6 نکته درباره عملیات پهپادی شگفت انگیز اوکراینی ها در عمق خاک روسیه: از رسوایی اطلاعاتی تا تغییر پارادایم جنگ
عصر ایران ؛ جعفر محمدی - وقتی در پنجم اسفند 1400 ، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، فرمان حمله به اوکراین را صادر کرد، بسیاری گمان می کردند در مدتی کمتر از یک ماه، ارتش روسیه به مرزهای غربی اوکراین خواهد رسید، خاصه آن که در روزهای اول جنگ، پیشروی های برق آسایی هم داشتند.
اینک و بعد از 4 سال و 3 ماه از آن روز ، خبر می رسد که پهپادهای اوکراینی، در عمق خاک روسیه عملیات کرده و بیش از 40 بمب افکن راهبردی روسیه را منهدم و دنیا را شگفت زده کرده اند.
هر چند در حال حاضر حدود 20 درصد خاک اوکراین در اشغال ارتش روسیه است ولی بازی، آن گونه به کرملین تصور می کرد پیش نرفته و پوتین هم احتمالاً به اندازه زلنسکی - رئیس جمهور اوکراین - دنبال راهی آبرومندانه برای پایان دادن به این جنگ است.
اما درباره حمله شگفت انگیز پهپادی اوکراینی ها به عمق خاک روسیه چند نکته قابل ذکر است:
1 - این عملیات، بیش از آن که که یک شکست نظامی برای روسیه باشد، یک رسوایی فاجعه بار اطلاعاتی برای ساختار امینتی و اطلاعاتی روسیه است. سازمان "کا.گ.ب" زمانی نه تنها بر سراسر شوروی بزرگ که بر اغلب کشورهای جهان، اشراف اطلاعاتی داشت ولی امروز دهها پهپاد به طور مخفی و با کامیون وارد روسیه می شوند، در نزدیکی پایگاه های هوایی استراتژیک این کشور عملیات استقرار می یابند و عملیات انجام می دهند و بعد از انهدام یک سوم از کل بمب افکن های راهبردی، مقامات اطلاعاتی روس تازه متوجه می شوند که از کجا خورده اند!
بعد از انحلال کا.گ.ب در 1991 سازمان های SVR، FSB وGRU عهده دار امور امنیتی و اطلاعاتی روسیه شدند ولی هرگز نتوانستند اقتدار از دست رفته سلف خویش را بازیابی کنند و عملیات اخیر اوکراین، شاهد عینی این مدعاست.
2 - عملیات در عمق خاک روسیه، احساس ناامنی در این کشور را تشدید می کند و این برای دولت اقتدار گرای پوتین، یک سرافکندگی ملی است و البته برای مخالفان عمدتاً سرکوب شده اش، یک دستاویز جدی.
3 - این عملیات بعد از آن رخ داد که روسیه، از طرح آمریکا برای پایان دادن به جنگ با اوکراین استقبال نکرد و ترامپ گفت که پوتین با آتش بازی می کند. از این رو، عده ای آن را عملیاتی هماهنگ با آمریکا می دانند که حاوی پیامی روشن به روسیه است؛ هر چند آمریکا اعلام کرده که از این عملیات بی خبر بوده است.
این احتمال نیز جدی است که اوکراینی ها واقعا بدون اطلاع آمریکایی ها این عملیات را انجام داده باشند تا به آمریکا و متحدان اروپایی نشان دهند که در دفاع از کشورشان جدی هستند ولو آن که شخصی مانند ترامپ، پشت اوکراین را خالی کند.
همچنین با توجه به مذاکرات احتمالی پیش رو بین اوکراین و روسیه، این عملیات، اوکراین را از موقعیت ضعف مطلق خارج می کند و ابزار بیشتری برای چانه زنی در مذاکرات آتی پیش روی کی یف می گذارد. در واقع، اوکراین با عملیات پهپادی اخیر پارادایم کنونی جنگ را تغییر داده است: " ما فقط دفاع نمی کنیم، بلکه یک قدرت تهاجمی هم هستیم ولو با جنگ نامتقارن" .
4 - اگر روس ها احساس کنند که در عمق خاک خود نیز مصون نیستند، ممکن است در دکترین نظامی خود تجدید نظر کنند و سلاح های تاکتیکی و ضعیف شده هسته ای را نیز از زرداخانه هایشان بیرون بیاورند؛ پوتین نمی خواهد به هیچ وجه، طرف ناکام این جنگ باشد.
همچنین انتظار می رود زیر ساخت های بیشتری از اوکراین مورد حملات تلافی جویانه قرار گیرد. به بیان دیگر، این حمله می تواند بهانه مناسبی برای گسترش حملات روسیه یه اوکراین باشد. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، کمک های بیشتر اروپا به اوکراین و تشدید هر چه بیشتر درگیری ها دور از ذهن نخواهد بود.
5 - روسیه حدود 120 فروند بمب افکن راهبردی از انواع مختلف توپولف در اختیار داشت که طی دهه ها به ناوگان هوایی این کشور پیوسته اند. اینک یک سوم از این بمب افکن ها فقط در چند دقیقه از بین رفته اند. جایگزینی این بمب افکن ها برای روسیه با اقتصاد آسیب دیده کنونی و خطوط تعطیل شده تولید برخی از این بمب افکن ها تقریباً غیر ممکن و در خوش بینانه ترین حالت، بسیار زمان بر است. بنابراین می توان روز حمله پهپادی به پایگاه های هوایی روسیه را سیاه ترین روز ارتش این کشور در جنگ کنونی دانست.
6 - همان طور که ایلان ماسک نیز گفته است، این حمله نشان داد که آینده جنگ ها از مسیر پهپادها می گذرد. تکنولوژی پهپادی نسبت به جنگنده ها و بمب افکن ها پیچیدگی کمتری دارد ، ارزان تر است و البته پرکاربردتر. اوکراین هرگز نمی توانست با جنگنده های خود به عمق خاک روسیه نفوذ کند و به این راحتی دهها بمب افکن دشمن را منهدم سازد.
جهان، مدت هاست که متوجه اهمیت پهپاد در جنگ ها شده و از این روست که ساخت و توسعه پهپاد و نیز سیستم های ردیابی و سرنگونی پرنده های بدون سرنشین، جزئی گریزناپذیر از برنامه دفاعی بسیاری از کشورهای جهان و از جمله ایران شده است. عملیات اخیر اوکراین، پروژه های پهپادی جهان را بیش از پیش تقویت خواهد کرد: از پهپادهای غول پیکر تا ریزپرنده هایی که با هوش مصنوعی، عملیات شناسایی و ترور را بر عهده دارند. آسمان جهان، سال های پرتنشی را پیش رو دارد.
