صادرات بی رویه؛ عامل سیب زمینی ۶۰ هزار تومانی/ قیمت برنج ایرانی در بازار به بیش از ۲۰۰ هزار تومان رسید
به گزارش اقتصاد ۲۴، یکی از خبرسازترین اتفاقات در بازار طی هفته‌های اخیر، افزایش قابل‌توجه قیمت سیب زمینی و سایر صیفی‌جات در بازار ایران است. این رشد قیمت سنگین از اوایل دی ماه آغاز شد و این روزها به اوج خود رسیده است. گرانی‌ها و تورم شدیدی که طی چند ماه گذشته در اکثر کالا‌های بازار به صورت افسارگسیخته دیده می‌شود نگرانی مردم را چند برابر کرده که مسئله‌ای به حق است. این موضوع نه تنها فشار اقتصادی بر اقشار کم‌درآمد جامعه وارد کرده، بلکه زنگ خطر کمبود مواد غذایی اساسی را نیز به صدا درآورده است؛ اما چرا چنین اتفاقی رخ داده است و آیا به بهبود این وضعیت می‌توان امیدوار بود؟
گرانی نگران‌کننده ۱۰۰ درصدی سیب زمینی
بر اساس گزارش میدانی خبرنگار ما ز بازار‌های تهران و سایر کلان‌شهرها، قیمت سیب زمینی در دی‌ماه سال جاری به حدود ۷۰ هزار تومان در هر کیلوگرم رسیده است؛ در حالی که تنها یک ماه پیش این محصول با قیمتی در حدود ۳۳ هزار تومان عرضه می‌شد. به همین ترتیب، قیمت سایر صیفی‌جات مانند گوجه‌فرنگی، بادمجان و خیار نیز افزایش چشمگیری داشته است. نرخ صیفی‌جات طی یک ماه اخیر بین ۳۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش داشته و این روند همچنان ادامه‌دار است.
نکته تلخ جاییست که برخی از مغازه‌ها از شرایط پیش آمده سوء استفاده کرده و محصولات بی‌کیفیت و بعضا غیرقابل استفاده را با قیمت‌های سنگینی عرضه می‌کنند. به عنوان مثال دیده شده یک کیلو سیب زمینی سبز جوانه‌زده‌ای که بخش زیادی از آن دورریز است، کیلویی ۵۰ هزار تومان فروخته می‌شود.
سود فروش به همسایه بیشتر است
دلایل مختلفی را می‌توان برای این افزایش قیمت‌ها برشمرد که برخی از آنها به شرایط داخلی کشور و برخی دیگر به عوامل خارجی بازمی‌گردد. یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش قیمت، صادرات بی‌رویه این محصولات به کشور‌های همسایه است که برخی از مسئولان مربوطه نیز طی چند روز گذشته به آن اذعان داشته‌اند. کاهش ارزش پول ملی، صادرات را برای کشاورزان و واسطه‌ها بسیار جذاب کرده است، چراکه فروش محصولات به دلار یا ارز‌های دیگر، درآمد بیشتری نسبت به عرضه در بازار داخلی برای آنان ایجاد می‌کند. به‌ویژه کشور‌های همسایه مانند عراق، افغانستان و پاکستان به دلیل تقاضای بالا برای سیب زمینی و صیفی‌جات ایران، به بازار‌های اصلی صادراتی تبدیل شده‌اند.
مصطفی دارایی‌نژاد، رئیس پیشین اتحادیه بارفروشان، پیش‌تر بیان کرده بود دلیل اصلی گرانی سیب زمینی صادرات این محصول است. با کاهش ارزش پایه پولی کشور، عرضه این محصول در بازار داخل برای کشاورز و دلال‌ها صرفه اقتصادی ندارد. برخی دیگر هم معتقدند سرمازدگی اخیر بسیاری از نقاط کشور و تغییرات آب‌وهوایی باعث کاهش تولید برخی محصولات کشاورزی شده است. در مناطقی از کشور که سیب زمینی و صیفی‌جات عمدتاً کشت می‌شوند، تأخیر در برداشت محصولات و کاهش کیفیت تولید به دلیل سرمای شدید، عرضه به بازار داخلی را محدود کرده است.
ترمز صادرات صیفی‌جات کشیده نخواهد شد
حال سوال اصلی آن است که چرا صادرات صیفی‌جات در شرایط حساس کنونی متوقف نمی‌شود؛ تامین نیاز بازار داخلی طبیعتا باید مهم‌تر صادرات‌های خرد کشاورزان باشد، اما هنوز این روند ادامه دارد. به گفته برخی از فعالان این حوزه، بنابر قوانین موجود، برای جلوگیری از صادرات یک محصول کشاورزی، باید حداقل شش ماه قبل به کشاورزان اطلاع داده شود تا برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهند. به همین دلیل، امکان توقف فوری صادرات وجود ندارد. این‌طور که پیداست باید خود را برای دیدن کمیابی بیشتر سیب زمینی در بازار و افزایش سرسام‌آور قیمت صیفی‌جات آماده کنیم.
وضعیت قیمت صیفی‌جات به ویژه سیب زمینی نگران‌کننده است
افزایش قیمت سیب زمینی و صیفی‌جات در ایران نتیجه ترکیبی از عوامل داخلی و خارجی است که نیاز به مدیریت و برنامه‌ریزی جامع دارد. بدون اعمال سیاست‌های مؤثر در زمینه صادرات، تولید و نظارت، این بحران می‌تواند به مشکلات بزرگ‌تر در زمینه امنیت غذایی و رفاه اجتماعی منجر شود. افزایش قیمت صیفی‌جات طی چند هفته اخیر تأثیرات گسترده‌ای بر معیشت مردم داشته و نمی‌توان آن را انکار کرد.
اقشار کم‌درآمد که عمدتاً به این محصولات به‌عنوان مواد غذایی اصلی وابسته هستند، با کاهش قدرت خرید مواجه شده و معیشت آنها تا حد زیادی به خطر افتاده است؛ چرا که گرانی سنگین و ۱۰۰ درصدی صیفی جات، در کنار سایر موج‌های تورمی اتفاقی هولناک است. در نتیجه، تغذیه نامناسب و کاهش کیفیت رژیم غذایی در میان این گروه‌ها بیشتر به چشم می‌خورد. به طور کلی روزانه شاهد کاهش کیفیت و کمیت سفره‌های مردم هستیم و دولت هیچ توجهی به این هجوم اتفاقات بد اقتصادی ندارد.
***
قیمت جدید برنج ایرانی اعلام شد/ کشاورز هر کیلو برنج را چند می‌فروشد؟
تسنیم نوشت: در صورتی که این روزها به بازار مراجعه کنید با قیمت‌های عجیب و غریب برنج مواجه می شوید که هرگز با قیمت‌های سال گذشته حتی ماه‌های گذشته تشابهی ندارد، بهترین برنج ایرانی که در ماه‌های ابتدایی سال حدود ۱۰۰ هزار تومان تا ۱۱۰ هزار تومان به فروش می‌رسید، امروز به محدوده ۲۰۰ هزار تومان رسیده و رکودی عجیب را از خود به جای گذاشته است.
گزارشات میدانی نشانی می‌دهد که یک کیلوگرم برنج طارم معطر مازندران ۱۷۴ هزار تومان، برنج گیلان ۲۰۹ هزار تومان، و نوع دیگری از برنج ایرانی ۱۸۹ هزار تومان قیمت گذاری شده است که این قیمت ها در دو سال گذشته بی سابقه بوده است.
تکرار تجربه افزایش قیمت برنج در سال ۱۴۰۰
البته باید توجه داشت که این اولین بار نیست که بازار برنج در ایران به این شکل در آمده است به طوری که در سال ۱۴۰۰ نیز قیمت برنج به مرز ۲۰۰ هزار تومان رسید که در سال ۱۴۰۱ با تامین و تدارک این محصول قیمت ها در سال آینده کاهش قابل توجهی یافت.
تشکیک در آمار ارائه آمار تولید برنج در آن مقطع نیز وجود داشت و دلیل افزایش قیمت یکباره برنج در آن سال نیز کمبود یک باره طرف عرضه مانند سال جاری است.
تولید برنج در ایران توسط وزارت جهاد کشاورزی ۲.۷ میلیون تن در سال اعلام شده است که این مقدار توسط برخی از فعلان حوزه رد می‌شود. مجری سابق برنج وزارت کشاورزی: آمار وزارتخانه فاقد اعتبار کارشناسی است
ادیبی، مجری سابق برنج وزارت جهاد کشاورزی درباره سطح زیرکشت برنج ، گفت: بر اساس آخرین گزارش رسمی منتشره شده توسط وزارت جهاد کشاورزی سطح زیر کشت برنج در سال ۱۴۰۲ حدود ۷۰۰ هزار هکتار در گستره زراعی ۲۰ استان کشور بوده و سطح برداشت با احتساب کشت مجدد و برداشت رتون را نیز در همان سال ۷۹۰ هزار هکتار اعلام کرده است ولی به نظر بنده که بیش از ۳۰ سال در حوزه‌های مختلف برنج فعالیت داشتم و تقریبا با وضعیت کشت و تولید تمامی استانها از نزدیک آشنایی دارم و همچنین بر اساس سوابق موجود در وزارت جهاد کشاورزی سطح زیر کشت برنج در ایران حدود ۶۰۰ هزار هکتار است.
وی اضافه کرد: از این میزان حدود ۶۷ درصد آن اختصاص به دو استان شمالی ( گیلان و مازندران) دارد و این میزان با تکیه بر سوابق کشت کشاورزان توسط استانها جمع‌بندی شده است ، بحثی که اخیرا در حوزه‌های مختلف آن وزارتخانه در خصوص مساحی‌های صورت گرفته از طریق نقشه بردای هوایی مطرح می‌شود فاقد اعتبار کارشناسی است و در مقیاس کلان چنین طرحی در گستره برنج کاری کشور اجرا نشده است.
ادیبی اظهار داشت: بر اساس گزارش رسمی منتشر شده توسط وزارت جهاد کشاورزی برآورد میزان کل شلتوک تولید شده در سال ۱۴۰۲ با احتساب کشت اول، کشت مجدد و برداشت رتون معادل۳,۴۸۵,۰۰۰ تن با میزان رطوبت زمان انبارداری بوده است بنابراین میزان کل برنج سفید بر اساس وزن شلتوک زمان تبدیل معادل دو میلیون تن قابل برآورد است.
سود افزایش قیمت برنج در جیب کشاورزان نمی‌رود
از نکات مهم در این زمینه آن است که سود این افزایش قیمت در جیب کشاورزان نمی رود زیرا عمده آنها از جمله کشاورزان کوچک و متوسط محصول خود را فصل برداشت فروخته‌اند و اکنون که قیمت برنج به این قیمت‌های فعلی رسیده است مبلغی نصیب آنها نمی‌شود.
مثلا برنج طارم محلی در اوایل برداشت یعنی مرداد ماه تقریبا ۸۵ هزار تومان به فروش می‌رسید اما در اوایل زمستان و با خارج شدن محصول از دست کشاورز و تقاضای زیاد بازار، با طمع واسطه‌ها قیمت این محصول افزایشی شده و به یک باره برنج در سطح عمده فروشی کمیاب و قیمت‌ها در بازار گران می‌شود.
کمبود و افزایش قیمت برنج در بازار حاصل دلالی بازی و احتکار
در صورتی که آمار‌های وزارت جهاد کشاورزی درباره تولید ۲.۷ میلیون تن برنج در سال درست باشد که در روزهای اخیر شائبه‌هایی درباره آن مطرح می‌شود باید اشاره داشت که این محصول گرفتار احتکار به قصد گران فروشی در آینده شده است و این محصول در تناژهای بالا به دست برخی از افراد سودجو افتاده که اکنون با کمبود و گرانی آن مواجه هستیم.
بنابراین گزارش با فرض درست بودن آمار تولید برنج در کشور لازم است که وزارت جهاد کشاورزی به سرعت به بازار این محصول ورود کند و درباره تنظیم بازار این محصول اقدامات اجرایی انجام دهد و با سودجویان و محتکران احتمالی برخورد کند.
گفتنی است که ساختار بازرسی در معاونت بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی در دولت چهاردهم نیز از بین رفته است که این امر نیز خود در وضعیت فعلی بازار بی تاثیر نیست.
