به گزارش خبرنگار >>ایرنا، مدیریت سه مکان شاخص گردشگری فارس یعنی حافظیه، تخت‌جمشید و پاسارگاد به شیوه هیات امنایی در یک دهه اخیر روندی رفت و برگشتی داشته است؛ گاه تا پای اجرا پیش آمده و گاه با مخالفت‌های سرسختانه مواجه شده است.
این درخواست، که طی ادوار مختلف محل اتفاق نظر مسئولان استانی و کارشناسان میراث فرهنگی هم بوده، هیچگاه به ثمر نرسیده است، حتی هنگامی که به طور رسمی در هیات وزیران تصویب و ابلاغ شده است.
یک بار در پایان دولت دوازدهم هیات امنایی شدن چند مجموعه شاخص فارس مصوب شد و معاون اول رئیس جمهور وقت نیز آن را ابلاغ کرد،اما با پایان دولت، اجرای آن متوقف ماند؛ باردیگر در دولت سیزدهم، مساله به جریان افتاد و روی میز وزارت میراث فرهنگی قرار گرفت اما برخی مخالفت‌ها مانع از تحقق آن شد.
نگرانی از انتقال اختیارات مدیریتی
معاون هماهنگی امور گردشگری و زیارت استانداری فارس در دولت سیزدهم به خبرنگار ایرنا گفته بود که «فرض مخالفت با هیات امنایی شدن اماکن شاخص گردشگری فارس، آن بود که با این شیوه مدیریت، اختیار مدیریت و اداره این اماکن مهم گردشگری کشور از دست وزارت میراث فرهنگی خارج می‌شود؛ در حالی که می‌توان این نگرانی را با عضویت مدیران میراث با رای کافی در ترکیب هیات امنا رفع کرد».
پیشنهاد مدیریت هیات امنایی تخت جمشید، در سفر وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به فارس، بار دیگر ابلاغ شده و وزیر نیز دستور پیگیری داده است.
فواید مدیریت هیات امنایی برای میراث فارس
یکی از فواید مدیریت اماکن شاخص میراثی و گردشگری به شکل هیات امنایی کسب اختیارات مالی است؛ این هم شامل درآمدهای حاصل از بازدید گردشگران می‌شود و هم درآمد ناشی از فعالیت غرفه‌های صنایع دستی و رفاهی و دیگر کسب و کارهای ثروت آفرین را در بر می‌گیرد، حتی می‌توان جذب کمک خیران میراث فرهنگی را هم در نظر داشت.
این امر برای اماکن پر بازدیدی همچون حافظیه، تخت جمشید، پاسارگاد و سعدیه که همواره در میان پنج سایت پربازدید میراث فرهنگی کشور بوده‌اند، بسیار کمک کننده است؛ در حالی که در چندین نوبت اعتبارات بودجه‌ای اندک این میراث ارزشمند و حتی حذف برخی ردیف‌های اعتباری آنها خبرساز شده است.
اما این، همه چیز نیست و از آنجا که هیات امنای اماکن شاخص میراثی ترکیبی از نخبگان علمی و مدیریتی را در خود دارد، هزینه‌کرد این منابع نیز کارآمد و اصولی خواهد بود و با تصمیم‌گیری به موقع و خلاقیت‌های مدیریتی به حفاظت و توسعه گردشگری در این اماکن کمک خواهد کرد.
احیای مجدد طرح در دولت چهاردهم
هم اکنون در دولت چهاردهم، موضوع هیات امنایی شدن پایگاه جهانی تخت جمشید بار دیگر مطرح شده است. معاون علمی، فرهنگی و اجتماعی سازمان برنامه و بودجه کشور در سفر به شیراز اعلام کرد: در مورد مدیریت هیات امنایی تخت جمشید با استانداری فارس و وزارت میراث فرهنگی توافق داریم.
پیشنهاد این طرح در سفر وزیر میراث فرهنگی به فارس مجدد ابلاغ شد و وزیر دستور پیگیری فوری آن را صادر کرد.
مهدی پارسایی، معاون هماهنگی امور گردشگری و زیارت استانداری فارس، به ایرنا گفت: پیشنهاد مدیریت هیات امنایی تخت جمشید دو هفته پیش در سفر وزیر به فارس ابلاغ شد؛ کارگروهی تخصصی برای بررسی موضوع تشکیل شده، اما هنوز تصمیم نهایی گرفته نشده است.
شرایط موفقیت هیات امنایی
اما آیا یک هیات امنا در هر صورت می‌تواند مدیریتی موفق و کارآمد داشته باشد و توسعه گردشگری سایت های شاخص میراثی را تامین کند؟ مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید معتقد است که اگر این پایگاه جهانی همراه با اختیارات مالی و با عضویت چهره‌های علمی و دانشمند به صورت هیات امنایی اداره شود، موضوع متفاوت خواهد شد.
علیرضا عسکری چاوردی با بیان اینکه هر هیات امنا از ۲ بخش حقیقی و حقوقی تشکیل می‌شود، اظهار کرد: بخش حقوقی مدیرانی هستند که در سمت‌هایی قرار می‌گیرند و با تغییرات دولت‌ها جایگزین می‌شوند اما مهم اعضای حقیقی هیات امنا است که زیربنای اصلی آن به شمار می‌رود.
او به ایرنا گفت: هیات امنای پایگاه جهانی تخت جمشید باید در بخش حقوقی خود به چهره‌های شاخص متخصص و علمی کشور اتکا داشته باشد که در زمینه تخت جمشید فعالیت کرده و مورد اعتماد مردم باشند.
او اضافه کرد: این اعضا باید صاحب انتشارات، کتب، فعالیت میدانی و تحقیقاتی و پیشینه علمی مناسب در ارتباط با حوزه‌های مدیریت، مرمت، حفاظت و باستان‌شناسی و مورد اعتماد جامعه علمی کشور باشند.
به اعتقاد مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید، در این صورت علاوه بر مباحث مالی، مدیریت هیات امنایی سایت به روشی علمی خواهد بود که منجر به توسعه پایدار گردشگری می‌شود و پتانسیل‌های گردشگری این پایگاه جهانی شکوفا خواهد شد.
اعضای حقوقی هیات امنای این پایگاه مهم میراثی باید در سطح ملی، بین المللی و منطقه‌ای وجاهت و مشروعیت علمی داشته باشند؛ در این صورت است که یک هیات امنای واقعی شکل می‌گیرد و در غیر این صورت این هیات امنا اعتبار لازم را ندارد.
او درباره اهمیت مدیریت هیات امنای پایگاه جهانی تخت جمشید نیز گفت: جنبه های مالی مدیریت هیات امنایی تخت جمشید از این نظر خوب است که پیشبرد برنامه‌های توسعه گردشگری و میراثی، مرمت، حفاظت و باستان شناسی را تسهیل می‌کند.
عسکری افزود: اما این منابع باید در خدمت برنامه های کارشناسی شده و طرح‌های مصوب هیات امنا و شورای فنی قرار گیرد تا منجر به توسعه پایدار تخت جمشید شود وگرنه اگر بدون برنامه منابع تزریق شود، این منابع منجر به پایداری نخواهد شد.
به گفته او، از آنجا که اعضای حقیقی هیات امنا شناخت علمی خوبی دارند، می‌توانند در چارچوب کار کارشناسی این برنامه ها را به پیش ببرند و درباره اجرای مصوبات شورای فنی و هیات های راهبردی نظر کارشناسی ارائه دهند و منابع را برای ان تخصیص دهند.