روش عجیب و غریب این گل ارکیده برای گرده افشانی! (+عکس و فیلم)
rel="noreferrer noopener">عصر ایران - در دنیای شگفت انگیز گیاهان، گونه ای a/news/508710/%DA%AF%D9%84-%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9-%D8%B9%DA%A9%D8%B3" rel="noreferrer noopener">ارکیده به نام Catasetum saccatum با راهبرد گرده افشانی منحصر به فرد خود، زیست شناسان را متحیر کرده است. این ارکیده نه تنها از نظر جنسی دو شکل است، بلکه با مکانیسمی انفجاری، گرده های خود را با دقت و قدرت به سمت گرده افشان هایش پرتاب می کند.
راز دو شکل جنسی؛ گل های نر و ماده متفاوت از هم
برخلاف بسیاری از ارکیده ها که گل هایشان همزمان دارای اندام های نر و ماده هستند، Catasetum saccatum گیاهانی را تولید می کند که یا فقط گل های نر دارند یا فقط گل های ماده. نکته حیرت انگیز اینجاست که ظاهر گل های نر و ماده آنقدر متفاوت است که در ابتدا تصور می شدند متعلق به دو گونه کاملاً مجزا هستند. این تفاوت ظاهری، نقش کلیدی در فرآیند گرده افشانی پیچیده این گیاه ایفا می کند.
جنس نر ارکیده Catasetum saccatum
شلیک گرده؛ یک نمایش طبیعی از دقت و قدرت
جذاب ترین جنبه این راهبرد، شیوه گرده افشانی گل های نر است. این گل ها، زنبورهای نر اوگلوسین (که به زنبورهای ارکیده معروفند) را با رایحه های خاص خود جذب می کنند. اما لحظه شگفت انگیز زمانی فرا می رسد که زنبور به دنبال منبع عطر در گل می گردد و ناخواسته به ساختارهای حساس و مو مانندی به نام «آنتن» یا «سِتا» برخورد می کند.
این برخورد، به عنوان یک ماشه عمل می کند و باعث می شود a/news/1061429/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%DA%AF%D9%84-%D9%87%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA" rel="noreferrer noopener">گل به صورت مکانیکی و با نیروی بسیار زیاد، یک کیسه گرده چسبناک (پولیناریوم) را به سمت زنبور «شلیک» کند! این پرتاب آنقدر قدرتمند است که چارلز داروین، طبیعت دان مشهور، در تحقیقات خود مشاهده کرده بود که یک پولیناریوم می تواند چندین سانتیمتر پرتاب شود. یک لایه چسبنده در پایه پولیناریوم تضمین می کند که این بسته گرده محکم به پشت زنبور می چسبد. این پرتاب ناگهانی اغلب زنبور را غافلگیر کرده و باعث می شود به سرعت محل را ترک کند.
جنس ماده ارکیده Catasetum saccatum
هدایت هوشمندانه؛ از گل نر به گل ماده
نکته هوشمندانه در این راهبرد این است که تجربه ناخوشایند «برخورد» با گرده، احتمالاً زنبور را از بازدید مجدد گل های نر دلسرد می کند. این مکانیسم، به نوعی زنبور را مجبور می کند تا با پولیناریوم چسبیده بر پشتش، به دنبال گل های متفاوتی برای بازدید بعدی بگردد. و اینجاست که گل های ماده وارد عمل می شوند.
هنگامی که زنبور حامل گرده، به یک گل ماده مراجعه می کند، پولیناریوم دقیقاً در جای مناسب خود، در یک شیار یا کلاله پذیرنده روی گل ماده قرار می گیرد و به این ترتیب گرده افشانی موفقیت آمیز انجام می شود.
