>>به گزارش ایرنا، تعدادی از دوستداران محیط زیست و جنگلهای هیرکانی که از سرامدان این حوزه در مازندران هستند در سال‌های اخیر با کاشت صدها اصله درخت هیرکانی در شهرستان بابل به همراه حفظ و نگهداری از درختان غرس شده بخشی از اهمیت و علاقمندی خود را به این میراث چند میلیون ساله اعلام کردند.
این گروه فعال زیست محیطی که تا کنون چندین کارزار برای حفظ محیط زیست و جنگلهای هیرکانی تشکیل دادند فقط یک خواسته جدی دارند که به بهانه های مختلف توسعه معدن، جاده سازی و گاز رسانی بیش از این جنگلهای هیرکانی در این خطه از شمال تخریب نشود.
دوستداران محیط زیستی بابل که برای حفظ جنگلهای گلیران و نجات منطقه جنگلی انجیلسی کارزارهای مستقلی ایجاد کرده بودند با استقبال خوب شهروندان مواجه شد.
البته که دوستداران محیط زیستی دغدغه زیست محیطی خود را محدود به شهرستان نکرده و در موضوع های مختلف از جمله آسیب های ساخت پتروشیمی در میانکاله روشنگری های زیادی داشتند.
در روزهای اخیر دوستداران جنگلهای هیرکانی سلسله نشست های را با مدیران، ائمه جمعه و جماعت به همراه نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی آغاز کردند تا ضمن بیان اهمیت درخت و جنگلهای هیرکانی برای مازندران راهکارهای زیست محیطی خود را در اختیار مدیران قرار دهند.
آنها بر این باورند اگر دوستداران محیط زیست و جنگلهای هیرکانی مخالف جاده سازی های پی در پی و لوله گذاری ها در جنگلهای هیرکانی هستند در کنار آن راهکارهای علمی بهره مندی شهروندان بالا دست از فناوری های روز را ارائه می کنند که این مهم در کشورهای توسعه یافته سالها در حال انجام است.
فعالان زیست محیطی بابل به همراه تعدادی از کارشناسان ممتاز زیست محیطی در تازه ترین نشست های خود دیداری را با حسن حسن نتاج نماینده مردم بابل در مجلس شورای اسلامی برگزار و دغدغه های زیست محیطی خود را برای حفظ جنگلهای هیرکانی بیان کردند.
این گروه فعال قرار است در روزها و هفته های پیش رو نشست های دیگری را با مدیران اثر گذار شهرستان برگزار و گستره روشنگری های خود را افزایش دهند.
قدمت جنگل های هیرکانی به طور دقیق مشخص نیست، اما بر اساس آخرین نظرات کارشناسان قدمت جنگلهای هیرکانی بیش از ۴۰ میلیون سال برآورد شده و بازمانده دوره سوم زمین شناسی هستند. از همین جهت به فسیل‌های زنده شهرت دارند و در حوزه باستان شناسی و گیاه شناسی یک موزه طبیعی به شمار می روند.
در دنیایی که تاکنون هزاران گونه گیاهی و جانوری منقرض شده اند، مجموعه ای کهن با قدمتی این چنینی نه تنها یادگاری با ارزش از دل تاریخ است، بلکه منبع عظیمی از گونه های منحصر به فرد زنده است که باید حفظ شود.
اما اهمیت جنگل های هیرکانی تنها از بعد قدمت آن نیست، چرا که این جنگل‌ها علاوه بر تامین اکسیژن، در ذخیره مقادیر بسیار زیاد آب، حفاظت از بافت خاک و جلوگیری از جاری شدن سیل نقش بسیار مهمی دارند.
همچنین از بُعد توسعه گردشگری و ایجاد درآمد برای ساکنین نواحی شمالی کشور نیز جنگل های هیرکانی بسیار موثر بوده اند. به طوری که نوار شمالی کشور از محبوب ترین سایت‌های گردشگری ایران به شمار می رود و ورود گردشگر به این خطه موجب درآمد پایدار از راه گردشگری برای اهالی سرزمین های شمالی کشورمان شده است.
پنل خورشیدی جایگزین لوله های گاز
کارشناسان محیط زیست در دیدار با نماینده مردم بابل در مجلس شورای اسلامی اظهار کردند: برای جلوکیری از فرایند تخریب هر چه بیشتر جنگلهای هیرکانی طرح گاز رسانی به مناطق بسیار بالادست جنگلی باید از دستور کار خارج شود.
آنها با بیان این نکته که توسعه پنل های خورشیدی برای روستاهای بالادست با چند خانوار جمعیت به مراتب به صرفه تر از هزینه های سنگین لوله کشی گاز است، تاکید دارند: گسترش لوله کشی گاز در مناطق جنگلی مازندران به جز نابودی درختان هیرکانی دستاورد دیگری ندارد.
دوستداران محیط زیست از نماینده مردم بابل در مجلس شورای اسلامی خواستند تا با استفاده از ظرفیت های قانونی جریمه های بسیار کمر شکن برای سوداگران چوب وضع شود چرا که رویه موجود بازدارندگی لازم را ندارد.
کارشناسان محیط زبیست در این دیدار با بیان نمونه های مختلف از آسیب های جاده سازی و لوله کشی گاز در جنگلهای هیرکانی رانش های سنگین جنگل و جاده گلیران را نمونه کافی برای توقف این طرح ها در مازندران بر شمردند.
اعتقاد این کارشناسان بر آن است اگر در آن مقطع به هشدارهای دلسوزان و صاحبنظران محیط زیست توجه می شد در شرایط فعلی صدها میلیارد سرمایه ملی کشور صرف مرمت جاده های رانشی نمی شد.
ساخت و سازهای بی رویه در مناطق روستایی و جنگلی از جمله دغدغه های جدی کارشناسان محیط زیست محسوب می شود که در این نشست از سوی کارشناسان ممتاز محیط زیستی مطرح شد.
مراکز دپو تهدیدی جدی برای هیرکانی
یکی از دغدغه های جدی کارشناسان جنگل های هیرکانی نظارت و برخورد با مراکز دپوی چوب در مازندران است که به اعتقاد این کارشناسان این مراکز به محلی برای سلاخی درختان هیرکانی تبدیل شد و از نماینده مردم بابل در مجلس خواسته شد در این مسیر کمک کار باشند.
کارگاه های دپوی چوب به صورتی قارچ گونه در شهرهای مختلف مازندران رشد کرده که برخی از این واحد ها بدون رعایت هیچ فاصله ای در کنار جنگل های هیرکانی فعال هستند.
کارشناسان منابع طبیعی بر این باورند باید سازو کارهای تعیین شود که این کارگاه ها تعداد آن ها محدود و از طرف دیگر با رعایت فاصله ای معین نسبت به جنگل فعالیت داشته باشند.
هر چند برخی از این کارگاه ها چندین بار تعهد می دهند که دیگر برای خرید و فروش چوب های جنگلی اقدامی نکنند اما با خلف وعده ای چند باره سلاخی و فروش درختان جنگلی را در دستور کار قرار می دهند.
کارشناسان تاکید دارند افزایش مصرف چوب و گرانی قیمت سبب شد که سوداگران چوب و این مراکز دپو دست از سر درختان هیرکانی بر ندارند. از طرف دیگر فقدان قوانین سخت و چکشی سبب شد که سوداگران چوب های جنگلی وحشتی از جریمه های اعمالی از سوی دستگاه های تعزیراتی نداشته باشند.
در این نشست نماینده مردم بابل در مجلس دغدغه های زیست محیطی کارشناسان را ارزشمند برشمرد و بر کمک نمایندگان بر حفظ درختان هیرکانی تاکید کرد.
جنگل های هیرکانی در زبان رایج و عامیانه مردم ایران جنگل های شمال نامیده می شود و این جنگل ها متراکم ترین ناحیه جنگلی ایران را تشکیل می دهند. این جنگل ها که در جنوب دریای خزر قرار گرفته اند بین کشورهای ایران و آذربایجان مشترک هستند. جنگل های هیرکانی از سال های بسیار دور به جا مانده اند و حتی برخی عمر آنها را با دایناسورها (دوره سوم زمین شناسی) برابر می دانند.
البته این جنگل ها را به دلیل قرار گیری در مجاورت دریای خزر، به نام کاسپینی – هیرکانی (Caspian Hyrcanian mixed forests) نیز می شناسند.
ارتفاع رویش درختان هیرکانی از سطح دریا آغاز می شود و تا ۲ هزار و ۸۰۰ متری ادامه می یابد. این پوشش گیاهی زمانی ۵۵ هزار کیلومتر مربع مساحت داشت که تاکنون ۵۱ درصد آن منقرض شده و تنها از ۱۰ درصد آن حفاظت صورت می گیرد.
همچنین در حال حاضر جنگلهای هیرکانی از غنی ترین اکوسیستم های جهان محسوب می شوند به طوری که بیش از ۲۹۶ گونه پرنده و در حدود ۶۰۰ گونه پستاندار، ۶۷ گونه ماهی، ۲۹ گونه خزنده و ۱۵۰ گونه درختی و بوته ای بومی (اندمیک) مانند درختان انجیلی و شمشاد در این جنگل ها زندگی می کنند.
از گونه های پرندگان ساکن در اکوسیستم جنگلهای هیرکانی می توان به گنجشک سانان، سار، دارکوب، اردک نوک پهن، قرقاول خزری، کبک، بلدرچین، کبوتر جنگلی، شاهین، قوش، دال، قرقی، اردک خاکستری، عقاب و جغد اشاره کرد و از گونه های پستانداران ساکن در این زیست بوم می توان مرال، شوکا، گرگ، گراز، خرس قهوه ای، روباه سر دو سیاه، شغال، سمور، تشی، خارپشت، موش جنگلی، خرگوش، گربه وحشی، گورکن و اسبچه خزر را نام برد.
درختان این جنگل ها از نوع مختلط پهن برگ حاشیه جنوب دریای خزر است که با آب و هوای نیمه مدیترانه ای و مرطوب سازگارند. جنگل های هیرکانی بر اساس ارتفاعی که در آن هستند (سطح دریا، کوهپایه های کم ارتفاع، کوهپایه های بلند، نقاط خیلی مرتفع) غالباً پوشش گیاهی متفاوتی دارند. از معروف ترین درختان این جنگل ها می توان راش، بلوط، توسکا، نارون، زبان گنجشک و شمشاد را نام برد.
به طور کلی از نظر علمی در عرض های جغرافیایی بیش از ۴۰ درجه جنگل، شرایط برای رشد درختان راش وجود ندارد، اما در جنگل های هیرکانی ایران که به طور متوسط در عرض ۳۸ درجه قرار گرفته اند، توده های فشرده درخت راش به صورت انبوه رشد کرده اند که از این نظر منحصر بفرد هستند.