>>به گزارش ایرنا، بررسی های تاریخی از فعالیت های کشاورزی زراعی و باغی در مازندران نشان می دهد که زمان نشا کاری برنج از اواسط خرداد طی یک دهه گذشته با هدف کشت دوم این محصول استراتژیک تا ۷۰ روز به جلو بیفتد، درحالی که بخشی از این زمین ها در فصول غیر زراعی تحت عنوان چراگاه دام و تولید علوفه استفاده می شد. طبق آمار رسمی جهاد کشاورزی استان در حال حاضر ۸۰ درصد اراضی شالیزاری ۱۱۰ هزار هکتاری حوزه آبریز هراز در پنج شهرستان آمل، بابل، بابلسر، محمودآباد و فریدونکنار و درمجموعه نیمی از از زمین های استان نشا کاری برنج انجام شده است.
توسعه کشت دوم برنج، کلزا و توت فرنگی در مازندران سبب شد تا زمین ها از دسترس چراگاه آزاد دام خارج شود، از سوی دیگر کاهش محسوس مراتع در قشلاق و افزایش هزینه های نگهداری دام با توجه به ارزش بالای علوفه در مراتع برای چرای دام، خطر هجوم دامداران غیر مجاز هم تهدید جدی علیه مراتع ییلاقی استان شده است.
بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی مازندران از ۲۱۶هزار هکتار زمین های شالیزاری استان در سال زراعی گذشته ۱۱۰هزار هکتار آن زیر کشت دوم برنج به صورت نشا مجدد و یا پرورش ساقه شالی (رتون) رفته است. همچنین کشت دانه روغنی کلزا، سویا و توت فرنگی در استان در سال های اخیر به بیش از ۳۰ هزار هکتار رسیده است.
از سوی دیگر توسعه باغ های مرکبات و سیاه ریشه و همچنین توجه به باغداری در زمین های شیب دار استان مازندران نیز سبب شد تا کمبود زمین برای چراگاه آزاد دام بیشتر شود.
در شرایط فعلی مدیریت چرا و کوچ و ساماندهی چرای دام و کنترل پروانه چرا یکی از راهکارهای بسیار مهم در کنترل مراتع است، اما از آن جایی که دامداری به دلیل افزایش قیمت گوشت توجیه اقتصادی بهتری پیدا کرده است، بسیاری از دامداران فاقد پروانه بهره برداری از مراتع، در اقدامی به صورت غیر مجاز وارد چرای دام در مناطق ییلاقی مازندران می شوند.
>>اجرای طرح توسعه مرتعداری در ۹ هزار هکتار از مناطق ییلاقی مازندران
رییس اداره مرتع اداره کل منابع طبیعی مازندران منطقه ساری ضمن تایید چالش های ناشی زا کمبود چرای دام در مناطق قشلاق استان، گفت: به نظر می رسد امسال هم با توجه به جلو افتادن زمان نشا کاری بنج، گرانی و کمبود نهاده های دامی بعضی از دامداران به خصوص دامداران غیر مجاز به زمان قرق شکنی و ورود و خروج دام بی توجهی کنند.
نعمت الله کوهستانی روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار >>ایرنا بر لزوم و اهمیت حفاظت از مراتع در مناطق بالا دست کوهستانی استان تاکید کرد و توضیح داد: اگر چه بارندگی های فروردین ماه امسال بیشتر از نرمال بوده است ما منتظر بارش اردیبهشت ماه به خصوص بارندگی های هفته جاری هستیم.
وی فصل کوچ عشایر و دامدران به مناطق ییلاقی را معمولا از نیمه دوم خرداد هر سال اعلام کرد و بیان داشت: به طور یقین زمان کوچ دامداران شهرستان آمل، بابل، سوادکوه جنوبی و شمالی متفاوت است و همه باید بر اساس زمان بندی اقدام به کوچ کنند.
کوهستانی گفت : از آن جایی که بخش عمده ای از عشایر و دامداران از استان های تهران به خصوص ورامین، البرز و سمنان وارد مراتع استان مازندران می شوند، بنابراین ورود هر گونه دام به مراتع خارج از زمان بندی که اطلاع رسانی خواهد شد، ممنوع است و انتظار داریم برای جلوگیری از تخریب مرتع، دامداران به این زمان بندی توجه کنند.
وی به برنامه های مرتع داری مناطق ییلاقی مازندران اشاره کرد و ادامه داد: مدیریت چرا، خروج به موقع دام و کنترل پروانه چرا از راهکارهای بسیار مهم در کنترل مراتع است.
رییس اداره مرتع اداره کل منابع طبیعی مازندران منطقه ساری با بیان اینکه عملیات کپه‌کاری با استفاده از بذور سازگار با مناطق اقلیمی استان در سطح یکهزارو ۵۰۰ هکتار امسال نیز عملیاتی شده است، اظهار داشت: طرح توسعه مرتعداری نیز در ۹ هزار هکتار انجام شد.
کوهستانی با ذکر این نکته که یکی زا برنامه های این اداره توسعه کشت گونه گیاهان دارویی در معرض خطر، در دیم‌زارهای کم بازده است، توضیح داد: در همین راستان هرگونه بهره‌برداری غیرمجاز از محصولات مرتعی در زمان گل دهی و تولید بذر گیاهان به منظور حفظ گونه‌های گیاهی و جلوگیری از تخریب عرصه های ملی و طبیعی در استان ممنوع شده است.
وی احیا و توسعه رویشگاه گیاهان دارویی، بذرکاری و کپه کاری و قرق مراتع را از طرح های مدیریت چرای دام مراتع بر شمرد و گفت : اجرای عملیات کپه کاری در مراتع به منظور اصلاح و احیاء مراتع تخریب شده، افزایش تولید علوفه و جلوگیری از فرسایش خاک است.
وی گفت: طی سال گذشته ۵۰ هکتار از دمیزارهای کم بازده به مراتع تبدیل شدند که یان اقدام بسیار خوبی در حفظ و حراست از مراتع ییلاقیمازندران محسوب می شود.
استان مازندران حدود ۲ میلیون و چهار هزار هکتار مساحت دارد که از این مقدار حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار آن عرصه های طبیعی شامل جنگل و مرتع است.
برای حفاظت و مدیریت عرصه های طبیعی مازندران ۲ اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری در ساری و نوشهر فعالیت دارند که منطقه ساری حدود ۷۱ درصد و نوشهر حدود ۲۹ درصد این عرصه ها را مدیریت می کند. در مجموع حدود ۵۴ درصد از عرصه های جنگلی شمال کشور را در اختیار دارد و همچنین نیمی از جنگل های هیرکانی ثبت شده در سازمان جهانی یونسکو در جغرافیای مازندران واقع است.
مازندران حدود ۴۶۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی و باغی دارد که در آنها سالانه بیش از هفت میلیون تن محصول تولید می شود. این استان در تولید ۱۵ نوع از محصولات کشاورزی و باغی هم رتبه اول تا سوم کشور را دارد، ظرفیت این شرایط در حالی است که تغییر غیرمجاز کاربری اراضی کشاورزی و باغی در مازندران همچنان از چالش‌های مهم این استان محسوب می‌شود.
طبق آمار رسمی سه هزار و ۸۰۰ خانوار عشایر بومی و یک هزار و ۶۰۰ خانوار عشایر غیر بومی با حدود ۲ میلیون ۴۰۰ هزار واحد دامی سبک و سنگین در استان مازندران زندگی می‌کنند.