>>پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
ایسنا: رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی، با هشدار نسبت به شرایط دمایی نابهنجار اردیبهشت‌ماه، از افزایش بی‌سابقه دما در برخی استان‌ها و تشدید تنش آبی در بسیاری از استان‌های کشور از جمله تهران خبر داد.
احد وظیفه با اشاره به افزایش میانگین دمای سطح کشور در طول اردیبهشت‌ماه اظهار کرد: بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، میانگین دمای اردیبهشت‌ماه به شدت نابهنجار و ۳.۷ درجه سلسیوس بالاتر از دمای میانگین بلندمدت اردیبهشت ماه (نرمال) بود.در این ماه در برخی استان‌ها مانند تهران و خراسان شمالی، چنین نابهنجاری دمایی بی‌سابقه بود.
امواج گرمایی و خشکی هوا؛ محرک افزایش مصرف انرژی
وی ادامه داد: میانگین دمای هوا طی دو ماه اول سال جاری برابر با ۳ درجه سلسیوس بیش از نرمال بوده است و در برخی استان‌ها میانگین دما ۵ تا ۷ درجه سلسیوس بیش از میانگین بلندمدت و در اغلب نقاط کشور این نابهنجاری دمایی کم سابقه و در برخی استان‌ها بی سابقه بوده است.
به گفته وظیفه این شرایط با عنوان «امواج گرمایی» شناخته می‌شود. امواج گرمایی شدید و طولانی طی اردیبهشت‌ماه در اغلب نقاط کشور ثبت شده است.
وی ضمن تاکید بر اثر مخرب همراهی امواج گرمایی و خشکی هوا، به یکی از پیامدهای آن که افزایش میزان مصرف انرژی است، اشاره کرد و افزود: در شرایط خشکسالی غالبا محیط خشک و درصد رطوبت پایین‌تر از نرمال است و در این شرایط افزایش دمای هوا همانند مناطق کویری تشدید و احساس گرما نیز بیشتر می‌شود. به همین سبب استفاده از سیستم‌های سرمایشی و میزان مصرف انرژی افزایش می‌یابد.
ذوب زودهنگام برف و افت شدید دبی رودخانه‌ها
وظیفه به گرمای فراگیر، گسترده و طولانی مدت اخیر نیز اشاره کرد و با تاکید بر اثر منفی آن بر ذخایر آب تصریح کرد: برفی که امسال انباشته شد، به‌خودی خود کم بود و میانگین دما نیز افزایش یافت و آب شدن برف تسریع شد. این امر اگرچه آورده رودخانه‌ها را به‌طور موقت افزایش می‌دهد اما در بلندمدت منجر به کاهش شدید دِبی و آورد رودخانه‌ها می‌شود.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی افزود: با توجه به این شرایط به احتمال زیاد رودخانه‌های فصلی زودتر از معمول خشک و دبی رودخانه‌های غیر فصلی کاهش خواهد یافت. این وضعیت با کاهش آورد سدها همراه خواهد شد؛ سدهایی که تاکنون ناخوش احوال بوده‌اند و حالا اوضاعشان بدتر از پیش خواهد شد.
۴ ماه بدون باران در فلات مرکزی؛ بحران منابع آبی در راه است
وی گفت: فلات مرکزی کشور از این پس حداقل حدود چهار ماه بدون باران خواهد بود. این شرایط حتی تا حدی در نواحی از غرب تا جنوب غرب و بخش‌هایی از شرق و جنوب نیز مورد انتظار است بنابراین حداقل چهار ماه شرایط کم‌بارشی یا بدون بارش را در پیش خواهد بود، در حالی که منابع آبی در دسترس از هم‌اکنون چندان مناسب نیست و در برخی مناطق و شهرها مانند تهران تنش آبی شدید است.
توصیه به توقف کشت محصولات پرآب‌بر و مدیریت آبیاری کشاورزی
وظیفه این شرایط را یک «نامعادله» توصیف کرد و ضمن تاکید بر ضرورت مدیریت شرایط گفت: از صنایع و کشاورزی تا شهروندان و دولتمردان باید برای مدیریت شرایط دست به دست یکدیگر داد تا تمهیدات لازم و بهترین گزینه‌ها در هر گونه مصارف آب شامل شرب، کشاورزی و صنعت به‌کار گرفته شود.
وی افزود: به عنوان مثال باید از برخی کشت‌های تابستانه به‌ویژه محصولات پر آب‌بر جلوگیری شود. مدیریت آبیاری کشاورزی باید به‌هنگام صورت گیرد. برداشت بی‌رویه به‌ویژه در بالادست حوزه آبخیز باید کنترل شود و بخشی از برداشت کاهش یابد. این نامعادله نه تنها به انسان بلکه برای طبیعت و محیط‌زیست نیز آسیب‌زاست. در این شرایط وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان منابع طبیعی و آبخیز داری و دیگر متولیان امر باید برنامه‌های ویژه‌ای داشته باشند.
تجربه جهانی مدیریت آب؛ زمان تغییر الگوی مصرف در تهران فرا رسیده است
وظیفه به کمبود آب در شهر تهران اشاره کرد و گفت: شیوه مصرف آب شهروندان نیز باید تغییر کند و بعضی رفتارهای مخرب به جد ممنوع شود. شهرهایی مانند مکزیکوسیتی در مکزیک، بعضی از جزایر کشور ایتالیا، کیپ‌تاون در آفریقای جنوبی و کلمبیا در آمریکای جنوبی نیز که در بازه‌ای با شرایط تقریبا مشابه روبرو بودند، تمهیدات اثرگذاری را به جد اعمال کردند. به عنوان نمونه در این زمینه فرهنگسازی کردند حتی تابلوهایی در محل تردد شهروندان نصب کردند تا نشان دهد که موجودی سدها چقدر است و چه تعداد روز تا پایان آب آن‌ها باقی مانده است. این گونه توجه جدی مردم به موضوع ضرورت رعایت و صرفه جویی جلب خواهد شد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی ادامه داد: اگرچه نباید نگرانی ناموجه و نامتناسب داشت اما حالا زمان نگرانی است و باید درباره شرایط آب نگران بود و به آن توجه کرد. حالا منابع آب کم و تقاضا زیاد است، از سوی دیگر میانگین دما نیز افزایش یافته است و همین وضعیت نیز موجب تشدید مصرف آب خواهد شد، ضمن اینکه پتانسیل تبخیر نیز افزایش پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه میانگین دمای تهران در اردیبهشت‌ماه نیز ۴ تا ۵ درجه سلسیوس بیش از پیش بوده و همین امر سبب افزایش تبخیر شده است، گفت: در صورت عدم مدیریت، کم آبی موجب بحران خواهد شد و زمانی به خوبی متوجه تاثیر نبود آب خواهیم شد که شیر آب را باز کنیم اما آب نباشد.
گرمای تابستان فراتر از نرمال خواهد بود؛ افزایش احتمال آتش‌سوزی جنگل‌ها
وظیفه در ادامه با اشاره به وضعیت دما طی خرداد و تابستان اظهار کرد: پیش‌بینی شرایط دمای خرداد، تیر و مرداد نیز نشان می‌دهد که در طول تابستان دمای هوا ۱.۵ تا ۲.۵ درجه بالاتر از میانگین بلندمدت یا نرمال خواهد بود. در این شرایط هجوم امواج گرمایی در برخی استان‌ها به‌خصوص در فلات مرکزی و دامنه‌های جنوبی البرز در بازه زمانی یک یا چند هفته با دمای ۵ درجه بیشتر از نرمال بسیار محتمل و مورد انتظار است.
وی با اشاره به احتمال ایجاد پدیده‌های مخرب ثانویه نیز گفت: به عنوان مثال در این شرایط نواحی مانند سیستان و بلوچستان با باد و گرد و خاک مواجه می‌شود و عرصه‌های جنگلی بیش از پیش در معرض خشکسالی و آتش‌سوزی قرار می‌گیرد. در طول روزهای گذشته ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی اما نه در خبرگزاری‌های رسمی منتشر شده بود که نشان دهنده آتش سوزی در جنگل‌های غرب و جنوب غرب بود. با توجه به شرایط سازمان مدیریت بحران و سایر دستگاه‌های متولی باید برای روبرویی با آتش سوزی جنگل‌ها آماده باشند البته گفته می‌شود که دلیل تعداد قابل توجهی از آتش‌سوزی‌های جنگلی انسانی است که به دلیل ناآگاهی یا سودجویی صورت می‌گیرد.
وی تاکید کرد: جنگل‌ها موجب بقای محیط زیست و تداوم حیات انسان‌ها و سایر جانداران می‌شود و تخریب آن چرخه حیات را تحت تاثیر چرخه‌های مخرب قرار خواهد داد.
وظیفه در ادامه گفت: تابستانی گرم مورد انتظار است. همچنین پیش‌بینی می‌شود که بارش در پهنه کشور در طول تابستان علیرغم اقلیم کم بارش، کمتر از حد معمول باشد.
بارش‌های موسمی در جنوب شرق؛ فرصتی برای جبران کسری آب سیستان و بلوچستان
وظیفه ادامه داد: در این مدت البته بارش موسمی یا مونسون در جنوب شرق و نیمه جنوبی سیستان و بلوچستان مورد انتظار است و به نظر می‌رسد که این بارش‌ها بیش از نرمال باشد. بارش موسمی اغلب در ساعات بعد از ظهر و غالبا به شکل رگباری و همراه با باد شدید و توفان رخ می‌دهد و احتمال سیلاب را نیز به همراه دارد. بر همین اساس باید از گذشته درس گرفت و از تجارب موجود در این رابطه استفاده کرد.
وی در خصوص بارش‌های موسمی یا مونسون گفت: این بارش‌ها از هند آغاز سپس به پاکستان و معمولا در نیمه دوم تیرماه به جنوب شرق ایران می‌رسد. گاهی جریان‌های جنوب شرقی سبب انتقال رطوبت و بارش‌های رگباری در دامنه‌های زاگرس و جنوب سلسله البرز و از جمله تهران و سایر شهرها نیز می‌شود که به شکل رگبار و رعد و برق در ساعات بعد از ظهر یا اوایل شب رخ می‌دهد و پتانسیل سیل و تخریب نیز دارد.
وظیفه در پایان گفت: با توجه به کاهش ۷۵ درصدی بارش در سال آب جاری در جنوب سیستان و بلوچستان، بارش‌های مونسونی فصل تابستان پیش رو بسیار مغتنم است و فضای ذخیره کافی در سدهای جنوب استان وجود دارد و می‌تواند منجر به افزایش منابع آبی استان شود.