سکته‌ها در کمین جوانان
بیتا مهدوی: چندی قبل خبری به نقل از محمدحسین رمضانی، مدیرکل آموزش و پرورش گیلان در رسانه‌های گروهی با این مضمون منتشر شد که ساعت ۷:۴۵ دقیقه صبح امروز (دوشنبه ۲۲ آبان ماه) یک دانش آموز پسر پایه چهارم در یکی از مدارس غیردولتی ناحیه یک رشت، هنگام حضور در کلاس درس دچار نشانه‌های سکته قلبی و بی حال شد. علیرغم اطلاع رسانی سریع مسئولان مدرسه به والدین دانش آموز و اورژانس متاسفانه دانش آموز احیا نشد و تلاش پزشکان نیز برای احیای این دانش آموز ناکام ماند. علت دقیق مرگ این دانش آموز، از سوی پزشکی قانونی در دست بررسی است. خبر تلخ و ناگوار بود اگر چه تا کنون خبر دقیقی از علت فوت این دانش آموز بدست نیامد، اما روانشناسان معتقدند که استرس امتحانات باعث مرگ تلخ این دانش آموز شده است
به طوری که رضا ولدخانی، روانشناس نوجوانان اظهار داشته است میزان استرسی که در کودکان و نوجوانان وجود دارد به خاطر دیدگاه والدین است، در حالی که بچه‌ها با کمک همسالان، مشاوران و نگاه خود، قطعاً به آینده خود فکر می‌کند. نوجوانان ما در حالت عادی با بحران‌های هویتی و تحصیلی مواجه هستند پس بهتر است ما نیز بار بحران آنها را زیاد نکنیم.
مرگ و میر ناشی از سکته‌های قلبی و مغزی بخصوص در جوانان تبدیل به یکی از هزاران معضل جامعه پزشکی شده است. براساس آمار و ارقام «سیمای مرگ ایران» سکته‌های قلبی و مغزی اولین و دومین علت مرگ و میر را در کشور را تشکیل می‌دهند و متاسفانه جوانان هم قربانی می‌شود.
بر اساس بررسی‌های انجام شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بروز سکته مغزی در ایران حدود ۱۵۰ به ازای هر ۱۰۰هزار نفر در هر سال است و میزان بروز آن در کشور از متوسط جهانی بیشتر بوده وحدود ۵/۱ برابر متوسط جهانی است. سن این سکته به زیر ۵۰ سال رسیده است. این در حالی است که سالانه ۱۶۰ هزار مرگ قلبی و عروقی در کشور اتفاق می‌افتاد و از هر پنج نفر، یک نفر به دلیل سکته قلبی جان خود را از دست می‌دهندو سن سکته قلبی این روز‌ها به زیر ۲۰ سال رسیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که متاسفانه میانگین ابتلا به سکته بویژه در کشور ما بسیار پایین‌تر از کشور‌های پیشرفته بوده و بطور روزافزونی در سنین جوانی و حتی نوجوانی شیوع پیدا کرده است. اگر چه آمار خاصی نداریم، اما کم نیستند جوانانی که در اثر سکته قلبی و مغزی جانشان را از دست می‌دهند. واقعیتی که اگر برای پیشگیری از آن راهکاری اساسی سنجیده نشود در آینده‌ای نه چندان دور شاهد نسلی بیمار و از کار افتاده خواهیم بود که جوانی نکرده پیر شده‌اند و توانایی انجام بسیاری از کار‌ها را ندارند.
سکته مغزی در جوانان
دکتر بهنام جبه داری - متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب و ستون فقرات در مورد افزایش سکته مغزی در میان جوانان به گزارشگر خبر گزاری برنا می‌گوید: بر اساس تعریف سکته مغزی در جوانان معمولا سکته کردن افراد زیر ۴۵ سال و گاهی هم افراد زیر ۵۰ سال را در طبقه بندی جوانان قرار می‌دهند. علت سکته‌های مغزی در جوانان با سکته‌های مغزی در سالمندان متفاوت است. در سنین بالاتر علت سکته‌های مغزی معمولا بیماری‌های عروق مغزی، آرترواسکلروز (ضخیم شدن رسوبات یا پلاک در رگ‌ها)، دیابت، فشار خون چربی خون بالا و بیماری‌های قلبی است. در حالی که علل سکته مغزی در جوانان بیماری‌های خونریزی دهنده و انعقادی، استفاده از بعضی مواد مخدر مانند:شیشه و کوکائین، اختلالات ژنتیکی عروقی، پارگی عروق و بیماری‌های مادرزادی قلبی که در سنین پایین می‌تواند منجر به سکته قلبی شوداست.
وی با بیان این مطلب که سکته در جوانان افزایش پیدا نکرده است بلکه با افزایش سطح بهداشت زودتر سکته‌های مغزی را تشخیص می‌دهیم می‌افزاید: از عوامل سکته در جوانان بیماری‌های قلبی مادرزادی، مشکلات دریچه‌ای قلبی و اختلالات انعقادی شناخته و درمان می‌شود. شیوع این بیماری‌ها بیشتر نشده بلکه ما این بیماری‌های را زودتر تشخیص می‌دهیم.
یکی ازتفاوت‌های سکته‌های مغزی در جوانان و سالمندان این است که سکته‌های مغزی در جوانان بیشتر مورد غفلت قرار می‌گیرد و کمتر شناسایی می‌شوند به خاطر اینکه جوانان علایمی مانند: سردرد یا ضعف اندام را پیگیری نمی‌کنند. در حالی که افراد در سنین بالاتر از ۵۰ سال هر علامت خطرناک مانند ضعف اندام راجدی تلقی می‌کنند و به مراکز بهداشتی مراجعه می‌کنند و سریع سکته مغزی تشخیص داده می‌شود.
علایم و نشانه‌های سرطان مغزی
این استاد علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تهران در مورد علایم سکته مغزی خاطر نشان می‌کند: سکته مغزی بر اساس نوع محلی که دچار اختلال شده علایمش متفاوت است. نوعی از سکته مغزی داریم که اختلال در خونرسانی مغز است بیشتر مغز دچار انبساط و کاهش جریان خون می‌شود. اگر بیمار دچار اختلال در مخچه شده باشد بیماردچار اختلالاتی مانند: عدم تعادل، تهوع و استفراغ می‌شود اگر اختلال در محلی باشد که علایم حرکتی دارد اختلال در دفع می‌دهد اگر نیمکره را در گیر کرده باشد اختلال تکلم، گزگز شدن و بی حسی دست و پا را می‌دهد. ممکن است اختلال به صورت حرکات چشمی مختل شده باشد و اینکه اختلال قطع هوشیاری باشد و بیمار بیهوش می‌شود. همینطور اگر پارگی عروق اتفاق بیفتد و رگی پاره شود بر اساس محل که خونریزی به چه ناحیه حیاتی مغز فشار بیاورد می‌تواند علائم به صورت ضعف اندام، اختلال تکلم، اختلال بینایی و عدم تعادل بروز پیدا کند.
معمولاسکته‌هایی که خونریزی دهنده هستند بیشتر ممکن است علایم بیمار فقط سردرد باشد و با سردرد شدید مراجعه می‌کند که ممکن است سکته مغزی باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که مصرف مواد مخدر چگونه می‌تواند باعث ایجاد سکته مغزی در فرد شود می‌گوید: در معتادان تزریقی معمولا در زمان تزریق ممکن است دریچه قلب یک رشد میکروبی داشته باشد که کنده شده و به سمت مغز برود. مواد دیگری مانند کوکائین باعث انقباض عروق می‌شوند و گاهی هم باعث پاره شدن رگ و خونریزی مغزی می‌شود.
راه‌های پیشگیری از سکته مغزی در جوانان
دکتر جبه داری با اشاره به این مطلب که در جوانان معمولا علت سکته مغزی بیماری عروقی مغز، که در شرح حال فامیلی مشخص می‌شود و گاهی اوقات در شجره فامیلی شان افرادی هستند که دارای خونریزی مغزی ناگهانی بوده‌اند؛ که راه تشخیص آن با تصویر برداری‌های مغزی امکان پذیر است. اختلال انعقادی گاهی اوقات به علت مصرف بعضی از دارو‌ها مانند: قرص‌های ضد بارداری که پلاک انعقادی ایجاد می‌کند. بخصوص در خانم‌هایی که ریسک فاکتور‌هایی مانند چاقی، دیابت یا فشار خون داشته باشند باید از این قرص‌ها استفاده نکنند مصرف قرص‌های ضد بارداری همراه با فستینگ مانند روزه داری باعث اختلال انعقادی و ترومبوز سینوس‌های مغز را بالا می‌برد و ممکن است که خطرناک و کشنده باشد. جوانان بایداز روش‌های پیشگیری استفاده کنند بخصوص برای افراد بالای ۳۵ ساله‌ای که چاق هستند و یا سابقه بیماری‌های خونریزی دهنده دارند مصرف این قرص هاباید با احتیاط بیشتری صورت بگیرد.
زمان طلایی درمان
وی می‌گوید: سکته‌های مغزی که ناشی از اختلال انسداد شریان است ما زمان طلایی ۳ تا ۴ ساعته داریم که باید بیمار هر چه سریعتر به مراکز درمانی مجهز رسانده شود، زیرا که پیش آگهی بیماری بهتر است. ولی در بعضی مراکز می‌توانند بیماران با استفاده از اعمال پیشرفته جدید (می توانند لخته را خارج کنند) معمولا در ساعات اولیه سکته لخته را با تزریق دارویی به بدن حل می‌کنند ولی اگر زمان گذشته باشد متخصص مغز و اعصاب می‌تواند با مداخله عروقی لخته را به صورت مکانیکال از بین ببرد و با روش‌های استنت گذاری پیش آگهی بیمار را تغییر دهد آنچه مسلم است این است که هر بیماری که دچار علایمی گزگز اندام، بی حسی، اختلال تکلم واختلال دفع شود باید در زمان طلایی به مراکی درمانی منتقل شود.
این متخصص مغز و اعصاب خاطر نشان می‌کند: متاسفانه خبر نادرستی در مورد سکته مغزی در فضای مجازی بر سر زبان‌ها افتاده است که با سوزن زدن به انگشتان و زالو درمانیمی توان بیمارانی را که دچار سکته مغزی شده ان نجات داد. این در حالی است که این کار تنها زمان طلایی برای نجات بیماران را ازبین می‌برد. بیماران در صورت دیدن هر کدام از این علایم باید هر چه سریع با اورژانس تماس بگیرند و به مراکزدرمانی بروندکه کد مخصوص دارند این در حالی است که خیلی از بیمارستان‌ها مجهز نیستند به خصوص بیمارستان‌های خصوصی واجد این شرایط نیستند. تنها بیمارستان‌های آموزشی هستند که این کد را دارند و آمادگی این را دارند که بیماران سکته مغزی را به زندگی نرمال برگردانند.
سکته‌های قلبی
دکتر نازنین مصطفوی – متخصص قلب و عروق در مورد سکته قلبی در جوانان به گزارشگر خبر گزاری برنا می‌گوید: متاسفانه سن سکته قلبی در ایران بسیار پایین آمده است و افراد در سنین ۲۵ تا ۳۰ سال با علایم سکته قلبی به مراکز درمانی منتقل می‌شوند. علت سکته قلبی، عمدتا مربوط به بیماری‌های عروق کرونر است. در طی آن شریان‌های اصلی که وظیفه خونرسانی به قلب را برعهده دارند، دچار آسیب می‌شوند. دلیل سکته قلبی می‌تواند مربوط به لخته خون باشد. پلاک‌ها در ایجاد لخته خون نقش مهمی دارند. اگر آنها دچار ترکیدگی شوند، مواد شیمیایی حاصل از آنها می‌توانند منجر به لخته شدن خون شوند. با حرکت لخته به سمت قلب، خونرسانی دچار اختلال می‌شود و در نتیجه حمله قلبی رخ می‌دهد.
وی با بیان این مطلب که آمار مصرف دخانیات و مشتقات آن که در بین جوانان افزایش یافته است می‌افزاید: گرایش به موادی مانند ماری جوآنا، تریاک، شیشه و رژیم غذایی ناسالم، نداشتن فعالیت ورزشی منظم، مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های الکلی، فشار خون بالا و حتی دیابت از دیگر علل زمینه ساز سکته‌های قلبی عروقی است.
این متخصص قلب و عروق در مورد علایم سکته‌های قلبی در جوانان خاطر نشان می‌کند: عوامل مختلفی در افزایش حملات قلبی که ریسک ابتلا به حمله قلبی را بالاتر می‌برند مانند سابقه ژنتیکی در ابتلا به حمله قلبی، چاقی و اضافه وزن زیاد، چربی خون بالا، فشار خون بالا، عدم داشتن فعالیت بدنی و سبک غلط زندگی آلودگی هوا و استرس و اضطراب زیاد.
اثرات استرس بر کودکان
دکتر مصطفوی با بیان این مطلب که نباید از استرس بر سلامت قلب کودکان غفلت کرد می‌گوید: بالا بودن سطح استرس از عوامل جدی است که موجب پایین امدن سن سکته قلبی در جوامع مختلف شده است. کودکانی که سطح استرس بیشتری تحمل می‌کنند عروق آسیب پذیر تری دارند، سطح رادیکال‌های آزاد دربدن آنها افزایش می‌باد و احتمال اینکه رگ‌ها اسپاسم پیدا کند نیز بیشتر است. استرس می‌تواند منجر به بروز آرتیمی‌های قلبی شود و استرس حاد حتی در فردی که رگ‌های سالم دارد منجر به نارسایی قلبی حاد، سکته قلبی و ایست قلبی شود.
استرس امتحانات در کودکان
دکتر علی فرجام - روانشناس اجتماعی در مورد استرس امتحانات به گزارشگر خبر گزاری برنا می‌گوید: ترس، استرس و اضطراب از پیامد‌های زندگی ماشینی است و این در حالی است که متاسفانه کودکان و نوجوانان هم به خصوص در فصل امتحانات از آن بی بهره نیستند. با توجه به اینکه رفتار والدین همیشه الگویی برای کودکان بوده است از اینرو والدین باید در زمان امتحانات مواظب رفتار خود باشند و دقت بیشتری داشته باشند تا بتوانند به کودکان ونوجوانان راهکار‌ها و روش‌های مناسبی برای مواجه با استرس‌های مختلف بخصوص استرس امتحانات از خود نشان دهند. کودکان ونوجوانان اغلب در دوران امتحانات نگران این هستند که اگر نتوانند نمره خوبی بگیرند واکنش والدینشان با آنان چگونه خواهد بودو آیا انان را دوست خواهند داشت یا خیر. بسیاری از آنان دچار نوعی ترس، خشم، اندوه و درماندگی می‌شوند و، چون نمی‌توانند این حالات را بیان کنند بتدریج دچار اختلالات روانی می‌شوند و این در حالی است که تشخیص استرس و اضطراب در کودکان بسیار سخت می‌شود. گاهی اوقات میزان استرس کودکان و نوجوانان در امتحانات آنقدر زیاد می‌شود که دچار مشکلات جسمی مانند سر درد یا شکم درد می‌شوند. معمولا آنان در هنگام امتحانات به طور غیرمستقیم در برابر استرس و اضطراب آسیب پذیر‌تر می‌شوند و رفتاری که برای بزرگسالان چندان اهمیتی ندارد ممکن است برای کودکان خیلی استرس زا باشد. متاسفانه والدین کمال گرا انتظارات بی جای زیادی از فرزندان خود دارند و آرامش را از کودکان خود سلب می‌کنند. این در حالی است که نهادینه شدن این استرس‌ها در وجود کودکان می‌تواند سلامت آنان را به مخاطره بیندازد.
