گروه دیپلماتیک – >>همشهری آنلاین: تنش‌های دیرینه هند و پاکستان که هفته گذشته به اوج خود رسید به یکی از بزرگ‌ترین درگیری‌های هوایی دو کشور از زمان جنگ جهانی دوم منجر شد. این نبرد نه‌تنها قدرت نظامی دو کشور را به نمایش گذاشت، بلکه شکاف‌ها و آسیب‌پذیری‌های سیاست بازدارندگی هسته‌ای در جنوب آسیا را آشکار کرد. تارنمای کرادل در گزارشی به این بحران پرداخته و تلاش کرده تا به این پرسش پاسخ دهد که با توجه به اینکه هند و پاکستان هر دو خود را پیروز این جنگ قلمداد کرده اند، کدامیک به واقع پیروز شده است.
>>آغاز بحران: حمله تروریستی در پهالگام
- بحران پس از آن آغاز شد که در تاریخ ۲۲ آوریل ۲۰۲۵، یک حمله تروریستی در منطقه توریستی پاهالگام واقع در کشمیر تحت کنترل هند رخ داد و ۲۸ غیرنظامی کشته شدند.
- هند این حمله را به گروه‌های مسلح مستقر در پاکستان نسبت داد، به‌ویژه به «جیش محمد» و «لشکر طیبه».
- این حادثه باعث خشم عمومی در هند شد و دولت دهلی‌نو را تحت فشار قرار داد تا واکنشی شدید نشان دهد.
>>پاسخ هند: عملیات سیندور
- هند در تاریخ ۶ ماه می با آغاز عملیات نظامی گسترده‌ای به نام سیندور اقدام به حمله موشکی و هوایی علیه اهدافی در عمق خاک پاکستان کرد، از جمله پایگاه‌هایی در نزدیکی مظفرآباد و مانسهره که هند مدعی است در اختیار گروه‌های تروریستی است.
- این عملیات شامل استفاده از موشک‌های کروز و جنگنده‌های پیشرفته مانند رافال و سوخو-۳۰MKI بود.
>>پاسخ تلافی‌جویانه پاکستان: عملیات بنیان مرصوص
- پاکستان به سرعت با عملیات بنیان مرصوص پاسخ داد، که شامل حملات هوایی به تأسیسات نظامی در جامو، پونچ، و پنجاب هند بود.
- ارتش پاکستان از جنگنده‌های JF-17 Thunder و پهپادهای مسلح ساخت ترکیه استفاده کرد.
- در یکی از کم‌نظیرترین درگیری‌های هوایی، پاکستان ادعا کرد که پنج جنگنده هندی، از جمله سه فروند رافال را ساقط کرده است.
>>نبرد هوایی تاریخی: رکوردی جدید پس از جنگ جهانی دوم
- درگیری هوایی روز هفتم ماه می با شرکت ده‌ها جنگنده، از سوی کارشناسان به‌عنوان بزرگ‌ترین نبرد هوایی بعد از جنگ جهانی دوم توصیف شده است.
- آنچه این نبرد را خاص‌تر می‌کند، استفاده همزمان از نسل‌های جدید جنگنده، سامانه‌های جنگ الکترونیک، و پهپادهای رزمی بود.
- پاکستان از انهدام ۸۴ پهپاد اسرائیلی «هارپ» که توسط هند استفاده شده بودند خبر داد، در حالی‌که هند نیز مدعی شد چندین پایگاه پهپادی پاکستان را منهدم کرده است.
>>تلفات و خسارات دو طرف
هند
- ۱۶ غیرنظامی
- ۵ سرباز
- چند پایگاه هوایی آسیب دید
پاکستان
- ۴۰ غیرنظامی از جمله ۱۵ کودک
- ۱۱ سرباز
- خسارات زیرساختی گسترده‌ای گزارش شد
>>پیامدهای راهبردی
- تحول دکترین نظامی هند: خلاف گذشته که هند بیشتر واکنش‌های محدود و دفاعی نشان می‌داد، عملیات سیندور از گذار هند به دکترین پیش‌دستی فعال حکایت داشت.
- شکست بازدارندگی؟ در حالی‌که هر دو کشور دارای زرادخانه هسته‌ای هستند، این درگیری نشان داد که تهدید جنگ هسته‌ای لزوماً مانع اقدامات تهاجمی متعارف نمی‌شود.
- دیپلماسی برد-برد؟ پاکستان با تأکید بر آتش‌بس، خود را پیروز دیپلماتیک معرفی کرد، در حالی‌که هند با تمرکز بر خسارات واردشده به پایگاه‌های تروریستی، مدعی موفقیت نظامی شد.
>>چه کسی برنده شد؟
- تارنمای کرادل در پایان گزارش خود آورده است: پاسخ قطعی به این پرسش که چه کسی پیروز واقعی جنگ بوده دشوار است.
- هند توانست در عملیات تهاجمی خود به برخی از اهداف راهبردی برسد، اما پاکستان با دفاع موفق هوایی و تبلیغ پیروزی دیپلماتیک، دست بالا را در جنگ روایت‌ها به‌دست آورد.
- آنچه قطعی است، آسیب‌پذیری منطقه‌ای در برابر شعله‌ور شدن ناگهانی تنش‌ها و شکنندگی دکترین بازدارندگی است.