شهید سید حسن نصرالله بدون شک یکی از شخصیت‌های برجسته سیاسی در جهان معاصر به شمار می‌آید. توانمندی‌های او در زمینه‌های مدیریت سیاسی، نظامی، امنیتی و اجتماعی، به همراه ویژگی‌های شخصی‌اش، باعث شد که در دل‌های بسیاری از مردم لبنان، منطقه و حتی فراتر از آن در اقصی نقاط جهان نفوذ پیدا کند. همه ما به یاد داریم که پس از آزادسازی جنوب لبنان در سال ۲۰۰۰، او در جنگ تموز ۲۰۰۶ (موسوم به جنگ ۳۳ روزه) بر اساس آمار و نظرسنجی‌ها به عنوان محبوب‌ترین شخصیت جهان عرب و جهان اسلام شناخته شد. نبوغ سیاسی ایشان که از نخستین روزهای ورود به کار تشکیلاتی و حزبی به وضوح نمایان بود، موجب شد که بلافاصله به عضویت شورای رهبری حزب‌الله درآید.
در سال ۱۳۶۳، جلسات اولیه شورای حزب‌الله در سفارت ایران در دمشق برگزار می‌شد و من به همراه سفیر وقت، مرحوم حاج آقای محتشمی‌پور، در آن‌جا مستقر بودم. یک بار، در جمع دوستان خود، زمانی که شهید سید حسن جوانی ۲۳ ساله بود، به من گفتند که نبوغ و دوراندیشی او نشان می‌دهد که در آینده، جایگاه رهبری حزب‌الله را در اختیار خواهد گرفت. در آن مقطع، با وجود حضور چهره‌های با سابقه و کارکشته در شورا، طرح این موضوع اهمیت خاصی داشت.
نبوغ شخصی شهید نصرالله موجب شد تا ارکان شورای حزب‌الله با اجماع، به دبیرکلی ایشان رأی دهند. نکته قابل توجهی که در انتخاب دبیرکل حزب‌الله وجود دارد و تاکنون کمتر به آن پرداخته شده، این است که با توجه به تمرکز شیعیان لبنان در جنوب و منطقه بقاء، در سال‌های ابتدایی تشکیل حزب‌الله، قرار بود دبیرکل به صورت نوبتی و یک بار از بقا و یک بار از جنوب انتخاب شود. در این میان، رقابتی پنهانی میان دو طرف وجود داشت. ثقل رهبری حزب البته بیشتر در منطقه بقا بود، چرا که این منطقه از قدیمی‌ترها و اشخاص کارکشته‌تری برخوردار بود.
آقایان شیخ «صبحی طفیلی» و «سید عباس موسوی»، دو دبیرکل پیش از شهید سید حسن نصرالله، هر دو از منطقه بلعبک در بقاء بودند. اما با ظهور شخصیت شهید نصرالله، فاصله بین ایشان و دیگر اعضای شورا به قدری زیاد شد که در نهایت همه پذیرفتند او چندین بار به عنوان دبیرکل انتخاب شود و عملاً دیگر رقیبی برایش در شورای حزب‌الله وجود نداشت.
یکی از ویژگی‌های برجسته شهید نصرالله، هوش و ذکاوت او در تحلیل تحولات و رویدادها بود که باعث دوراندیشی و نگاه استراتژیک او به مسائل می‌شد. هنگامی که منافع کلان طایفه و به‌ویژه مسائل داخلی لبنان مطرح می‌شد، ایشان از منافع حزبی می‌گذشتند.
در بهترین شرایط حزب، او هیچ‌گاه به دنبال کسب امتیاز نبود و اگر امتیازی هم به حزب‌الله داده می‌شد، آن را به جریانات و احزاب همسو مانند جنبش عمل و سایر احزاب قومی که با حزب‌الله هم‌راستا بودند، واگذار می‌کرد.
>>یکی از ویژگی‌های بارز شهید سید حسن، قدرت اقناع او بود. بسیاری از افرادی که با او دیدار می‌کردند، به اعتراف خود، تحت تأثیر منطق خاص و استدلال‌های او قرار می‌گرفتند. جالب است که او زبان فارسی را در مدت کوتاهی که به ایران آمد، به سرعت فراگرفت و به طرز سلیسی صحبت می‌کرد. او به شوخی به سایر اعضای شورا توصیه می‌کرد که فارسی یاد بگیرند تا مقامات ایرانی در ملاقات‌ها مجبور به صحبت کردن به عربی نشوند. به یاد داریم که پیروزی در آزادسازی جنوب لبنان را به تمامی مردم، طوایف و گروه‌های لبنانی اهدا کرد. به اعتقاد من، اگر رهبری حزب‌الله در دوره جنگ و نزاع بین جنبش عمل و حزب‌الله در جنوب لبنان (بین سال‌های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۰) به عهده سید حسن بود، قطعاً این جنگ رخ نمی‌داد.
یکی از ویژگی‌های بارز شهید سید حسن، قدرت اقناع او بود. بسیاری از افرادی که با او دیدار می‌کردند، به اعتراف خود، تحت تأثیر منطق خاص و استدلال‌های او قرار می‌گرفتند. جالب است که او زبان فارسی را در مدت کوتاهی که به ایران آمد، به سرعت فراگرفت و به طرز سلیسی صحبت می‌کرد. او به شوخی به سایر اعضای شورا توصیه می‌کرد که فارسی یاد بگیرند تا مقامات ایرانی در ملاقات‌ها مجبور به صحبت کردن به عربی نشوند.
حزب‌الله گرچه در ماه‌های اخیر ضربه سنگینی را متحمل شده و این ترور بی‌شک ضعف‌هایی را برای این گروه به وجود آورده، اما با چهل سال تجربه و عمق و ریشه‌ای که در لبنان و میان طوایف این کشور پیدا کرده است، توانسته سازمانی منسجم و تشکیلات قوی ایجاد کند.
این مؤسسات با ارائه خدمات اجتماعی مهم در جامعه شیعه و فراتر از آن توانستند عمق مردمی پیدا کنند. حزب‌الله تنها به عنوان یک نیروی شبه‌نظامی یا یک مقاومت در کنار مرز شناخته نمی‌شود. امروزه حاضری مستقیم در پارلمان و دولت لبنان دارد و تا زمانی که از حمایت مردمی برخوردار باشد، می‌تواند جایگاه خود را دوباره ترمیم کند. به‌خصوص آنکه از ابتدا اهدافی مانند آزادسازی سرزمین‌های لبنان از اشغال اسرائیل و حمایت از آرمان فلسطین را برای خود تعریف کرده است. به این ترتیب، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که حزب‌الله در آینده وضعیت خود را در صحنه لبنان بازسازی کند.
*محمد ایرانی؛ سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در کویت و تحلیلگر مسائل منطقه