به گزارش خبرنگار سیاست خارجی >>ایرنا، همایش «خلیج فارس در پرتو تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی» صبح امروز (پنجشنبه ۱۱ اردیبهشت) با حضور کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین و محمدحسین عادلی در موسسه اطلاعات برگزار شد.
محمدجواد ظریف در سخنان خود با عنوان «تاثیر تحولات بین‌المللی بر خلیج فارس» با تبریک روز ملی خلیج فارس گفت: البته این مبارکی با حادثه بسیار تلخ بندر شهید رجایی در بندرعباس، همه ما را اندوهگین کرده است. همه مردم ایران با خانواده‌های قربانیان این حادثه و با مردم خوب هرمزگان، همدردی دارند. تمام ایران امروز عزادار بندرعباس است و چقدر خوب مردم ایران نشان دادند که در شرایط حساس در کنار هم هستند. جشن و سرور در کوچه و خیابان به عزای عمومی تبدیل شد و چه خوب نشان دادیم که مردم ما زمان‌شناس هستند. چه خوب است که این مردم را به عنوان فرصت و نه تهدید بشناسیم.
معاون پیشین رئیس جمهور گفت: بعد از سخنرانی جامع استاد ارجمندم، جناب آقای دکتر خرازی، صحبت کردن سخت است، اما سعی می‌کنم به برخی زوایایی که ایشان اشاره کردند، بپردازم. قبل از ورود به بحث، عرض می‌کنم که آنچه امروز خدمتتان عرض می‌کنم، خلاصه‌ای از سه مطلب است که در پنج، شش ماه اخیر منتشر شده: یکی مقاله‌ای که در فارن افرز نوشتم، یکی مقاله‌ای درباره طرح مودت که استاد هم به آن اشاره کردند و در روزنامه اکونومیست منتشر شد و دیگری طرح مبنایی است که در آخرین روزهای حضورم در معاونت راهبردی به صورت عمومی منتشر کردیم و دوستان را دعوت می‌کنم این را مطالعه کنند. مبنای بحث‌های من بیشتر این مطلب آخر با عنوان «راهبرد وفاق برای تأمین امنیت ملی مبتنی بر رویکردی تاریخی به مسائل امنیت ملی ایران» است. لذا آنچه عرض می‌کنم مبتنی بر این سه مطلب است که قبلاً تهیه و ارائه شده‌اند.
وی افزود: مبنای عرایض بنده بسیار شبیه به فرمایشات جناب آقای دکتر خرازی است. ممکن است از ادبیات متفاوتی استفاده کنم، ولی مبنای حرف‌ها همان است که ایشان فرمودند و نتیجه عرایضم نیز همان است که ابتدا گفتم: نیاز به نگاه فرصت‌محور؛ آسیب‌شناسی که بنده از روابط ما چه در داخل و چه در خارج دارم، نگاه تهدیدمحور به شرایط است و ضرورت تغییر این نگاه.
>>تمامی حکومت‌های ایران، در پی دستیابی به اطمینان از امنیت ایران بوده‌اند
ظریف گفت: با این شروع می‌کنیم که تمامی حکومت‌های ایران، چه قاجار، چه پهلوی و چه جمهوری اسلامی، در پی دستیابی به اطمینان از امنیت ایران بوده‌اند. این را از انتقادات و مشکلاتی که با هر کدام داریم کنار بگذاریم. می‌بینید که ما برای به دست آوردن آنچه در جنگ اول ایران و روس از دست داده بودیم، جنگ دوم ایران و روس را شروع کردیم. در دوران قاجار هدف چه بود؟ هدف این بود که امنیت ملی ایران تأمین شود، سرزمین‌های از دست رفته بازپس گرفته شوند. اما چون بر اساس واقع‌بینی نبود و بر اساس رویا بود، نتیجه‌اش این شد که مقدار بیشتری از سرزمین ایران را از دست دادیم. همان کسی که گفته بود ما با شش کرور مالیات نمی‌توانیم در برابر ششصد کرور مالیات بایستیم و برای همین منزوی شده و از تهران خارج شده بود، یعنی قائم‌مقام را برگرداندند تا ترکمانچای را به ناگزیر امضا کند. اما هدف واقعاً چه در جنگ اول، چه در جنگ دوم، چه در گلستان، چه در ترکمانچای، تأمین امنیت ملی ایران بود. اشتباهاتی شد، ولی ترکمانچای به جای اینکه سقوط ایران را رقم بزند، مرز ایران را به آن سوی ارس برد.
وی ادامه داد: در دوران پهلوی هم همین تلاش وجود داشت؛ ابتدا در تلاشی که رضاشاه برای توافق با عثمانی کرد، شط‌العرب را از دست داد. در مرحله بعدی، فیروزه و پس از آن آرارات را از دست داد اما تلاش وجود داشت. نمی‌توان گفت رضاشاه می‌خواست مناطقی از ایران را واگذار کند. در پهلوی دوم هم همین تلاش بود. هدفش از ابتدا این بود که آنچه پدرش از دست داده بود را بازپس بگیرد. بازپس‌گیری شط‌العرب یکی از اهداف تاریخی‌اش بود. اما پهلوی دوم این را در قالب دکترین نیکسون دنبال کرد. دکترین نیکسون در واقع سیاست دو ستونی امنیت خلیج فارس بود. نیکسون واگذاری اجرای امنیت به کشورهای منطقه را مطرح کرد و شاه از این استفاده کرد و دکترین دو ستونی جانسون را به دکترین تک‌ستونی نیکسون تبدیل کرد که سعودی‌ها هیچ‌گاه ایران را به خاطر آن نبخشیدند.
وی افزود: اولین پیروزی ایران در ۱۸۰ سال، یعنی بعد از فتح تفلیس توسط آقامحمدخان، در سال ۱۹۷۳ در جنگ ظفار و دومی در سال ۱۹۷۵ در قضیه عراق و قرارداد ۱۹۷۵ اتفاق افتاد. اینکه بعد از ۱۸۰ سال شکست‌های پیاپی در مسیر تحقق امنیت ملی ایران و حفظ حاکمیت سرزمینی، اولین بار پیروز شدیم، باید در یک سیر تاریخی نگاه شود. اما این پیروزی از روشی شکل گرفت که نمی‌پسندیدیم و آن وابستگی بود. از زمان دکترین نیکسون تا پایان حکومت پهلوی، شاه تلاش کرد تمامیت سرزمینی و اعتماد ایران به آن را از طریق وابستگی به دست آورد.
ادامه دارد....