گروه جامعه ایرنا - سازمان بهزیستی به عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای حمایتی کشور، نقش بسزایی در پیشگیری از آسیب‌ها و حمایت از جامعه آسیب‌پذیر شامل سالمندان، زنان سرپرست خانوار، افراد دارای معلولیت، فرزندان بد سرپرست و بی سرپرست و خانواده‌های نیازمند دارد.
سازمان بهزیستی حدود هشت میلیون مددجو را در سراسر کشور تحت پوشش خدمات خود دارد.
بودجه سازمان بهزیستی کشور ۵۶ درصد افزایش یافته، اما آیا این افزایش واقعا کافی است و می‌تواند پاسخگوی وظایف ذاتی و ماموریت های گسترده این سازمان در حوزه های مختلف از جمله درمان، توانبخشی، اشتغال، سرپرستی و ... باشد؟
اینها فقط گوشه ای از خدمات متعدد بهزیستی است؛ حمایت و توانمندسازی دختران آسیب دیده اجتماعی، کمک به تامین ودیعه مسکن خانواده‌های تحت پوشش، آماده سازی شغلی و پرداخت سرمایه کار بلاعوض، پرداخت مستمری به خانواده های زن سرپرست و نیازمند تحت پوشش، توانمندسازی زنان و خانواده، پیشگیری و درمان اعتیاد، مشاوره و امور روانشناختی، هماهنگی و پیگیری مناسب سازی و توانبخشی روزانه و توانپزشکی از دیگر خدمات بهزیستی است که تامین اعتبار هر کدام از آنها بودجه مفصلی می‌خواهد!
رشد بی سابقه اعتبارات بهزیستی در سال ۱۴۰۴
به گفته رییس سازمان بهزیستی کشور، بهزیستی در سال ۱۳۵۹ تاسیس شده و در حال حاضر ۱۷۰ ماموریت برعهده دارد که با وجود افزایش ماموریت ها، ساختار اداری سازمان تضعیف و زیرمجموعه یک وزارتخانه شده است.
سیدجواد حسینی با اشاره به افزایش ۵۶ درصدی اعتبارات سازمان در سال جاری، گفت: این میزان افزایش در تاریخ سازمان بهزیستی بی سابقه است و مهم تر آنکه این افزایش قابل توجه در شرایطی است که منابع عمومی کشور با محدودیت شدید مواجه است.
وی تصریح کرد: اما به رغم اینها، بهزیستی حدود ۱۰ درصد جمعیت کشور را به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم تحت پوشش خدمات حمایتی و درمانی و ... دارد ولی سهم سازمان از بودجه عمومی کشور حدود ۲ درصد است.
نگاهی به افزایش ۵۶ درصدی بودجه بهزیستی
سعید ابراهیمی رئیس مرکز امور حقوقی و بودجه سازمان بهزیستی در خصوص اعتبارات امسال سازمان، گفت: مجموع اعتبارات سازمان بهزیستی از ۵۱ هزار میلیارد تومان در سال گذشته ، امسال به ۷۹ هزار میلیارد تومان افزایش یافته که نشان‌دهنده رشدی ۵۶ درصدی است.
وی خاطرنشان کرد: همچنین با احتساب اعتبارات استان‌ها(ادارات کل استان ها)، مجموع بودجه سازمان بهزیستی حدود ۱۲۰ هزار میلیارد تومان است که نسبت آن به منابع عمومی دولت در سال ۱۴۰۴، حدود ۱.۶۱ درصد است.
ابراهیمی با اشاره به وضعیت بودجه اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان نیز تصریح کرد: در این حوزه شاهد رشد بی‌سابقه اعتبارات هستیم؛ به طوری که بودجه این حوزه از ۱۳ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان در سال قبل به ۲۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان افزایش یافته است که زمینه مناسب برای افزایش مبلغ یارانه مراکز توانبخشی را نیز فراهم می کند.
وی افزود: البته از ۷۲ هزار میلیارد تومانی که برای اجرای کامل این قانون مورد نیاز است، فعلاً ۲۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان آن تأمین شده است.
رئیس مرکز امور حقوقی و بودجه سازمان بهزیستی کشور در ادامه گفت: اعتبار تجهیزات توانبخشی در سال ۱۴۰۴، ۱۰۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده و برای نخستین‌بار نیز اعتبار ۵۰ میلیارد تومانی برای اورژانس اجتماعی اختصاص یافته است.
وی درباره اعتبارات مربوط به مستمری مددجویان اظهار کرد: میزان اعتبار مربوط به مستمری در سال ۱۴۰۴، رشد ۵۷ درصدی داشته است و همچنین سرانه مستمری نیز ۴۰ درصد افزایش یافته است که این رشد می‌تواند امکان تحت پوشش قرار دادن افراد پشت نوبت را فراهم کند.
ابراهیمی ادامه داد: سایر خدمات حمایتی سازمان نیز رشد ۴۲ درصدی را تجربه کرده و از ۱۳ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۳ به ۱۸ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۴ رسیده است.
وی با اشاره به وضعیت بودجه اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان، گفت: در این حوزه شاهد رشد بی‌سابقه‌ای هستیم؛ به طوری که اعتبار آن از ۱۳ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان به ۲۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان افزایش یافته است. این موضوع به ما اجازه می‌دهد که بتوانیم یارانه مراکز توانبخشی را نیز افزایش دهیم. البته از ۷۲ هزار میلیارد تومانی که برای اجرای کامل این قانون مورد نیاز است، فعلاً فقط ۲۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان آن تأمین شده است.
رئیس مرکز امور حقوقی و بودجه سازمان بهزیستی کشور در ادامه گفت: اعتبار تجهیزات توانبخشی در سال ۱۴۰۴، ۱۰۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده و برای نخستین‌بار نیز اعتبار ۵۰ میلیارد تومانی برای اورژانس اجتماعی اختصاص یافته است.
وی درباره روند افزایش اعتبارات هزینه‌ای در سال‌های اخیر افزود: اعتبارات هزینه‌ای سازمان بهزیستی از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳، به میزان ۱۸ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان افزایش یافته و از ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۴ نیز شاهد افزایش ۱۶ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومانی هستیم.
ابراهیمی در تشریح ویژگی‌های اختصاصی بودجه ۱۴۰۴ گفت: در این بودجه، تغییر رویکرد از بودجه ابلاغی به سمت بودجه تعهدی مدنظر قرار گرفته و تمرکززدایی و تفویض اختیارات بیشتر به استان‌ها انجام شده است. همچنین ثبت مشارکت‌های مردمی با رویکرد خدمت‌محوری، اولویت‌دهی به فعالیت‌ها در نظام بودجه‌ریزی با هماهنگی ستاد و صف، استفاده از ظرفیت‌های استان در رفع نیاز مددجویان، نظام درآمد-هزینه‌ای استان‌ها و مشارکت عمومی-خصوصی از دیگر ویژگی‌های این بودجه به شمار می‌رود.
وی افزود: در بودجه سال آینده، ایجاد شفافیت و اعتمادسازی در بین افکار عمومی نیز به‌عنوان یکی از رویکردهای اصلی مورد توجه قرار گرفته است.
رئیس مرکز امور حقوقی و بودجه سازمان بهزیستی در ادامه گفت: از دیگر رویکردهای مهم بودجه ۱۴۰۴، مشخص شدن تعداد تعهدات خدمت توسط ادارات کل استانی در هر یک از فعالیت‌ها از محل منابع استانی است.
وی افزود: در این مسیر، شناسایی حجم کمی فعالیت‌ها براساس نیاز هر استان توسط حوزه‌های تخصصی با همکاری استان‌ها انجام شده و بر انجام تعداد خدمت در بودجه ۱۴۰۴ تأکید شده است؛ به گونه‌ای که تلاش می‌شود خدمات به‌صورت خروجی‌محور ارائه شوند.
ابراهیمی ادامه داد: افزایش اختیارات مدیران کل استان‌ها در جابه‌جایی اعتبارات بین حوزه‌ای، تأکید بر هم‌افزایی منابع از سوی استان‌ها و تشویق استان‌های فعال در اجرای تعهدات نیز در بودجه ۱۴۰۴ گنجانده شده است.
چالشی از جنس کمبود منابع
آرزو ذکایی‌فر سرپرست مرکز توسعه کارآفرینی، اشتغال و توانمندسازی سازمان بهزیستی با اشاره به اینکه کمبود منابع و افزایش تقاضا برای دریافت خدمات پاشنه آشیل سازمان در ارائه خدمت است، گفت: منابع سازمان بسیار محدود است و یکی از چالش‌های اصلی، کمبود شدید منابع در حوزه درمان به ویژه برای افراد دارای معلولیت ترکیبی یا بانوان سرپرست خانوار مبتلا به بیماری‌های سخت مانند سرطان است که هزینه‌های درمانی بسیار بالایی دارند.
وی با اشاره به اینکه اعتبار درمانی مددجویان سازمان در سال گذشته حدود ۱۶۵ میلیارد تومان بود، اظهار کرد: این مبلغ پاسخگوی نیاز واقعی سازمان نیست و برای خدمت رسانی بهینه در این حوزه به ۲ تا ۳ برابر این بودجه نیاز است.
روش‌های افزایش اعتبارات سازمان بهزیستی
رئیس سازمان بهزیستی کشور درباره راه‌های افزایش اعتبارات این سازمان، گفت: روش دم‌دستی، گرفتن اعتبارات دولتی است، اما راه‌های دیگری نیز وجود دارد که از آن جمله می توان به توسعه مشارکت‌ها، بهره‌وری و بهینه‌سازی و مهم‌تر از همه مولدسازی اقتصاد سازمان اشاره کرد.
حسینی در ادامه با اشاره به املاک و دارایی‌های سازمان نیز گفت: چقدر در مسیر مستندسازی املاک گام برداشته‌ایم؟ چقدر اموال بلااستفاده داریم که حداقل با اجاره‌دهی می‌توانند به درآمدزایی منجر شوند؟ متأسفانه تیم تخصصی برای این کار نداریم و باید روی آن تمرکز کنیم.
حسینی تاکید کرد: سازمان بهزیستی با کمبود منابع انسانی و مالی مواجه است، اما با مدیریت هوشمند، مشارکت کارکنان، بهره‌وری و مولدسازی اقتصاد درون‌سازمانی می‌توان بر این چالش‌ها غلبه کرد.
سیاست کلی بهزیستی در حوزه رفاهی، خروج از فقر و نابرابری با تاکید بر پرهیز از اعانه بگیری صرف و سوق دادن مددجویان به سمت توانمندسازی و فرصت‌آفرینی شغلی است که البته تحقق این مهم مستلزم تامین منابع مالی موردنیاز است که به گفته رییس سازمان بهزیستی، توانمندسازی به این معناست که بتوانیم مهارت کافی برای اشتغال، تولید و قرار گرفتن در چرخه حیات اقتصادی را آموزش دهیم.
حسینی معتقد است: فرصت آفرینی نیز به این معناست که مددجویان وقتی توان مهارتی پیدا کردند، فرصت‌های ازدواج، تشکیل خانواده، اشتغال و بهره‌مندی از مسکن و ادامه تحصیل را داشته باشند، این سیاستی است که در سازمان بهزیستی کشور درحال پیگیری است و امیدواریم بتوانیم گام‌های موفقیت آمیزی در این زمینه برداریم.
رئیس سازمان بهزیستی با اشاره به رویکردهای سازمان برای اعمال سیاست‌های رفاهی، افزود: بخش عمده‌ای از سیاست‌های تامین اجتماعی و دولت‌های رفاه در دنیا این است که بتوانند ضریب جینی (عیاری برای نشان دادن نابرابری درآمد) را در جامعه کاهش دهند و به نابرابرای‌های اجتماعی و اقتصادی پایان بخشند و به ویژه وجوه چند لایه فقر را از بین ببرند.