ائتلاف "هند، ارمنستان، ایران" در برابر ائتلاف "پاکستان، آذربایجان، ترکیه"

در جنگ و درگیری مرزی اخیر بین هند و پاکستان، ترکیه و جمهوری آذربایجان به سرعت از پاکستان اعلام حمایت کردند. به دنبال آن، این باور در دهلی‌نو که مقابله با ائتلاف ترکیه‌ای، آذربایجانی و پاکستانی با گسترش همکاری نظامی با ارمنستان، ضروری است، افزایش یافت.

به تدریج در برابر ائتلاف شکل گرفته از سه کشور "پاکستان، آذربایجان، ترکیه"، ائتلاف جدیدی از سه کشور "هند، ارمنستان، ایران" در حال شکل گیری است.

به گزارش عصرایران، سایت شبکه الجزیره با طرح این موضوع نوشت: حمایت‌های سیاسی و نظامی ترکیه و جمهوری آذربایجان از پاکستان در جنگ اخیر، هند را مصمم به تقویت روابط نظامی با ارمنستان و تلاش برای ایجاد ائتلاف سه‌گانه متضاد با مشارکت احتمالی تهران کرده است.

هند اخیرا اقدام به افزایش صادرات تسلیحات به جمهوری ارمنستان کرده است؛ اقدامی که از سوی تحلیلگران، بخشی از تلاش‌های گسترده دهلی‌نو به منظور مقابله با ائتلاف راهبردی روبه‌رشد بین ترکیه، جمهوری آذربایجان و پاکستان ترجمه شده است.

بنا به گزارش الجزیره، بعد از پایان جنگ دوم قره باغ بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان در سال 2020، روابط دفاعی و نظامی ارمنستان و هندوستان شاهد رشد کم سابقه‌ای شد و اتکای ایروان به مسکو که تا همین چند وقت پیش، تقریبا تأمین کننده انحصاری سلاح ارمنستان بود، کاهش یافت.

از نظر هند، این ائتلاف سه‌گانه، چالشی مستقیم علیه منافع منطقه‌ای این کشور است و در تنش و جنگ اخیر بین هند و پاکستان، این ائتلاف به صورت علنی در کنار اسلام‌آباد ایستاد. تحلیل‌گران هند بر این باورند که این تغییر، به وضوح، در سایه جنگ بین روسیه و اوکراین و نیز افزایش سطح درگیری‌های منطقه‌ای دیگر، رقابت ژئوپلتیک فزاینده در اوراسیا را نشان می‌دهد و ائتلاف‌هایی از این دست، به سرعت در حال تشکیل مجدد است.

بنا به گزارش‌های رسمی تأیید نشده، آنکارا و باکو، قبل و حین درگیری نظامی اخیر، اقدام به ارسال تجهیزات نظامی و تسلیحات به اسلام آباد کرده‌اند و بعد از این درگیری، بین رهبران سیاسی و نظامی سه کشور، سلسله دیدارهایی صورت گرفته است که نگرانی هند از این ائتلاف منطقه‌ای که ماهیت نظامی و سیاسی دارد، افزایش داده است.

یکی از تحلیل‌گران هند در این ارتباط گفته، از آنجایی که روابط بین هند و ترکیه و آذربایجان در سطح خوبی نبوده و به همین دلیل فروش سلاح به ارمنستان از سوی هند، تأثیر منفی بر این روابط نخواهد داشت.

دو سال بعد از جنگ دوم قره باغ (2022) هند و ارمنستان قرارداد نظامی به ارزش 244.7 میلیون دلار آمریکا امضا کردند که به موجب آن، سامانه‌‌های موشک انداز چندگانه «پیناکا» به همراه مهمات و تجهیزات در اختیار ایروان قرار می‌گرفت. یک سال بعد، شرکت هندی «کالیانی استراتژیک سیستمز» قراردادی به ارزش 155.5 میلیون دلار با هدف صادرات توپ‌های 155 میلیمتری به ارمنستان امضا کرد. در همان سال ، شرکت دیگری به نام «زین تکنولوجیز»، متخصص در توسعه دستگاه‌های شبیه ساز نظامی و سامانه‌های مقابله با پهپادها، سفارشی به ارزش 41.5 میلیون دلار بدون ذکر نام مشتری داشته است که در پایان سال، شرکت اذعان کرد که شعبه‌ای در ارمنستان به منظور توسعه فعالیت‌‌های خود در این کشور افتتاح کرده است.

بنا به این گزارش، عدم حمایت مسکو از ایروان در جنگ دوم قره باغ، ارمنستان را به سمت خرید سلاح و تجهیزات نظامی از هند سوق داده و این کشور به یکی از کشورهای مهم در زمینه تأمین سلاح برای ایروان تبدیل شده است. علی رغم اینکه ارمنستان، در سال 2024 عضویت خود در معاهده امنیت جمعی با روسیه را تعلیق کرده است، ولی از رسما همچنان عضو این ائتلاف نظامی سیاسی است.

پاسخ هند به ترکیه

یکی از تحلیلگران سیاسی مستقل مقیم لندن به نام «کریس بلاکبرن»، معتقد است که فروش تسلیحات هند به ارمنستان، پاسخ مستقیم به حمایت علنی رئیس جمهور ترکیه از پاکستان و انتقاد اردوغان از کشورهایی بوده است که اقدام به تسلیح ارمنستان می‌کنند.

به باور این تحلیل‌گر، روسیه مخالف افزایش همکاری دفاعی هند و ارمنستان نیست؛ چرا که روابط بین مسکو دهلی نو نیز در زمینه نظامی، سابقه تاریخی دارد.

طی درگیری اخیر ماه مه بین هند و پاکستان، دهی نو، اسلام آباد را به استفاده از پهپادهای ترکیه‌‌ای متهم کرد که منجر به راه اندازی فراخوان تحریم کالاهای ترکیه‌آی و آذربایجان و ممانعت از سفر تفریحی به این دو کشور شد و حجم مبادلات در زمینه‌های آموزشی و فرهنگی کاهش یافت و روابط تجاری نیز تعلیق شد.

در بخشی از این گزارش اشاره شده است که دولت مودی، نخست وزیر هند تلاش دارد از وضعیت موجود استفاده کرده و اقداماتی را علیه ترکیه انجام دهد که مخالفت با فروش موشک‌های پیشرفته «ای‌آی‌ام 120 امرام» آمریکا به ترکیه است که موشک هوا به هوا بوده و قادر است اهداف خارج از محدوده دید را هدف قرار دهد. کارشناسان هند بر این باورند که این قرارداد تسلیحاتی 225 میلیون دلاری میتواند روابط بین هند و آمریکا را پیچیده کند و این احتمال دارد که پیامدهای خطرناکی بر امنیت جنوب آسیا و منطقه اقیانوس هند بر جای بگذارد.

یکی از استادان دانشگاه گوا هند معتقد است، موافقت با فروش این موشک‌ها به ترکیه بدون وجود محدودیت به انتقال آن‌ها به کشور ثالث مانند پاکستان، می‌ـواند راه را برای تنش و بی‌ثباتی بیشتر در منطقه فراهم کند.

مسئولان هندی معتقدند که روابط دفاعی رو به رشد و شراکت راهبردی بین هند و ارمنستان صرفا گامی به سمت تقویت روابط دفاعی بین ایروان و دهلی نو نیست بلکه در چارچوب بازی ژئوپلتیک بزرگی است که هند به عنوان قدرت هسته‌‌ای در حال ظهور وارد این بازی شده است.

این شراکت به هند این امکان را می‌دهد که نفوذ خود را در منطقه جنوب قفقاز گسترش دهد؛ جایی که هند در آنجا با ترکیه و پاکستان حامی آذربایجان رقابت کرده و جایگاه دهلی نو به عنوان بازیگر مهم در اوراسیا را تقویت می‌کند.

این روابط، اهمیت کریدور حمل ونقل «شمال جنوب» (جنوب ایران تا شمال) را که به دنبال اتصال هند به اروپا و روسیه از طریق خاک ایران و ارمنستان است، برجسته کرده و بر آن تأکید دارد.

«بریجت دبسرکار»، کارشناس سیاسی متخصص در جنوب آسیا معتقد است فروش تسلیحات هندی به ارمنستان، توانمندی‌ها و امکانات سامانه‌های دفاعی ارمنستان را تقویت خواهد کرد؛ چرا که در درگیری ماه مه، هند موفق شد تعدادی از حملات پهپادهای ترکیه ای را دفع کند.

این کارشناس هندی به نقل از کارشناسان آذربایجانی می‌گوید: موازنه قدرت و منافع فعلی در قفقاز جنوبی، با ورود هند و پاکستان به موازنه، حکایت از شکل گیری ائتلافی دارد که می‌توان آن را «اتحادهای سه‌گانه متضاد» نامید. در یک طرف ائتلاف «ترکیه- آذربایجان- پاکستان» و در طرف دیگر، ائتلاف «ایران- ارمنستان - هند» قرار دارد. اگرچه باکو و ایروان از نظر ژئوپلیتیکی وزن سبک‌تری دارند ولی نقش محوری در انتقال منافع قدرت‌های بزرگ منطقه‌ای ایفا می‌کنند و این ائتلاف‌های جدید به عنوان یک عامل اصلی در تشدید تمایل به نظامی شدن منطقه جنوب قفقاز در حال شکل گیری هستند.