در دنیایی که زیبایی، جوانی و سرعت همه‌چیز را تعریف می‌کنند، کمتر کسی به پیری به‌عنوان یک مرحله‌ی باشکوه و ارزشمند نگاه می‌کند. اما حقیقت آن است که سالخوردگی موفق، یک دستاورد است؛ ترکیبی از انتخاب‌های درست، عادت‌های سالم و ارتباطات انسانی معنادار. تحقیقات جدید در علم سالخوردگی (Geriatrics) نشان داده‌اند که کیفیت پیری نه به عدد سن، بلکه به نوع زیستن بستگی دارد.
در این مقاله، با کمک دیدگاه متخصصان، ۷ نشانه‌ی علمی و عاطفی را بررسی می‌کنیم که نشان می‌دهند در مسیر «پیری هوشمندانه» قرار دارید.
اگر به دنبال راه‌هایی برای داشتن زندگی طولانی، باکیفیت و پر از معنا هستید، این نشانه‌ها راهنمای شما خواهند بود. فرقی نمی‌کند در دهه‌ی چهارم زندگی باشید یا پنجم و ششم؛ هر زمان برای شروع تغییرات مثبت، بهترین زمان است. پیری، اگر درست مدیریت شود، می‌تواند درخشان‌ترین فصل زندگی باشد.
۱. ذهن‌تان همچنان در حال یادگیری است
یکی از اولین نشانه‌های پیری موفق، ذهن کنجکاو و فعال است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مغز هم مثل عضله، وقتی به‌طور مرتب تمرین داده شود، دیرتر تحلیل می‌رود. اگر در حال یادگیری زبان تازه‌ای هستید، نواختن سازی را شروع کرده‌اید، یا حتی یاد گرفته‌اید با گوشی بهتر کار کنید، بدانید که این رفتارها مستقیماً به تقویت حافظه و عملکرد شناختی شما کمک می‌کنند. ایجاد مسیرهای عصبی جدید در مغز از طریق یادگیری، نه‌تنها خطر زوال عقل (dementia) را کاهش می‌دهد، بلکه اعتمادبه‌نفس شما را نیز افزایش می‌دهد. یادگیری، پیوندی است میان گذشته و آینده؛ هر چه بیشتر بیاموزید، بهتر با تغییرات زندگی کنار می‌آیید.
۲. احساسات‌تان را پنهان نمی‌کنید
توانایی بیان نیازهای شخصی، یکی از پایه‌های سلامت روان در دوران سالخوردگی است. بسیاری از افراد با بالا رفتن سن، دچار انزوا، احساس بی‌اهمیتی یا ترس از سربار شدن می‌شوند. اما کسانی که جرئت دارند بگویند «من تنها هستم» یا «نیاز دارم کسی را ببینم»، در واقع قدمی مهم به‌سوی سلامت روانی برمی‌دارند. بیان احساسات، نه‌تنها از افسردگی پیشگیری می‌کند، بلکه روابط خانوادگی و اجتماعی را هم عمیق‌تر می‌سازد. تحقیقات جدید تأکید کرده‌اند که اضطراب و افسردگی در پیری، طبیعی نیست و قابل درمان است؛ چه از طریق مشاوره، چه گروه‌های حمایتی، و چه ارتباطات انسانی گرم.
۳. تنها نیستید؛ بخشی از یک اجتماع‌اید
شما انسانید، نه جزیره‌ای تنها در میان اقیانوس زندگی. احساس تعلق به یک جمع، یکی از قوی‌ترین شاخص‌های پیری موفق است. پژوهش‌های گسترده‌ای در سال‌های اخیر نشان داده‌اند که ارتباطات اجتماعی معنادار، خطر مرگ‌ومیر را کاهش داده و حافظه را تقویت می‌کند. چه با همسایگان گپ می‌زنید، چه عضو گروه کتاب‌خوانی هستید، یا حتی از طریق تماس تصویری با فرزندان‌تان ارتباط دارید، مغزتان در حال تمرین است. انزوای اجتماعی، همان‌طور که پس از همه‌گیری کووید دیدیم، دشمن سلامت روان و جسم است. بودن در میان دیگران، ذهن را بازتر و قلب را گرم‌تر نگه می‌دارد.
۴. با جسم‌تان مهربان هستید
پیری سالم بدون مراقبت از جسم، ممکن نیست. رژیم غذایی مناسب، نوشیدن آب کافی، خواب منظم، و تحرک روزانه، چهار اصل اساسی سلامت جسمی در پیری‌اند. متخصصان توصیه می‌کنند از رژیم غذایی ترکیبی مدیترانه‌ای (Mediterranean) و دش (DASH) پیروی کنید که شامل سبزیجات فراوان، غلات کامل، روغن‌های گیاهی و گوشت بدون چربی است. اگر نگران سقوط یا ضعف عضلات هستید، تمرین‌های مقاومتی ملایم مثل یوگا، پیلاتس یا تای‌چی را امتحان کنید. کاهش تحرک، برخلاف تصور رایج، نه نشانه‌ی پیری بلکه عامل پیری زودرس است. هر قدمی که برمی‌دارید، قدمی است به‌سوی زندگی سالم‌تر.
۵. کارهایی را انجام می‌دهید که دلگرمتان می‌کنند
لذت بردن از زندگی، فقط در جوانی نیست. اگر هنوز هم از یادگیری دستور جدید، باغبانی، تماشای سریال محبوب یا بازی با نوه‌تان لذت می‌برید، یعنی در حال تجربه‌ی پیری موفق هستید. محققان دریافته‌اند که «بیکاری احساسی» و «بی‌حوصلگی مزمن» نشانه‌هایی از کاهش کیفیت زندگی در پیری‌اند. در مقابل، انجام کارهایی که معنا و شادی برایتان دارند، حافظه را تقویت می‌کند، اعتمادبه‌نفس را بالا می‌برد و حتی دردهای مزمن را کاهش می‌دهد. زندگی بدون لذت، حتی اگر سالم باشد، ناقص است.
۶. داروهایتان را هوشمندانه مدیریت می‌کنید
با گذشت زمان، بدن تغییر می‌کند و نیازهای دارویی هم تغییر می‌یابند. گاهی دارویی که در دهه‌ی ۴۰ زندگی مفید بود، در دهه‌ی ۷۰ می‌تواند مضر باشد. صحبت با پزشک درباره‌ی تنظیم دوز و نوع دارو، یکی از مراحل مهم در پیری سالم است. اگر بدون بررسی، داروهای قبلی را ادامه دهید، ممکن است با عوارض جدید و خستگی مزمن مواجه شوید. بنابراین، سالیانه با پزشک یا متخصص سالخوردگی جلسه بگذارید و بررسی کنید چه داروهایی هنوز نیاز دارید، و کدام‌ها را می‌توان حذف یا جایگزین کرد.
۷. برای آینده‌تان برنامه دارید
پیری موفق، یعنی پذیرش آینده نه با ترس، بلکه با آمادگی. اگر از حالا با عزیزانتان درباره‌ی گزینه‌های مراقبتی، خانه‌ی آینده، یا حتی نوع حمایتی که می‌خواهید در دوران ناتوانی دریافت کنید گفت‌وگو کرده‌اید، شما در مسیر بلوغ آگاهانه هستید. این برنامه‌ریزی، صرفاً درباره‌ی مرگ یا بیماری نیست، بلکه درباره‌ی انتخاب کیفیت زندگی در سال‌های بعد است. حتی اگر تصمیم‌ها در طول زمان تغییر کنند، چیزی که ثابت می‌ماند، احترام به خواسته‌های شماست.
منبع: عصر ایران