«بازداشت‌های صوری توسط سرویس‌های اطلاعاتی» ؛ ابزاری برای سفیدسازی و بازآموزی عوامل نفوذی
عصر ایران - سرویس های اطلاعاتی جهان، پر هستند از کارهای پیچیده و هزارلایه که تنها متخصصان جاسوسی و ضد جاسوسی به ظرائف آن واقف اند.
بازداشت‌های صوری یکی از پیچیده‌ترین تاکتیک‌ها در عرصه‌ی عملیات اطلاعاتی محسوب می‌شوند که به دلیل ماهیت نامتعارفش کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. در این سناریوها، دستگاه اطلاعاتی کشور "الف" به ظاهر یکی از شهروندان یا مأموران کشور "ب" را بازداشت می‌کند، اما در واقع فرد بازداشت‌شده، خود از عوامل آموزش‌دیده و فعال همان سرویس اطلاعاتی کشور "الف" است. هدف اصلی از این بازداشت، نه سرکوب یا بازجویی، بلکه بازآموزی و سفیدسازی فرد برای اجرای بهتر مأموریت‌های آینده در کشور هدف است.
بازداشت‌های صوری یا نمایشی می‌توانند نقش کلیدی در بازسازی افکار عمومی و تغییر روایت پیرامون یک عامل اطلاعاتی ایفا کنند؛ مخصوصا اگر عامل مذکور، در کشور هدف، زیر ذره بین قرار گرفته و امکان سوخت داشته باشد.
بازداشت های صوری چند هدف مهم را در بر می گیرند:
سفیدسازی هویت عامل: با نمایش یک دستگیری عمومی، کشور میزبان (کشور الف) این تصور را ایجاد می‌کند که فرد مورد نظر به کشور ب و ارزش هایش وفادار است و حتی هزینه هم می دهد. بدین ترتیب پس از آزادی، این فرد در کشور خود به‌عنوان یک «قهرمان» یا «آزاده» شناخته می‌شود و اعتبار بیشتری پیدا می‌کند. به طور خلاصه، اگر کشور ب به عامل خود مشکوک شود، این بازداشت نمایشی می‌تواند تردیدها را از بین ببرد. به این کار، اصطلاحاً "سفید سازی" گفته می شود.
ارتقای مهارت‌های اطلاعاتی: در دوران بازداشت صوری، عامل می‌تواند آموزش‌های پیشرفته مانند رمزنگاری، روش‌های نوین نفوذ و ضدجاسوسی را دریافت کند و ضمن دریافت سرفصل های ماموریت جدید، با دیگر اعضای شبکه که در داخل کشور فعال اند آشنا و هماهنگ شود. این دوره‌ها ممکن است در خود زندان یا مراکز امنیتی ویژه برگزار شود.
ارزیابی وفاداری: گاهی اوقات، سرویس اطلاعاتی نیاز دارد تا عامل خود را برای مدتی در اختیار داشته باشد چرا که می خواهد از عدم همکاری او با سرویس های دیگر و نیز وفاداری اش به خود مطمئن شود.
شبیه سازی موقعیت دستگیری برای افزایش ظرفیت مقاومت عامل نفوذی: ممکن است فرد بازداشت شده، در شرایط سخت بازداشت و بازجویی قرار گیرد تا با شبیه سازی با موقعیت واقعی دستگیری در کشور ب ، ظرفیت تاب آوری وی افزایش یابد و تکنیک های مقاومت در بازجویی را مرور کند.
ایجاد موقعیت بهتر برای مأموریت‌های آینده: فراموش نکنیم که بازداشت های صوری ، همچنان یکی از روش های سرویس های اطلاعاتی است و در تمام مدتی که ملتی فکر می کنند شهروند بازداشت شده شان تحت فشار و احیاناً شکنجه است، او در حال دریافت آموزش ها و مأموریت های جدید برای "نفوذ" است تا به همان ملت، بیش از پیش آسیب بزند.
پس از آزادی، فرد می‌تواند با دسترسی‌های جدید و اعتبار ناشی از دستگیری در ساختار امنیتی یا سیاسی کشور ب نفوذ بیشتری داشته باشد، بی آن که ردی از هر گونه ارتباط بین او و سرویس اطلاعاتی وجود داشته باشد چون هر آنچه لازم بوده در دوران بازداشت به وی منتقل شده و او در همان چارچوب، به طور خودمختار اقدام می کند.
بازداشت های صوری؛ میراث جنگ سرد
در دوران جنگ سرد، سازمان‌هایی مانند KGB و CIA به طور دائم و با تمام قوا و در سراسر جهان، علیه یکدیگر فعالیت می کردند. بازداشت های صوری یکی از روش های دو طرف برای نفوذ بیشتر به نهادهای طرف مقابل بود ولی این روش همچنان به عنوان ابزاری معتبر کار می کند. به عنوان مثال در آوریل ۲۰۲۱، روسیه در یک تنش دیپلماتیک چند دیپلمات چک را بازداشت و سپس آزاد کرد. برخی کارشناسان معتقدند روسیه ممکن است از این بازداشت‌ها برای سفیدسازی یک جاسوس در میان دیپلمات‌های چک استفاده کرده باشد.
شاباک (سرویس امنیتی اسرائیل) نیز از این روش به طور جدی استفاده می کند و گاهی عوامل خود در فلسطین را دستگیر می‌کند تا بعداً آنها را به‌عنوان "زندانی آزادشده" در جامعه فلسطینی نفوذ دهد. در همین چارچوب در سال ۲۰۱۱، یک زندانی فلسطینی پس از آزادی، به‌سرعت به جمع گروه‌های مقاومت پیوست، اما بعدها مشخص شد ممکن است با اسرائیل همکاری داشته است.
فراموش نکنیم که بازداشت های صوری، همچنان به عنوان یکی از روش های جدی از سوی سرویس های اطلاعاتی دنبال می شود و بدین ترتیب، درحالی که ملتی تصور می کنند فرد بازداشت شده تحت فشار و بازجویی است، او در حال دریافت آموزش ها و مأموریت های جدید است تا بهتر از قبل "نفوذ" کند و آسیب بیشتری به همان ملت وارد سازد.
