بر اساس بیانیه گام دوم انقلاب، حضور آگاهانه و فعال زنان در عرصه‌های علمی، فرهنگی، مدیریتی و اجتماعی ضرورتی انکارناپذیر است. توانمندسازی زنان از طریق آموزش و پرورش در راستای تحقق اهداف انقلاب اسلامی و آماده‌سازی جامعه برای ظهور، به‌عنوان یک ضرورت راهبردی مطرح شده است.
اصلاح نظام تعلیم و تربیت، بازنگری در سیاست‌های آموزشی، پرورش زنان تمدن‌ساز و ایجاد شبکه‌های اجتماعی بانوان، مسیر تحقق حکمرانی مردمی و تمدن نوین اسلامی را هموار می‌کند.
>>مبانی نظری توانمندسازی زنان در آموزش و پرورش
الف) حکمرانی اسلامی و نقش زنان در تمدن‌سازی
زن، محور خانواده و جامعه‌ساز در بستر تمدن نوین اسلامی است. اسناد بالادستی، از جمله سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، بر تربیت زنان مؤمن، انقلابی و کارآمد تأکید دارند. نگاه راهبردی مقام معظم رهبری به زنان به‌عنوان عناصر کلیدی رشد و پیشرفت کشور نیز بر این موضوع صحه می‌گذارد.
ب) تحول در نظام تعلیم و تربیت بر اساس ۶ ساحت سند تحول بنیادین
- ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی:
تقویت باورهای دینی، ایجاد هویت اسلامی و مسئولیت‌پذیری دینی.
- ساحت تربیت اقتصادی و حرفه‌ای:آموزش مهارت‌های کارآفرینی، مدیریت اقتصادی خانواده و نقش‌آفرینی در اقتصاد مقاومتی.
- ساحت تربیت علمی و فناورانه: افزایش دسترسی زنان به علوم نوین، پژوهش‌های کاربردی و فناوری‌های روز.
- ساحت تربیت زیستی و بدنی: توجه به سلامت جسمی و روانی زنان، تغذیه سالم و ورزش در مدارس دخترانه.
- ساحت تربیت اجتماعی و سیاسی: آگاهی‌بخشی در مورد حقوق و مسئولیت‌های اجتماعی، نقش‌آفرینی در حکمرانی اسلامی و مشارکت در عرصه‌های مدیریتی.
- ساحت تربیت هنری و زیبایی‌شناختی: استفاده از هنر اسلامی برای ترویج هویت فرهنگی، ترویج پوشش و سبک زندگی ایرانی - اسلامی.
>>راهبردهای کلیدی توانمندسازی زنان در آموزش و پرورش
الف) اصلاح محتوای آموزشی بر مبنای هویت اسلامی
معرفی الگوهای زن مسلمان تمدن‌ساز در کتب درسی (حضرت زهرا (س)، حضرت زینب (س)، زنان تأثیرگذار انقلاب اسلامی) و تقویت آموزش مبانی دینی، اخلاقی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی دختران از جمله اقدامات ضروری است.
ب) توسعه مهارت‌های اجتماعی و مدیریتی
گسترش دوره‌های آموزشی برای توانمندسازی زنان در عرصه‌های مدیریتی و فرهنگی، آموزش کارآفرینی اسلامی و اقتصاد مقاومتی، و ارتقای سواد رسانه‌ای برای مقابله با جنگ شناختی و چالش‌های فکری و فرهنگی از دیگر راهبردهای مهم است.
ج) پرورش مادران تمدن‌ساز و فعال اجتماعی
طراحی برنامه‌های آموزشی ویژه دختران برای ایفای نقش مؤثر در خانواده و اجتماع، ارائه آموزش‌های کاربردی در زمینه سبک زندگی اسلامی، تربیت فرزند و مسئولیت‌های اجتماعی زنان، و ترویج سبک زندگی اسلامی - ایرانی به‌عنوان الگویی عملی در جامعه از جمله اقدامات مؤثر در این زمینه است.
>>اقدامات عملیاتی برای تحقق توانمندسازی زنان در آموزش و پرورش
الف) بازنگری در سیاست‌های آموزشی
تدوین برنامه‌های ویژه آموزشی برای دختران با محوریت هویت اسلامی و تمدنی، توسعه مدارس و دانشگاه‌های دخترانه با رویکرد علوم انسانی اسلامی، و ایجاد پیوند بین آموزش و پرورش، حوزه‌های علمیه و نهادهای فرهنگی برای تربیت زنان متعهد و انقلابی از جمله اقدامات عملیاتی ضروری است.
ب) شبکه‌سازی زنان برای تحقق تمدن نوین اسلامی
ایجاد تشکل‌های دانش‌آموزی و دانشجویی با محوریت نقش‌آفرینی اجتماعی و فرهنگی زنان، حمایت از گروه‌های جهادی و فرهنگی بانوان در مدارس و دانشگاه‌ها، و ترویج فرهنگ مطالبه‌گری اسلامی میان زنان و دختران برای تحقق عدالت و پیشرفت اجتماعی از دیگر اقدامات مهم است.
ج) بهره‌گیری از ظرفیت فضای مجازی و رسانه
تولید محتوای آموزشی و فرهنگی در زمینه توانمندسازی زنان بر اساس آموزه‌های اسلامی، راه‌اندازی پلتفرم‌های آموزش مجازی برای توانمندسازی زنان در حوزه‌های مدیریتی و فرهنگی، و ترویج الگوی زن مسلمان در فضای مجازی برای مقابله با تهاجم فرهنگی غرب از جمله اقدامات مؤثر در این زمینه است.
>>منابع و مستندات
- بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، مقام معظم رهبری
- سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
- دیدگاه‌های مقام معظم رهبری در حوزه زنان و خانواده
- نظریات اندیشمندان اسلامی درباره نقش زن در تمدن‌سازی
- گزارش‌های علمی و پژوهشی در حوزه توانمندسازی زنان
نتیجه‌گیری: آموزش و پرورش، بستر تحقق تمدن نوین اسلامی
توانمندسازی زنان از طریق آموزش و پرورش، ضرورتی راهبردی برای تحقق اهداف انقلاب اسلامی و آماده‌سازی جامعه برای ظهور است. با برنامه‌ریزی صحیح، می‌توان زنان را به محورهای اصلی هدایت فرهنگی، اجتماعی و خانوادگی تبدیل کرد تا نقش‌آفرینی فعال‌تری در عصر انتظار داشته باشند.
* کارشناس آموزشی وزارت آموزش و پرورش