به گزارش ایرنا، پس از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷، روابط ایران و ایالات متحده به شدت تیره شد و در نتیجه تسخیر سفارت آمریکا در تهران در آبان ۱۳۵۸ و گروگان‌گیری دیپلمات‌ها و کارمندان سفارت، تنش‌ها به اوج خود رسید.
زمانی که قشرهای مختلف مردم ایران از اقدامات جاسوسی آمریکا در سفارتخانه این کشور در تهران آگاهی یافتند، ۱۳ آبان ۱۳۵۸ دانشجویان مسلمان پیرو خط امام (ره)، سفارت آمریکا در تهران را تسخیر کردند و اعضای آن را گروگان گرفتند. این اقدام از سوی امام خمینی (ره) مورد تایید قرار گرفت و ایشان تسخیر لانه جاسوسی آمریکا را «انقلاب دوم» نامیدند.
دولت «جیمی کارتر» رئیس جمهور وقت آمریکا همه تلاش خود را برای آزادی کارکنان سفارت به کار بست و هنگامی که از انواع تهدیدها و تحریم‌ها نتیجه‌ای نگرفتند، طرح تجاوز نظامی به خاک ایران را در دستور کار قرار دادند.
دولت کارتر، با هدف نجات گروگان‌ها و بازپس‌گیری اعتبار از دست رفته، به بررسی گزینه‌های نظامی پرداخت و عملیات نظامی پنجه عقاب را در دستور کار قرار داد.
این عملیات شامل اعزام نیروهای ویژه آمریکا به ایران بود و در جلسات برنامه‌ریزی، چند چالش اساسی از جمله نیاز به جمع‌آوری اطلاعات دقیق از محل گروگان‌ها، نحوه عبور از سامانه‌های دفاعی ایران و انتخاب زمان و مکان مناسب برای عملیات مورد توجه قرار گرفت.
سرانجام گروه ۱۳۲ نفره از نیروهای ویژه ارتش این کشور با عنوان «دلتا فورس» برای حمله به ایران و آزادی گروگان‌ها تشکیل شد تا در یک حمله غافلگیرانه، گروگان‌ها را آزاد کنند.
البته هدف دیگر و نیت شوم آمریکایی‌ها ضربه به انقلاب نوپای مردم ایران بود و طبق اسناد موجود طرح پایانی شامل حمله به مراکز اقتصادی و اماکن شخصیت‌های موثر و کلیدی و در نهایت کودتا با همکاری عوامل لیبرال، ضد انقلاب و جاسوسان داخل در دستور کار قرار گرفت تا در نهایت رئیس جمهور وقت آمریکا در نطقی، سقوط نهضت اسلامی را اعلام کند!
هواپیماها و بالگردهای نظامی مجهز آمریکا در عملیات موسوم به «پنجه عقاب» شب پنجم اردیبهشت ۱۳۵۹ (۲۵ آوریل ۱۹۸۰ میلادی) از نقاط کور راداری وارد ایران شدندبراساس اسناد موجود هواپیماها و بالگردهای نظامی مجهز آمریکا در عملیات موسوم به «پنجه عقاب» شب پنجم اردیبهشت ۱۳۵۹ (۲۵ آوریل ۱۹۸۰ میلادی) از نقاط کور راداری وارد ایران شدند اما همان ابتدا یکی از بالگردها در ۱۲۰ کیلومتری شهر راور دچار نقص فنی و مجبور به فرود شد. سرنشینان آن به بالگرد دیگری منتقل شدند.
اما وقتی ۶ فروند هواپیمای غول پیکر c-۱۳۰ و هشت فروند بالگرد نظامی وارد حریم هوایی ایران شدند، آنچه نیروهای آموزش دیده آمریکا پیش بینی نکرده بودند طوفان شن بود که پس از طی مسافتی و با توجه به وقوع طوفان شن، دستگاه هیدرولیک بالگردی که سرنشینان بالگرد نخست به آن منتقل شده بودند نیز از کار افتاد و توانست خود را به ناو هواپیمابر نیمیتز برساند چون طوفان شن آنان را در وسیع ترین بیابان ایران زمین‌گیر کرده بود.
هواپیماهای سی - ۱۳۰ و بالگردهای نظامی در محل مورد نظر واقع در صحرای طبس در تاریکی شب فرود آمدند تا از این مکان بیابانی عملیات خود را آغاز کنند اما در حال سوخت‌گیری بالگردها برای اجرای مرحله بعدی عملیات، یکی دیگر از آنها دچار نقص فنی شد و با از کار افتادن آن، همه برنامه‌های آمریکایی‌ها به هم ریخت زیرا با محاسباتی که انجام داده بودند، برای انجام مرحله بعدی عملیات حداقل به ۶ بالگرد نیاز داشتند.
صدور دستور عقب نشینی/ نظامیان آمریکا گرفتار طوفان شن
این اتفاقات به ناو نیمیتز و از آنجا به کاخ سفید گزارش شد. کارتر دستور توقف عملیات و عقب‌نشینی را صادر کرد اما نظامیان آمریکایی در طوفان شن گرفتار شده بودند. هواپیماها و بالگردها در حال برخاستن از زمین دچار مشکل شدند که یک هواپیما و یک فروند بالگرد با هم برخورد کرده و هر دو آتش گرفتند.
نظامیان آمریکایی طوری برای فرار عجله کردند که کشته‌ها، اسناد سری و محرمانه در بالگردهای به جا مانده را باقی گذاشتند
در نتیجه اجرای طرح با هماهنگی کارتر متوقف شد و آمریکایی‌ها از بیم آنکه همگی در طوفان شن نابود یا اسیر شوند از فرصت شب استفاده و فرار کردند. آنان طوری برای فرار عجله کردند که کشته‌ها، اسناد سری و محرمانه در بالگردهای به جا مانده را باقی گذاشتند.
همان نیروهایی که طبق خلاصه طرح واحد عملیاتی سرهنگ «چارلز آلوین بکویث» قرار بود پس از طبس با تجمع در فرودگاه «پشت بادام» و با ۶ فروند بالگرد عازم نقاط کوهستانی اطراف تهران شوند و روز بعد با اتوبوس‌هایی که از پیش برای آنان آماده کرده بودند در ورزشگاه مجاور سفارت مستقر و سپس در یک یورش برق آسا وارد سفارت شوند و با رهایی جاسوسان و به گروگان گرفتن عده‌ای از دانشجویان ایرانی با همان بالگردها به محل اولیه و با هواپیماها به پایگاه اصلی خود برگردند.
پس از زمین‌گیر شدن نیروهای آمریکایی در صحرای طبس، گروهی از نیروهای امنیتی مامور می‌شوند به طبس بروند و اسناد، مدارک و اشیای به جای مانده را جمع آوری کنند اما با کارشکنی نیروهای نفوذی داخلی، دستور حمله به این بالگردها و اشیای به جای مانده صادر می‌شود و چند فروند هواپیما این وسایل را بمباران می‌کنند.
شکست، نتیجه صدها ساعت تمرین نظامی در صحرای مصر
گفته می‌شود آمریکایی‌ها حدود ۵۰ روز قبل از عملیات و ورود به طبس، صحرایی را در مصر انتخاب و صدها ساعت تمرین کردند. ژنرال جیمز وات می‌گوید "این عملیات سرآمدی دوباره آمریکا بر دنیاست و یک عملیات ساده نیست" همچنین هیچ راداری این عملیات را ثبت نکرد و همه توپخانه‌ها به بهانه احتمال عملیات در غرب کشور جمع شد، «هارولد براون» وزیر دفاع آمریکا هجدهم اردیبهشت طی گزارشی به کنگره این کشور اعلام کرد: انفجار مهمات و کمبود وقت و سوخت، تیم نجات را مجبور کرد بدون از بین بردن بالگرد و اسناد سری باقیمانده در محل، عقب نشینی کنند. وی در این گزارش افزود: طوفان شن غیرمنتظره که قبلا باعث شده بود بالگردها از یکدیگر جدا شوند، موجب سرگیجه و از دست دادن تعادل خدمه بالگرد شد.
در عملیات پنجه عقاب هشت نفر از نظامیان آمریکایی به علت وقوع طوفان شن در منطقه طبس و برخورد یک هواپیمای سی ۱۳۰ و یک بالگرد سی‌اچ ۵۳ با یکدیگر کشته می‌شوند.
یکی از شاهدان عینی واقعه پنجم اردیبهشت در خصوص با خبر شدن از موضوع و عزیمت به محل حادثه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: مسافران اتوبوسی که شامل زن و مرد، سالمندان، زن باردار و کودک از یزد به سمت مشهد در حرکت بودند نیمه شب در محل حادثه توسط آمریکایی‌ها متوقف می‌شوند. فرمانده عملیات تصمیم داشت این مسافران را به عنوان گروگان با خود به آمریکا ببرد و به عنوان ضامن، گروگان‌های خود را از ایران تحویل بگیرند.
سید حسن شکیبی که آن زمان ۲۳ سال سن داشت، ادامه داد: در حالی که دستان مسافران دور از دید محل حادثه و از پشت بسته شده بود فریاد الله اکبر، یا امام زمان و یا امام رضا (ع) به فریادمان برس سر می‌دادند، انفجار مهیبی در بیابان رخ می‌دهد که آن انفجار ناشی از برخورد بالگرد با هواپیمای نظامی بود اما هیچکدام از مسافران صدمه ندیده بودند.
وی افزود: علت این برخورد، طوفان شن و به هم خوردن تعادل خلبان‌ها بود که منجر به لغو عملیات شد، وقتی هواپیماهای آمریکایی پرواز می‌کنند مسافران نیز لاستیک اتوبوس را عوض کردند و با رساندن خود ابتدا به پاسگاه بین راهی و سپس طبس، موضوع را به کمیته انقلاب گزارش می‌دهند که منجر به اعزام ما به منطقه شد.
این شاهد عینی بیان کرد: آن موقع به صورت داوطلبانه و افتخاری عضو کمیته انقلاب اسلامی طبس بودم که صبح زود یک نفر درب منزل ما را زد و از من خواست سریع به کمیته بروم، هیچ اطلاعی از موضوع نداشتیم و بین بچه‌ها مطرح بود که پاسگاه رباط خان در نزدیکی صحرای طبس در محاصره قاچاقچیان قرار گرفته است اما اخوان در گوشی به من گفت «آقای شکیبی با هواپیماهای خارجی طرفی»!
وی افزود: به همراه چهار نفر دیگر راهی محل حادثه شدیم، آن زمان جاده یزد به طول ۴۴۰ کیلومتر خاکی بود و ۱۲۰ کیلومتر تا رباط خان و ۴۲ کیلومتر از آنجا تا محل حادثه موج‌های خیلی سنگین داشت که حتی خودروهای سنگین به سختی حرکت می‌کردند.
شکیبی اظهار کرد: قبل از ساعت هشت صبح پنج اردیبهشت به پاسگاه رباط خان رسیدیم اما بعد از پرس و جو متوجه شدیم رئیس پاسگاه از مزدوران بوده و فرار کرده است. آنچه دیده می‌شد سه بالگرد سمت راست، دو تا سمت چپ، اشیایی که از دور شکل آدم دیده می‌شدند، تورهای استتار، بار، وسایل اتوبوسی که جلوی آنها را گرفته بودند، موتور تریل، جیپ نظامی و از این قبیل بود که از هواپیماها تخلیه کرده بودند اما عملیات‌شان ناقص مانده بود.
شاهد عینی واقعی صحرای طبس عنوان کرد: در نگاه اول هیچ فردی دیده نمی‌شد وهیچ خطر نظامی وجود نداشت اما هواپیما و هشت جنازه در حال سوختن بودند که نمی‌دانستیم نیروهای آمریکایی هستند، زیرا هیچ گونه علامت و نشانه‌ای از آمریکایی بودن هواپیماها و بالگردها وجود نداشت.
وی اضافه کرد: دقایقی گذشت و تعدادی جنگنده در حال پرواز را در آسمان مشاهده کردیم که به محض نزدیک شدن ما به هواپیمای سی - ۱۳۰ آنجا را بمباران کردند اما همه روی زمین خوابیدیم و آسیبی به ما وارد نشد.
شکیبی افزود: هنوز نمی‌دانستیم با چه کسانی طرف هستیم در حالی که به نظر توطئه بزرگی می‌آمد حتی تمامی پدافندها و رادارهای ۱۷ استان در ایران جمع شده بود تا پرنده‌هایی که وارد ایران می‌شوند در تهران مشخص نشود.
وی گفت: بعد از گذشت حدود ۱۲ ساعت از حضور ما در منطقه حوالی غروب اولین گروه اعزامی سپاه یزد شامل چهار نفر پاسدار و یک راننده با یک دستگاه سیمرغ آبی رنگ به فرماندهی شهید منتظر قائم به محل رسید.
وی ادامه داد: منتظر قائم پیشنهاد داد به همراه وی برای خارج کردن اسناد نظامی آمریکا داخل هواپیماها برویم و پس از آزمایش ابتدایی تله انفجاری، دو نفری وارد هواپیما شدیم و مقدار زیادی اسناد جمع آوری و تحویلش دادیم.
منتظر قائم، تنها شهید واقعه صحرای طبس
شکیبی یادآور شد: در حال گفت‌وگو بودیم که غرش مجدد هواپیماها که حاکی از حمله قریب الوقوع آنها بود به گوش رسید و شروع به بمباران منطقه کردند، محمد منتظر قائم بر اثر ترکش در ناحیه سینه مجروح و دست راست وی قطع شد و به مقام شهادت نائل آمد، همچنین چهار نفر از همراهانش مجروح شدند.
محمد منتظر قائم، سال ۱۳۲۷ هجری شمسی در شهر تاریخی فردوس در شمال خراسان جنوبی به دنیا آمد و در کودکی به یزد رفت و به ادامه تحصیل پرداخت.
وی همزمان با تظاهرات ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ در صف مبارزان با حکومت شاه درآمد، پس از پایان خدمت سربازی در شرکت توانیر مشغول به کار شد و همزمان برای استقرار حکومت اسلامی با تشکیل گروهی به مبارزه پرداخت.
او سال ۱۳۵۱ دستگیر و زندانی شد، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ به عنوان نخستین فرمانده سپاه پاسداران یزد انتخاب و مسوول تشکیل سپاه استان شد.
شهید "محمد منتظر قائم" به عنوان نخستین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استان یزد روز پنجم اردیبهشت سال ۱۳۵۹ مورد حمله هوایی جنگنده‌های آمریکایی قرار گرفت و به درجه رفیع شهادت نائل آمد. پیکر پاک این شهید شاخص کشور در آرامستان خلدبرین یزد دفن است.
اما واقعه بزرگ پنجم اردیبهشت ۱۳۵۹ که از آن به عنوان امداد الهی در دل شب یاد می‌شود، آن قدر مهم و سرنوشت‌ساز بود که حتی مشهورترین چهره‌های سیاسی را در آمریکا وادار به پذیرفتن شکست کرد.
برای نمونه «زبیگنیف برژینسکی» مشاور امنیت ملی در دولت جیمی کارتر احساس ناامیدی ملی در آمریکا را از پیامدهای مهم شکست این کشور در طبس دانست و گفت: «ماجرای مفتضح ایران، یکی از سه عامل مهم شکست کارتر بود و این ماجرا، احساس ناامیدی ملی را برانگیخت.»
«ویلیام سولیوان» سفیر سابق آمریکا در تهران نیز از این واقعه با عنوان دوران تحقیر ملی آمریکا یاد کرد و گفت: «روش سست و بی‌قید حکومت کارتر و اقدامات نامعقول او، به گروگان‌گیری اعضای سفارت آمریکا انجامید و دوران تحقیر ملی که در تاریخ آمریکا نظیر آن دیده نشده است، آغاز شد.»
«همیلتون جردن» معاون رییس جمهوری وقت آمریکا در کتاب خود به نام «بحران» در این زمینه نوشت: تصمیم به انجام یک عملیات نجات قدرتمندانه در قلب ایران زمانی از سوی «جیمی کارتر» اتخاذ شد که همه تحریم‌های اقتصادی و فشارهای سیاسی تا آن زمان بی‌نتیجه مانده بود.
امام خمینی (ره) پس از این واقعه فرمودند: «نباید بیدار شوند آنهایی که به معنویات توجه ندارند و به این غیب ایمان نیاوردند، (چه کسی) این هلیکوپترهای آقای کارتر را که میخواستند به ایران بیایند، ساقط کرد؟ ما ساقط کردیم؟ شن‌ها ساقط کردند، شن‌ها مامور خدا بودند، باد مامور خداست». ایشان گفتند: «تجربه کنند باز لیکن ما نباید مغرور شویم، من به ملت ایران عرض می‌کنم مغرور نشوید، تمام قدرت قدرت خداست و باید به او اتکال کنید».
نظامیان آمریکایی ۴۵ سال قبل در محلی فرود آمدند که امروز با نام "موزه بین‌المللی استکبارستیزی صحرای طبس" شناخته می‌شود.
مدیر اجرایی موزه بین المللی استکبارستیزی صحرای طبس هم درباره آخرین وضعیت این موزه به خبرنگار ایرنا گفت: احداث این موزه سال ۱۳۸۸ مورد عنایت و توجه ویژه مقام معظم رهبری قرار گرفت با این تاکید که پرهزینه و کم اثر نباشد.
محمدحسین جهانبخش ادامه داد: از آن سال تا ۱۳۹۸ با وجود اختصاص ۱۰ میلیارد ریال اعتبار ملی اما هیچ اقدامی در کشور، تهران، استان یا شهرستان طبس انجام نشد اما عملیات اجرایی آن از هفته دفاع مقدس سال ۱۴۰۰ با زیربنای اولیه ۲ هزار و ۵۰۰ مترمربع آغاز شد.
وی اعتبار نهایی این پروژه در سال ۱۴۰۰ را با پیگیری‌های مجدد ۱۵۰ میلیارد ریال اعلام کرد و افزود: با اعتبارات قطره چکانی این پروژه تا بهمن ۱۴۰۲ تا مرحله اتمام فونداسیون و سقف پیش رفت و سپس متوقف شد.
پیشرفت ۳۰ درصدی موزه استکبارستیزی
مدیر اجرایی موزه بین المللی استکبارستیزی صحرای طبس تصریح کرد: علاوه بر ۱۵۰ میلیارد ریال مذکور ۲۴۰ میلیارد ریال برای اجرای پروژه مصوب شده بود که تنها ۴۰ میلیارد ریال آن تخصیص یافت و مجموع اعتبار هزینه شده برای این موزه تاکنون ۲۵۰ میلیارد ریال بوده است.
وی یادآور شد: موزه بین المللی استکبارستیزی صحرای طبس تاکنون به پیشرفت ۳۰ درصدی رسیده و برای تکمیل آن به ۲ هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است.
جهانبخش تاکید کرد: واقعه پنجم اردیبهشت حاصل یک معجزه الهی بوده و در دوران معاصر و بعد از صدر اسلام برای نخستین بار در کشور رقم خورده است لذا تکمیل این موزه باید در اولویت قرار گیرد.
وی ادامه داد: هر سال به همین مناسبت مراسمی با حضور مردم و مسوولان در محل مسجد شکر طبس برگزار می‌شود.
سرپرست معاونت استانداری و فرمانداری ویژه شهرستان طبس هم با اشاره به برگزاری مراسم پنج اردیبهشت امسال گفت: تمهیدات لازم برای حضور باشکوه مردم و مهمانان از سراسر کشور فراهم شده و مراسم به صورت ویژه و در سطح ملی برگزار خواهد شد.
سید جواد بدیعی از تشکیل کمیته‌های تخصصی مختلف ذیل ستاد گرامیداشت پنجم اردیبهشت‌ماه در طبس خبر داد و افزود: این کمیته‌ها در حوزه‌های مختلف از جمله برگزاری مراسم، پشتیبانی، اعزام، ایاب و ذهاب، فرهنگی، انتظامی، دانش‌آموزی، دانشجویی، ورزشی، بانوان، فضاسازی شهری و فضای مجازی و رسانه فعال هستند.
وی تاکید کرد: این مراسم فرصت مغتنمی برای تبیین یکی از مهم‌ترین وقایع انقلاب اسلامی به‌شمار می‌رود لذا انتظار داریم همه ادارات، نهادها و مردم در برگزاری شایسته آن مشارکت فعال داشته باشند.
پنجم اردیبهشت، نماد ایستادگی در برابر استکبار
امام جمعه طبس هم این واقعه را سندی روشن از امداد الهی و اثبات حقانیت انقلاب اسلامی دانست و گفت: این روز یکی از وقایع بزرگ و الهی تاریخ انقلاب اسلامی بود که در آن ذلت ابرقدرت‌ها در برابر قدرت الهی به نمایش گذاشته شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسین تکمیلی افزود: این واقعه، دشمنی‌های دیرینه استکبار جهانی به‌ویژه آمریکا با ملت ایران را به‌خوبی آشکار کرد و امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز است که نسل جوان با این رخداد آشنا شوند.
وی ضمن قدردانی از برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته برای برگزاری این مراسم در سطح ملی، گفت: امسال حضور فعالان فضای مجازی در محل وقوع حادثه از نقاط قوت مراسم بوده و می‌تواند این واقعه را در سطح ملی و فراملی بازتاب دهد.
امام جمعه طبس تاکید کرد: با مشارکت همه‌جانبه نهادها و همت مضاعف مسئولان، باید مراسم بزرگداشت پنجم اردیبهشت امسال در شأن این واقعه تاریخی و مهم برگزار شود.
صحرای طبس در فاصله ۱۳۰ کیلومتری محور طبس - یزد قرار دارد.