>>به گزارش ایرنا، تاب‌آوری مساله‌ای مهم در زندگی فردی و اجتماعی محسوب می شود، مقوله‌ای که نام گذاری آن در کنار شعار امسال روز روانشناس و مشاور، بیانگر اهمیت بیش از پیش این موضوع است.
تاب آوری چیست؟
یک روانشناس بالینی تاب‌آوری را توانایی سازگاری و مقابله در شرایط دشوار موقعیت‌های مختلف در جامعه و پاسخ های انعطاف‌پذیر به این شرایط دشوار و چالش‌های مهم زندگی تعریف می کند.
مریم کریمی تاب‌آوری را دارای ابعاد مختلف جسمی، روانی، عاطفی، اجتماعی و غیره عنوان می کند و می‌گوید: هر کدام از این بخش‌ها در هر یک از افراد جامعه باید پرورش و تقویت شود.
جامعه ما چقدر تاب آوری دارد؟
این روانشناس با بیان اینکه مولفه‌های تاب‌آوری تنها شخصی و فردی نیست، افزود: اگرچه قابلیت‌های خود فرد بر تاب‌آوری اثرگذار بوده ولی عوامل خانوادگی، تربیتی و وراثتی و محیط‌های اجتماعی در این زمینه نیز نقش دارند.
وی اظهار کرد: آموزش‌های تاب‌آوری به صورت گروهی اثرگذاری آن بیشتر بوده ولی این مساله در جامعه ما کمرنگ است که باید گسترش یابد.
وی بیان کرد: آموزش‌های تاب‌آوری از انتخاب همسر آغاز شده و به تدریج در دوران جنینی و غیره ادامه یافته و یک روند برای کل زندگی فرد محسوب می‌شود.
کریمی ضعف حمایت‌های اجتماعی در خانواده‌ها را یکی از عوامل پایین بودن تاب‌آوری اجتماعی عنوان کرد و گفت که خانواده‌های کنونی بیشتر هسته‌ای شده و سبک زندگی‌ها تغییر یافته و در این راستا ممکن است برخی اعضا خانواده در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی نوپدید به علت محدود شدن منابع حمایتی (نظیر عمه، خاله، دایی و غیره) با مشکل مواجه شوند.
وی اظهار کرد: در برخی موارد هم ممکن است منابع حمایتی برای تقویت تاب‌آوری اجتماعی به صورت محدود در خانواده‌ها وجود داشته باشد ولی اعضا آن را تقویت نکرده باشند که این مساله مستلزم گسترش روابط اجتماعی است.
مدیر دفتر مشاوره خدمات روان‌شناختی «ژیندا» دلیل دیگر پایین بودن تاب‌آوری اجتماعی را خود جامعه عنوان می کند و می گوید: اگرچه رسالت خانواده‌ها در زمینه تقویت تاب‌آوری اجتماعی مهم بوده ولی مدارس، ادارات و سایر اماکن و فضاهای عمومی در زمینه تقویت تاب‌آوری اجتماعی جامعه هدف تلاش مطلوب و موثری نداشته و آن را اولویت نمی‌دانند، برنامه مدون و مستمری ندارند به طوری که به شکل مقطعی و جزیره‌ای عمل می‌کنند.
آسیب‌های ضعف تاب‌آوری اجتماعی چیست؟
وی آسیب‌های ضعف تاب‌آوری اجتماعی را در سه سطح فردی، خانوادگی و اجتماعی دسته بندی می کند و می گوید: به عنوان نمونه در مساله کنترل خشم که هر فردی با این موقعیت در زندگی مواجه خواهد شد، چنانچه این شخص روحیه تاب‌آوری داشته باشد عزت نفس، تنظیم هیجان و حل مساله بهتری خواهد داشت.
کریمی اظهار کرد: شخصی که هیجان کنترل خشم را به عنوان یکی از ابعاد تاب‌آوری اجتماعی فرا نگرفته باشد در ابتدایی‌ترین مساله زندگی که ارتباط بوده با مشکل مواجه شده و تبعات منفی آن هم بر فرد و هم در جامعه برجا خواهد گذاشت.
این روانشناس بالینی مرحله بعد از تاب‌آوری را رشد عنوان کرد و گفت: خروجی نهایی تاب‌آوری عبور از یک بحران و شرایطی است که فرد توانسته با تاب آوری لازم منجر به رشد او شود.
وی نمونه این مساله را مواجهه افراد در موقعیت سوگ عزیزان عنوان کرد و گفت: فردی که در سوگ تجربه لازم مواجهه با این موقعیت را کسب کرده بدون شک در صورت تکرار این موقعیت در آینده، به علت تقویت تاب‌آوری مواجهه مناسب‌تری دارد و این تجربه را حتی می‌تواند به دیگران انتقال دهد.
وی در عین حال بیان کرد: هرچند که در جامعه امروزی به دلیل پایین بودن ارتباطات انتقال تجارب تاب‌آورانه نیز کاهش یافته در حالی که اگر فضای تبادل این تجربه‌ها چه شخصی و چه عمومی ایجاد شود می‌تواند به تقویت روحیه تاب‌آورانه و ظرفیت اجتماعی و روانی فرد کمک و افراد را در مقابل آسیب‌ها و شرایط بحرانی و سایر موقعیت‌های سخت و بحرانی زندگی بیمه کند.
راهکار تقویت تاب‌آوری اجتماعی چیست؟
وی آموزش را حلقه مفقوده ضعف تاب‌آوری اجتماعی بین مردم جامعه می داند و می گوید: خانواده‌ها با مراجعه به مشاوران می‌توانند در زمینه تقویت این مهارت گام اساسی بردارند.
کریمی گفت: از نگاه عمده خانواده‌ها مراجعه به روانشناس نه سرمایه‌گذاری بلکه هزینه بوده در حالی که کسب آموزش و راهنمایی در این زمینه موجب بهبود کیفیت زندگی افراد خواهد شد.
این روانشناس بالینی تاکید کرد: فرهنگ مشاوره باید بین مردم گسترش یابد و نهادینه شود و این مساله نه تنها محدود به روز روانشناس بلکه در طول سال به صورت مستمر باید ادامه داشته باشد.
وی یکی از دلائل استقبال ضعیف خانواده‌ها از مشاوره را هزینه جلسه‌های آموزش دانست و گفت: هنوز روان‌شناسی به صورت همگانی زیر پوشش بیمه قرار نگرفته است.
مدیر دفتر مشاوره خدمات روان‌شناختی ژیندا اظهار کرد: بسیاری از خانواده‌ها برای ظاهر زندگی، پوشاک و غیره هزینه‌های زیادی را متحمل شده ولی برای انجام مشاوره که خوراک روح بوده و موجب تقویت بنیه روانی افراد می‌شود نیازی نمی بینند و هزینه‌ای نمی کنند و تنها در صورتی که با چالش یا مانع مهمی برخور کنند برای کسب مشاوره اقدام می‌کنند.
وی گفت: این در حالی است که با توجه به اوضاع اخیر سراسر جهان و وجود آسیب‌ها و بحران‌های اجتماعی و فردی مختلف، روز به روز ظرفیت روانی مردم کاهش یافته و آستانه تحمل افراد در مواجهه با مشکلات زندگی نیز کم می‌شود.
۹ اردیبهشت به عنوان روز مشاور و روانشناس با شعار «از بحران تا رشد، نقش روان‌شناسی در تقویت تاب‌آوری» نام گذاری شده است.