>>به گزارش ایرنا، به گفته متخصصان، رتینوپاتی نوعی بیماری چشمی است که در نوزادان نارسی که در هفته ۲۶ تا ۲۸ متولد شده اند، به دلیل منظم نبودن اکسیژن محفظه نگهداری نوزاد و دریافت درصد بالایی از اکسیژن با غلظت بیشتر یا کمتر از حد نیاز، به علت تکامل نیافتن ریه نوزاد، وزن کمتر از ۱.۵ کیلوگرم و سن جنینی کمتر از ۳۴ هفتگی بروز می‌کند که در این حالت عروق شبکیه تغییر کرده و رگ‌زایی غیرطبیعی به وجود می‌آید که می‌تواند به کوری بینجامد.
رتینوپاتی علامت مشخصی ندارد و تنها راه تشخیص آن معاینه نوزادان توسط چشم پزشک متخصص است تا بتوان بیماری را تشخیص داد و در صورت ابتلای نوزاد به این بیماری بدون از دست رفتن زمان طلایی، اقدام به درمان کرد.
با توجه به اهمیت مراقبت‌های دوران نوزادی در ۲۸ روز اول تولد و این که بهترین راه مقابله با رتینوپاتی نوزادان نارس پیشگیری از آن است، غربالگری بینایی به عنوان مراقبت‌های بدو تولد از آنان انجام می‌شود و تمام والدین باید به صورت حضوری به نزدیک‌ترین واحد ارایه خدمت دانشگاه علوم پزشکی مراجعه و این مراقبت‌ها را دریافت کنند.
هرگونه تاخیر و مراجعه دیرهنگام و درمان نشدن رتینوپاتی نوزاد در سه تا چهار هفته اول تولد، که زمان طلایی تشخیص و درمان این بیماری است، می‌تواند به نابینایی مطلق و دایمی نوزاد منجر شود، بنابراین آگاهی والدین از این مساله و مراجعه به هنگام برای درمان این بیماری بسیار حائز اهمیت است.
البته لازم است که کادر پزشکی و پرستاری نیز از شرایط استاندارد مراقبت از این نوزادان در بخش مراقبت‌های ویژه (NICU)، اطلاع کافی داشته باشند و مقدار اکسیژن محفظه‌های نگهداری نوزادان نارس را مرتب اندازه گیری کنند و نوزاد در فواصل زمانی معین زیر معاینه چشم پزشک قرار گیرد.
>>بیشتر بخوانید:
>>>>کاهش دید و نابینایی، نتیجه تاخیر در معاینه چشمی نوزادان نارس
بررسی و درمان رتینوپاتی شبکیه‌چشم نوزادان نارس در مشهد
رییس مرکز کنترل و درمان رتینوپاتی نوزادان نارس(ROP) در بیمارستان فوق تخصصی چشم خاتم الانبیا (ص) مشهد گفت: این مرکز در سال ۱۳۸۹ فعال شده است که در آن وضعیت شبکیه نوزادان نارس بررسی می‌شود تا در صورت نیاز به درمان، اقدامات لازم هر چه زودتر آغاز شود.
دکتر ناصر شعیبی افزود: به منظور پیشگیری از اختلالات شبکیه چشم و نابیناییِ نوزادان نارس در آینده، بررسی و درمان آسیب شبکیه چشم(رتینوپاتی) برای این نوزادان در این مرکز انجام می‌شود.
وی ادامه داد: بر همین اساس مشخصات همه نوزادانی که در بیمارستان‌های سطح استان خراسان رضوی به صورت نارس به دنیا می‌آیند، در سامانه مرکز کنترل و درمان رتینوپاتی (ROP) ثبت و پس از تعیین وقت معاینه توسط همکاران ما، در صورت مراجعه به موقع در تاریخ پیامک شده اقدامات تشخیصی و در صورت نیاز درمانی برای این نوزادان انجام می‌شود.
>>بیشتر بخوانید:
>>>>اجرای طرح پزشکی از راه دور بیماری شبکیه نوزادان نارس در مشهد
نخستین نوبت معاینه آسیب شبکیه نوزادان نارس در ۲۸ روزگی تا یک ماهگی
دانشیار گروه چشم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد بیان کرد: نکته مهم در خصوص نوزادان ثبت شده در سامانه (ROP)، آن است که باید در بازه زمانی ۲۸ روزگی تا یک ماهگی، نخستین نوبت معاینه آنها انجام شود و چنانچه در سن ۳۴ هفتگی و یا وزن زیر ۲ کیلو به دنیا آمده باشند، طبق شیوه نامه وزارتخانه لازم است که چشم آنها معاینه شود.
>>نخستین نوبت معاینه نوزادان نارس باید در بازه‌ی زمانی ۲۸ روزگی تا یک ماهگی، انجام شود
وی افزود: در مورد نوزادانی که در بخش مراقبت‌های ویژه بستری هستند و اکسیژن یا خون دریافت می‌کنند، یا تعویض خون می‌شوند و وضعیت تنفسی خوبی ندارند، به دلیل تاثیر منفی که اکسیژن می‌تواند بر روی شبکیه چشم نوزاد داشته باشد، در ایام ۲۸ روزگی تا یک ماهگی، تصویربرداری با دستگاه RET CAM توسط پرستاران رابط مرکز کنترل و درمان رتینوپاتی نوزادان نارس (ROP) انجام و تصاویر به صورت پزشکی از راه دور (تله‌مدیسن) برای اساتید این مرکز ارسال می‌شود و به صورت مشاوره سیستمی ثبت و بیمارستان مبدا پاسخ را مشاهده می‌کند تا در صورت نیاز به درمان، اقدامات لازم صورت پذیرد.
دکتر شعیبی ادامه داد: به لطف همکاری مسوولان واحدهای مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) در همه بیمارستان‌ها و مراکز بهداشت استان، هم اینک هر نوزاد نارسی که به دنیا می‌آید، مرکز (ROP) بیمارستان خاتم الانبیا (ص)، به صورت روزانه به اطلاعات آنان که توسط بیمارستان محل تولد نوزاد برای دریافت نوبت ثبت شده است، دسترسی پیدا کرده و پیگیری‌ها برای معاینه نوزادان را آغاز می‌کند.
وی بیان کرد: حتی در مورد نوزادانی که امکان انتقال آنها به بیمارستان خاتم الانبیا (ص) مشهد وجود ندارد، در بیمارستان ام البنین (س) مشهد، دستگاه و نیروهای آموزش دیده‌ای استقرار دارند که در صورت نیاز به دیگر بیمارستان‌ها اعزام شده و پس از عکسبرداری، تصاویر را برای ما ارسال می‌کنند.
>>بیشتر بخوانید:
>>>>سومین دستگاه غربالگری مشکلات شبکیه نوزادان نارس در مشهد راه‌اندازی شد
اهمیت بالای نخستین معاینه چشم نوزادان
رییس مرکز کنترل و درمان رتینوپاتی نوزادان نارس بیمارستان خاتم الانبیا (ص) مشهد در خصوص اهمیت معاینه چشم نوزادان گفت: حتی اگر وضعیت چشم نوزادان سالم به نظر برسد، در بسیاری از موارد یک عکس عروق می تواند وضعیت شبکیه چشم و میزان رشد رگ‌های درون چشم نوزاد و بطور کامل طبیعی بودن یا نبودن رگ‌ها را نشان دهد و از این طریق پیش‌بینی کنیم که وضعیت چشم نوزاد به کدام سمت می رود.
دکتر شعیبی افزود: این موضوع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، چون برای بسیاری از بیماری‌های چشم درمان‌هایی مثلا پیوند قرنیه، جایگزین کردن لنز و غیره وجود دارد اما در مورد شبکیه این امکان وجود ندارد و در صورت عدم درمان در زمان مذکور، فرد دچار کم‌بینی یا نابینایی خواهد شد به همین دلیل نخستین زمان معاینه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
بی توجهی والدین و اعزام نوزاد از طریق حکم قضایی برای معاینه
پزشک فوق تخصص شبکیه بیمارستان خاتم الانبیا (ص) مشهد بیان کرد: نحوه دسترسی به درمانگاه چشم پزشکی نوزادان نارس این بیمارستان متفاوت است، امکانات پزشکی از راه دور، ارسال دستگاه‌های تصویربرداری داخل چشم قابل حمل در بیمارستان‌های تابعه دانشگاه و ارجاع نوزاد به بیمارستان خاتم الانبیا از جمله راه‌های ارتباط با این درمانگاه است.
دکتر مهراد معتمد شریعتی افزود: گاه متخصص اطفال درخواست اعزام نوزاد نارس را از مرکز مراقبت‌های ویژه نوزادان به درمانگاه شبکیه نوزادان برای معاینه می‌دهد.
وی ادامه داد: به دلیل اهمیت موضوع و ضرورت حفظ بینایی نوزاد، در صورت بی توجهی والدین به انتقال نوزاد نارس به کلینیک شبکیه بیمارستان خاتم الانبیا(ص) درخواست مشاوره و اعزام با هماهنگی معاونت بهداشتی و دادستانی انجام می‌شود و نوزادانی که والدین آنها به اخطارها بی‌توجه باشند از طریق حکم قضایی برای معاینه اعزام می‌شوند زیرا با درمان به موقع ضمن کاهش هزینه نظام سلامت، آینده کودک نیز برای داشتن یک زندگی سالم تضمین می شود.
>>در صورت عدم انتقال نوزاد نارس به کلینیک شبکیه بیمارستان خاتم الانبیاء(ص) به دلیل بی‌توجهی والدین، پیگیری‌های قضایی از سوی دادستانی انجام می‌شود تا خانواده ملزم به آوردن نوزاد به بیمارستان شود
وی بیان کرد: پیگیری‌های قضایی از سوی دادستانی انجام می‌شود تا خانواده ملزم به آوردن نوزاد به بیمارستان شود، البته این پیگیری صرفا برای نوزادانی است که وضعیت آنها خطرناک تشخیص داده شده و پیش‌بینی می‌شود که این وضعیت منجر به نابینایی طفل می شود.
این مسوول تاکید کرد: بنابراین از همه خانواده هایی که نوزادان نارس دارند و نوبت دریافت کرده اند درخواست می شود که بعد از تولد نوزادشان، در ایام ۲۸ روزگی تا یک ماهگی حتما برای معاینه چشم نوزاد مراجعه کنند تا در صورت نیاز، اقدامات درمانی به موقع آغاز شود.
قابل پیشگیری بودن بیماری شبکیه نوزدان نارس
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد بیان کرد: چشم نوزادان زیر ۳۴ هفته و وزن زیر ۲ کیلوگرم حتما باید معاینه شود زیرا شبکیه چشم این نوزادان هنوز تکامل نیافته است و ممکن است کودک دچار عوارض شبکیه و یا نابینایی شود، بنابراین این اختلال باید به موقع شناسایی و راهکارهای درمانی برای آن آغاز شود.
دکتر معتمد شریعتی افزود: بیماری شبکیه نوزدان نارس اختلالی قابل پیشگیری است که اگر به موقع شناسایی و درمان نشود، می‌تواند عوارضی مانند نابینایی در پی داشته باشد.
وی ادامه داد: درمانگاه چشم پزشکی نوزادان نارس بیمارستان خاتم الانبیا تنها مرکز نوزادان نارس از نظر بیماری های شبکیه در شرق کشور است، تمام پرونده‌های این بیماران الکترونیک است و داده های بیماران در اختیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد برای اقدامات بهداشتی و درمانی و پژوهشی قرار می گیرد.
درمان رتینوپاتی نوزادان با تزریق داخل چشم و لیزر
پزشک فوق تخصص شبکیه بیمارستان خاتم الانبیا (ص) مشهد با تاکید بر لزوم پیشگیری و اقدام به موقع برای درمان اختلالات شبکیه چشم نوزادان نارس، گفت: پس از پیشگیری، سه روش درمانی لیزرتراپی، تزریق دارو در چشم و عمل جراحی برای رفع این مشکل پیشنهاد می‌شود.
دکتر معتمدشریعتی افزود: در روش لیزرتراپی، لیزر به رگ‌های شبکیه که در اثر کمبود اکسیژن رشد نکرده است، تابانده می شود که این اقدام در حیطه کارکردهای متخصصان شبکیه است.
وی ادامه داد: در روش تزریق دارو نیز داروها سبب مهار عواملی می شوند که خود مولد رگ های جدید هستند و در روش سوم، عمل جراحی روی شبکیه با دستگاه های بسیار دقیق و حساس انجام می شود.
>>بیشتر بخوانید:
>>>>بیش از ۲ هزار و ۳۰۰ نوزاد در مشهد غربالگری بینایی شدند
معاینه روزانه حدود ۴۰ نوزاد در درمانگاه رتینوپاتی نوزادان نارس
پزشک فوق تخصص شبکیه بیمارستان خاتم الانبیای مشهد گفت: روزانه حدود ۴۰ نوزاد در درمانگاه رتینوپاتی نوزادان نارس این بیمارستان زیر معاینات شبکیه چشم و بررسی های لازم قرار می‌گیرند.
دکتر معتمدشریعتی افزود: سال گذشته حدود هزار و ۴۰۰ نوزاد زیر معاینه قرار گرفتند و در ۶۰ تا ۷۰ مورد تزریق داخل چشمی برای این نوزادان انجام شد.
جلوگیری از نابینایی بیش از ۵ درصد از نوزادان در سال ۱۴۰۲
رییس مرکز کنترل و درمان رتینوپاتی نوزادان نارس(ROP) بیمارستان خاتم الانبیا (ص) مشهد در خصوص اهمیت کار این مرکز، گفت: در سال ۱۴۰۲ طبق آمارهای موجود، ۹ هزار معاینه انجام شده که به طور میانگین برای هر نوزاد ۲ بار معاینه انجام شده است.
>>پنج درصد از نوزادانی که قرار بود نابینا شوند، از نابینایی آنها جلوگیری شد
دکتر شعیبی افزود: برای درمان حدود ۴.۵ درصد از نوزادان معاینه شده، تزریق دارو و برای یک درصد آنان لیزر انجام شده که روی هم رفته بیش از پنج درصد به درمان نیاز داشته‌اند؛ به عبارت بهتر پنج درصد از نوزادانی که قرار بود نابینا شوند، از نابینایی نجات یافتند.
وی در خصوص فرایند انجام کارهای تشخیصی و درمانی در این واحد بیمارستانی ادامه داد: خوشبختانه از سال ۱۴۰۰ همه فعالیت‌های کاغذی متوقف و تقریبا کل فرایند، به شکل سیستمی و الکترونیکی انجام می‌شود که به لحاظ سرعت و حفظ کامل داده‌ها بسیار کمک‌کننده است.
>>بیشتر بخوانید:
>>>>غربالگری از نابینایی ۲۲ هزار نوزاد در شمال شرق کشور پیشگیری کرد
۲ هزار نوزاد نارس زیر مراقبت‌های ریتنوپاتی
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: از ابتدای امسال تاکنون ۲ هزار و ۷۳ نوزاد نارس زیر مراقبت‌های شبکیه چشم قرار گرفتند و بیش از ۶ هزار معاینه رتینوپاتی برای این نوزادان انجام شده است.
دکتر محمد دهقانی افزود: برای شناسایی زودهنگام بیماران رتینوپاتی، برنامه پزشکی از راه دور و ارسال تصاویر به بیمارستان خاتم الانبیا (ص) نیز در حال انجام است.
وی ادامه داد: هدف از اجرای این برنامه استفاده از تصویربرداری دیجیتال از راه دور، برای شناسایی افراد دارای اختلالات شبکیه چشم است که نیاز موکدی به مراجعه حضوری برای تشخیص قطعی و درمان دارند.
>>بیشتر بخوانید:
>>>>نابینایی ناشی از مشکلات شبکیه نوزادان در خراسان رضوی ریشه کن شد
ریشه کنی و صفر شدن آمار ابتلا به رتینوپاتی و نابینایی نوزادان در خراسان رضوی
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: آمار ابتلا به مشکلات شبکیه (رتینوپاتی) و نابینایی در سال‌های اخیر با اقدامات انجام شده و انجام غربالگری شبکیه نوزادان نارس در مناطق زیر نظر این دانشگاه، به صفر رسیده و این بیماری در این منطقه ریشه کن شده است.
دکتر دهقانی افزود: به منظور پیشگیری از اختلالات شبکیه چشم و نابیناییِ نوزادان نارس در آینده، بررسی و درمان رتینوپاتی شبکیه چشم نوزادان در مرکز کنترل و درمان رتینوپاتی نوزادان نارس (ROP) بیمارستان خاتم الانبیا (ص) مشهد انجام می‌شود.
وی ادامه داد: این مرکز به عنوان تنها مرکز کنترل و درمان رتینوپاتی نوزادان نارس در کل استان خراسان رضوی است و رسالت اصلی آن مشارکت مسوولانه در حفظ سلامت بینایی نوزادان است.
وی با بیان این که برنامه‌ریزی در راستای ترسیم یک چشم‌انداز مناسب برای ارائه خدمات به بیماران چشم امری ضروری است، گفت: طبق این چشم‌انداز قادر خواهیم بود در توزیع نیروی متخصص و تجهیزات چشم پزشکی طبق سند درمان برای بیماران گام برداریم.