در تهران، میانگین پول پیش برای اجاره آپارتمان ۶۰ متری حدود ۶۰۰ میلیون تومان است، درحالی که وام تنها ۲۷۵ میلیون پوشش می‌دهد.
دوم- سود ۲۳ درصدی برای دریافت این وام باعث می‌شود یک زوج تهرانی در ۵ سال، فقط ۱۹۰ میلیون تومان سود به بانک بپردازند.
سوم- موانع اداری و ضامن؛ بسیاری از جوانان به دلیل نداشتن ضامن رسمی مثل کارمند دولت یا بازنشسته از دریافت وام محروم شده‌اند.
چهارم- تأخیر ۳ تا ۶ ماهه در پرداخت وام ودیعه، بسیاری ازجوانان را مجبور به انصراف کرده است.
پنجم_ افزایش قیمت‌ها پس از اعلام افزایش وام ودیعه؛ جوانان عنوان می کنند که مالکان به محض اعلام وام جدید، ۲۰ تا ۳۰ درصد به پول پیش خانه ها اضافه کرده اند.
درواقع نسبت درآمد ماهیانه با هزینه ها از جمله پرداخت اجاره خانه و پس انداز برای تامین پول پیش تناسبی ندارد. زوج‌هایی که امسال خانه اجاره می‌کنند، باید از هم‌اکنون به فکر پس‌انداز برای افزایش اجاره سال آینده باشند. بر این اساس یک زوج با درآمد مجموع ۱۵ میلیون تومان، باید حداقل ۲ سال پس‌انداز کنند تا پول پیش یک آپارتمان ۶۰ متری در مناطق متوسط را بپردازند. البته در مناطق مرکزی و شمالی، این زمان به ۵ سال یا بیشتر افزایش می‌یابد.
راهکارهای پیشنهادی جوانان
_افزایش سقف وام به ۵۰۰ میلیون تومان برای تهران.
_اصلاح قانون مالک و مستاجر با قراردادهای بلندمدت با نرخ ثابت.
_کاهش نرخ سود به زیر ۱۰ درصد برای مستأجران کم‌درآمد.
_حذف شرط ضامن برای متقاضیان دارای سابقه اعتباری مناسب.
_اجرای قانون ساماندهی اجاره‌بها برای کنترل افزایش قیمت‌ها.
_توسعه مسکن استیجاری دولتی با اجاره‌بهای کنترل‌شده.
_تشکیل صندوق‌های قرض‌الحسنه برای کمک به پول پیش.
_اجرای دقیق‌تر قوانین ضدگرانفروشی در بازار اجاره.
_حمایت از ساخت مسکن‌های کوچک‌متراژ ولی با کیفیت برای زوج‌های جوان.
بررسی وضعیت اجاره‌خانه در مناطق مختلف تهران
مناطق جنوبی تهران (مناطق ۱۲، ۱۶، ۱۷، ۱۸)
آپارتمان‌های ۵۰ تا ۷۰ متری با پول پیش ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان و اجاره ماهانه ۵ تا ۸ میلیون تومان.
خانه‌های قدیمی با متراژ بالاتر (۸۰-۱۰۰ متر) معمولاً پول پیش بالاتری (۵۰۰-۷۰۰ میلیون تومان) دارند.
چالش‌ها: کیفیت پایین ساختمان‌ها و نبود امکانات رفاهی مناسب.
مناطق مرکزی و غربی (مناطق ۲، ۵، ۹، ۲۱)
آپارتمان‌های ۶۰ تا ۸۰ متری با پول پیش ۴۰۰ تا ۷۰۰ میلیون تومان و اجاره ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان.
در مناطق نسبتاً مرفه‌تر (مثل شهرک غرب)، پول پیش به یک میلیارد تومان نیز می‌رسد.
چالش‌ها:رقابت شدید بین متقاضیان به دلیل نزدیکی به مراکز کاری و دانشگاهی وافزایش ناگهانی قیمت‌ها در تابستان به دلیل تقاضای بالا.
مناطق شمالی تهران (مناطق ۱، ۳، ۶، ۷)
آپارتمان‌های ۷۰ تا ۱۰۰ متری با پول پیش ۸۰۰ میلیون تا ۱.۵ میلیارد تومان و اجاره ماهانه ۱۵ تا ۳۰ میلیون تومان. البته واحدهای نوساز با امکانات لوکس، پول پیشی بالای ۲ میلیارد تومان دارند.
چالش‌ها: غیرقابل دسترس بودن برای اکثر جوانان با درآمد زیر 15 میلیون تومان و فشار اقتصادی بر زوج‌هایی که به اجبار(به دلیل محل کار یا تحصیل) به این مناطق مهاجرت می‌کنند.
هزینه‌های جانبی اجاره نشینی در شهر
_ کمیسیون بنگاهداری (حدود یکماه اجاره)
_اسباب‌کشی (۳-۵ میلیون تومان با احتساب 3 ساعت کار و 2 کارگر)این نرخ بر اساس مسافت، طبقات، حجم بار متغیر است و گاهی تا 15 میلیون تومان می رسد.
_بسته بندی(از500 هزار تومان تا2 میلیون تومان بسته به نوع کالاها)
دیدگاه کارشناسان
آیا امیدی به تغییر شرایط کنونی اجاره نشینی هست؟
اسدی، تحلیلگر بازار مسکن در این باره می گوید:«هرچند وضعیت فعلی اجاره‌خانه برای جوانان بسیار دشوار شده است، اما راهکارهای کوتاه‌مدت مانند اجاره نشینی مشترک(هم‌خانه شدن با زوج‌های دیگر برای کاهش هزینه‌ها در صورت امکان) و تنظیم اجاره نامه بلندمدت می‌تواند کمی از این فشارها بکاهد. البته فراموش نکنیم، بدون اصلاح ساختار اقتصادی و کنترل تورم، بهبود واقعی در بازار مسکن امکان‌پذیر نخواهد بود.»
حسینی جامعه‌شناس می‌گوید: «سیاست‌های مسکن بدون در نظر گرفتن تورم پول پیش، تنها به افزایش نقدینگی در دست مالکان منجر شده است. جوانان مرکز تهران به جای حمایت، احساس طعمه بودن می‌کنند.»
نصیری، استاد دانشگاه عقیده دارد دلالی و سودجویی بنگاه‌های املاک عامل اصلی گرانی اجاره مسکن است و حل آن نیازمند اجرای قاطعانه مالیات برخانه‌های خالی و شفاف‌سازی بازار است.
اسماعیلی روانشناس بالینی در این زمینه می گوید: اجاره‌نشینی طولانی‌مدت برای جوانان به یک عامل استرس‌زای مزمن تبدیل شده است. ما شاهد افزایش موارد اضطراب، افسردگی و حتی اختلالات روان‌تنی در میان این گروه هستیم. نگرانی دائمی درباره افزایش سالانه اجاره، احتمال اخراج از محل سکونت و عدم امنیت شغلی، همگی منجر به ایجاد حالتی به نام (بی‌پناهی آموخته‌شده) می‌شود.»
وی اضافه می کند: نکته نگران‌کننده‌تر، شکل‌گیری «نسل معلق» است؛ جوانانی که از نظر روانی در حالت همیشه انتظار به سر می‌برند و قادر به برنامه‌ریزی بلندمدت برای زندگی خود نیستند. این وضعیت می‌تواند تبعات اجتماعی گسترده‌ای در پی داشته باشد.»
رسولی، کارشناس علوم اجتماعی عنوان می کند: بحران مسکن در حال ایجاد تغییرات بنیادین در ساختار اجتماعی ایران است. نخستین تأثیر محسوس، تأخیر در تشکیل خانواده است. میانگین سن ازدواج در تهران به ۳۲ سال برای مردان و ۲۸ سال برای زنان رسیده که بخش عمده‌ای از این مسئله ناشی از عدم امکان تهیه مسکن و حتی اجاره خانه است.
اگرچه افزایش مبلغ وام ودیعه مسکن گامی مثبت است، اما سود بالا، اقساط سنگین، و موانع اداری باعث شده بسیاری از مستأجران به‌ویژه جوانان نتوانند از این طرح بهره‌مند شوند. به گفته کارشناسان، بدون اصلاح ساختار بازار مسکن و کنترل تورم، این تسهیلات تنها مسکنی موقت بر زخم کهنه بحران مسکن خواهد بود. وضعیت فعلی بازار اجاره، حلقه معیوبی از کمبود عرضه، تورم و سیاست‌گذاری‌های ناکارآمد است. جوانان یا باید به حاشیه‌نشینی تن دهند یا مهاجرت به شهرهای کوچک را انتخاب کنند. اما تجربه‌های جهانی مانند خانه‌های اشتراکی نشان می‌دهد که خلاقیت در طراحی مسکن می‌تواند بخشی از بحران را حل کند.
انتهای پیام/
