>>به گزارش ایرنا، وقتی نام چاقوسازی زنجان به میان می آید؛ قدمت دیرینه آن در اذهان پدیدار می شود چون بسیاری از عموم مردم زنجان با این هنر اصیل و بی بدیل آشنا هستند و این هنر نسل در نسل به هنرمندانی رسیده که در کوچه پس کوچه های این شهر برای حفظ آن تلاش کرده اند.
از سال های بسیار دور تا حالا نام زنجان برای هر شنونده ای، تداعی کننده چاقوهای با کیفیت و مرغوب بوده است که به دست هنرمندان و صنعتگران چاقوساز زنجانی تولید می شود.
اعلام تاریخ دقیق و قطعی زمان آغاز این صنعت در استان زنجان میسر نیست ولی بنابر اسناد تاریخی، قدمت چاقوی زنجان به >>دوران مردان نمکی بر می‌گردد چون چاقو یکی از اشیای پیدا شده کنار این گنجینه تاریخی است.
از این چاقو به عنوان اولین و قدیمیترین سند موثق به دست آمده در خصوص صنعت چاقوسازی زنجان نام برده می شود و از آن زمان چاقوهای زنجان با ویژگی‌هایی همچون ظرافت، تناسب، آبکاری تیغه، قدرت برش و داشتن استادکاران فن از شهرت فراوانی برخوردار بوده است.
بنا بر همین بررسی ها، در دوره صفویه استادانی چون عبدالغفار سکاک در زمینه چاقوسازی زنجان نقش مهمی در رونق این صنعت مهم داشته‌اند و معروفترین چاقوها در دوره حکومت قاجار چاقوهای کِرِند و یا چاقوهای ساخت حسن استاد زنجانی بوده است.
از جمله مدارک موثق دیگر از سازمان اسناد و کتابخانه ملی می‌توان به مکاتبات و یک برگ صورتجلسه چاقوسازان در تاریخ ۱۳۲۳ شمسی اشاره کرد که در این سند، اسامی و امضای ۳۱ نفر از چاقوسازان زنجانی قید شده است.
پس از گذشت سال ها صنعت چاقوسازی این استان با فراز ونشیب فراوان به مسیر خود ادامه می دهد، هر چند استادکاران با ارائه کارهای فاخر نام خود را جاودانه کرده و برخی دیگر با دستان زبردست خویش در حال حفظ این هنر اصیل برای آیندگان هستند.
این در حالی است استادکاران این رشته اصیل زنجان، معتقدند فروش و تولید این محصول وضعیت چندان خوبی ندارد، چون تورم، گرانی، تامین دشوار مواد اولیه و نبود حمایت های کافی بر کیفیت و فروش این هنر اصیل سایه انداخته است.
>> قاچاق محصولات تقلبی با مهر زنجان، چالش چاقوهای زنجان
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان زنجان با بیان اینکه صنعت چاقوسازی در زنجان به‌طور مستقیم و غیرمستقیم برای حدود ۱۰ هزار نفر اشتغال ایجاد کرده است، می گوید: این صنعت در کارگاه‌های کوچک و بزرگ، خانوادگی و نسل‌به‌نسل ادامه دارد و به حفظ مهارت‌ها و هنرهای سنتی چاقوسازی کمک می‌کند.
>>مهدی باقری می افزاید: همچنین این صنعت در روستاهای استان باعث کاهش مهاجرت به شهرهای بزرگ و تقویت اقتصاد روستایی شده است.
وی با بیان اینکه چاقوهای زنجان به دلیل کیفیت بالا، طراحی خاص، استحکام و ظرافت نه تنها در بازار داخلی بلکه در بازارهای بین‌المللی مشتریان زیادی دارد، اضافه می کند: این صنعت به عنوان یکی از منابع درآمدی مهم استان زنجان شناخته می‌شود.
باقری می افزاید: تولید و فروش چاقو به کشورهای دیگر به افزایش درآمدهای غیرنفتی استان کمک کرده و جایگاه زنجان را در بازار جهانی صنایع دستی تقویت نموده است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان زنجان با تاکید بر اینکه چاقوسازی یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری صنعتی در زنجان است، ادامه می دهد: گردشگران داخلی و خارجی با بازدید از کارگاه‌های تولید چاقو با فرآیند ساخت این هنر آشنا می‌شوند که این امر به توسعه گردشگری صنایع دستی و افزایش درآمدهای محلی کمک می‌کند.
وی با بیان اینکه صنعت چاقوسازی باعث رونق کسب‌وکارهای مرتبط مانند فروشگاه‌های لوازم چاقو، عرضه مواد اولیه و خدمات پس از فروش شده است، می افزاید: این موضوع به افزایش اشتغال و توسعه اقتصادی محلی کمک می‌کند.
باقری با بیان اینکه چاقوهای زنجان از نظر تنوع شامل انواع چاقوهای ضامن‌دار، میوه‌خوری، باغبانی، قصابی، آشپزخانه و حتی شمشیرهای تزیینی است که با استفاده از مواد اولیه مرغوب و هنر دست استادکاران تولید می‌شود، اضافه می کند: این تنوع و کیفیت بالا موجب شده چاقوهای زنجان به عنوان نمادی از فرهنگ و هنر ایرانی در جهان شناخته شود.
>>صنعت چاقوسازی زنجان یکی از صنایع دستی مهم و تأثیرگذار در اقتصاد استان و کشور است که با ایجاد اشتغال گسترده در توسعه صادرات، رونق گردشگری و تقویت اقتصاد محلی نقش کلیدی ایفا می‌کند و به عنوان یک برند معتبر صنایع دستی ایران در جهان شناخته می‌شود. باقری خاطر نشان می کند: صنعت چاقوسازی زنجان یکی از صنایع دستی مهم و تأثیرگذار در اقتصاد استان و کشور است که با ایجاد اشتغال گسترده در توسعه صادرات، رونق گردشگری و تقویت اقتصاد محلی نقش کلیدی ایفا می‌کند و به عنوان یک برند معتبر صنایع دستی ایران در جهان شناخته می‌شود.
وی چالش های کنونی این صنعت اصیل را قاچاق محصولات تقلبی با مهر زنجان عنوان و اظهار می کند: نیاز به نوآوری در فرآیندها برای رقابت در بازارهای بین المللی بیش از گذشته احساس می شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان زنجان یادآوری می کند: این صنعت با حفظ میراث چند صدساله و تطبیق با نیازهای مدرن، هم در توسعه پایدار محلی و هم در معرفی هنر ایرانی نقش کلیدی ایفا می کند.
>>اجاره بها، معضل اصلی هنرمندان چاق ساز
رئیس اتحادیه چاقوسازان استان زنجان نیز در ادامه با بیان اینکه این هنر با بیشنیه دو هزار و ۵۰۰ ساله یکی از قدیمیترین صنعت فلزی استان و کشور به شمار می رود، گفت: این هنر بی بدیل و اصیل مختص این استان است.
>>محمد رسول زکی یکی از عمده‌ترین مشکلات چاقو سازان این استان را نداشتن کارگاه عنوان می کند و می گوید: اغلب صنعتگران این هنر در کارگاه های اجاره ای فعالیت می کنند و هر ساله نیز اجاره بها به سرفلک می گذارد و به نوعی دست و بال هنرمندان را می بندد.
وی با بیان اینکه هر چند کارهایی برای حل این معضل با متولیان شرکت شهرکهای صنعتی صورت گرفته است، اضافه می کند: قول هایی برای تامین کارگاه ها انجام گرفته اما پروسه دولتی در این بخش به مدت دو سال ادامه دارد.
زکی از دیگر مشکلات چاقو سازان را تامین نشدن مواد اولیه استاندارد عنوان و اظهار می کند: برای کیفیت بخشی تولیدات و افزایش توان رقابت با چاقوهای چینی باید مواد اولیه مرغوب تهیه شود که در صورت مهیا شدن، تولیدات داخلی ارتقا می یابد.
رئیس اتحادیه چاقوسازان استان زنجان با بیان اینکه حل این مساله مهم نیازمند توجه مسوولان استانی و کشوری است، ادامه می دهد: تمایز چاقوهای زنجان با سایر استان ها در ظرافت، استحکام، کیفیت آن است.
>>هرچند کیفیت و ظرافت چاقوهای زنجان بسیار بالاست اما کمبود مواد اولیه مشکلات زیادی را برای آن ایجاد کرده است. وی با بیان اینکه هر چند کیفیت و ظرافت چاقوهای زنجان بسیار بالاست اما همین کمبود مواد اولیه، مشکلات زیادی را برای آن ایجاد کرده است، ابراز امیدواری می کند که به کمک دولتی ها این مساله مهم حل شود تا چاقو سازان با خیال راحت به کار خود ادامه دهند.
زکی گفت: در صورت حمایت و کمک مسوولان استانی چاقوسازی استان می تواند بیش از گذشته حرفی برای گفتن داشته باشد.
رئیس اتحادیه چاقو سازان استان زنجان از دیگر مشکلات چاقو سازان استان را انگ و برچسب زدن به تولیدات استان با عنوان سلاح سرد اشاره و اضافه می کند: بروز همین مساله چالش هایی را برای ارسال تولیدات ایجاد می کند و در برخی مواقع ممنوعیت تولید و ارسال محصولات ایجاد می شود.
زکی با بیان اینکه وقتی ارسال چاقو در داخل با مشکل مواجه می شود همین مساله در صادرات نیز خود را نشان می دهد، می افزاید: چاقوهای زنجان به صورت چمدانی و زیر باری به کشورهای دیگر ارسال می شود.
وی با بیان اینکه قمه و قداره یکی از سودآورترین تولیدات صنعت چاقوسازی استان است، خاطر نشان می کند: در صورت تسهیل صادرات این محصول می توان به سوداوری بیشتر آن امیدوار بود.
>>نبود حمایت از هنرمندان چاقو ساز زنجانی
یک هنرمند چاقو ساز شهر زنجان که از سال ۷۴ به کار چاقوسازی اشتغال دارد به مشکلات چالش های این هنر اشاره و می گوید: از سال ۹۶ یک کارگاه تولیدی و تلفیقی از چاقوهای صنعتی و سنتی را راه اندازی و با معضلات زیادی دست و پنجه نرم کرده است.
>>علی احمدی گفت: هم اکنون ۵۰ نفر به صورت مستقیم در این کارگاه تولیدی مشغول به کار هستند ولی با مشکل کمبود نقدینگی مواجه هستیم.
احمدی با تاکید بر اینکه صنعت و تولیدات صنایع چاقوسازی زنجان در کشور مطرح است، اظهار می کند:متاسفانه خرید چاقو در اولویت اقلام سبد خانوارهای ایرانی و زنجانی نیست و خانواده ها کمتر به خرید چاقوهای اصلی گرایش دارند. >> یکی از چالش های اصلی چاقوی زنجان، واردات بی رویه به ویژه چاقوی های چینی است و اغلب زنان خانه دار این نوع چاقوها را خریداری می کنند در حالیکه چاقوی زنجان از ظرافت و کیفیت بالایی برخوردار است.
وی یکی از چالش های اصلی چاقوی زنجان را واردات بی رویه به ویژه چاقوهای چینی عنوان می کند و می گوید: اغلب زنان خانه دار این نوع چاقوها را خریداری می کنند در حالیکه چاقوی زنجان از ظرافت و کیفیت بالایی برخوردار است.
این هنرمند چاقوساز زنجانی یکی دیگر از معضلات هنرمندان این صنعت را مساله بیمه عنوان و خاطر نشان می کند: متاسفانه امسال ۵۰ درصد کمک دولتی بیمه فعالان این صنعت برداشته شده و همین مساله نگرانی هایی را برای فعالان این رشته ایجاد کرده است.
وی با تاکید بر اینکه امسال از سوی مقام معظم رهبری به شعار سرمایه گذاری برای تولید نامگذاری شده اما حمایت کافی از تولیدکنندگان صورت نمی گیرد، اضافه می کند:دولت بارها به اشتغال و اشتغال آفرینی تاکید می کند اما حذف همین کمک دولتی فعالان صنعت چاقوسازی را دل نگران کرده است.
احمدی با بیان اینکه تامین مواد اولیه مورد نیاز از دیگر چالشهای چاقو سازان زنجانی است، خاطر نشان می کند: متاسفانه تسهیلاتی در اختیار فعالان این عرصه قرار نمی گیرد و همین مساله نیز به معضلات کنونی این صنعت افزوده است.
وی با تاکید بر اینکه بارها مشکلات و مسائل چاقوسازان به متولیان امر اعلام شده اما گوش شنوایی برای این مطالبات نیست، اضافه می کند: چاقو هنر اصلی این خطه از سرزمین کهن ایران است که باید برای پویایی آن تلاش بیشتری کرد، در غیر این صورت در معرض خطر و نابودی قرار می گیرد.