گسترش نیوز: گسترش سامانه‌های هوشمند و شفاف در >>بازار مسکن، دروازه‌ای به‌سوی عدالت اجتماعی و کاهش تبعیض در دسترسی به سرپناه است. داده‌های دقیق می‌توانند به سیاست‌گذار کمک کنند تا تصمیماتی مبتنی بر واقعیت بگیرد؛ برای مثال، تشخیص اینکه کدام مناطق به وام اجاره نیاز دارند، کدام گروه‌ها باید از وام‌های کم‌بهره برخوردار شوند، یا حتی کدام مالکان رفتار غیرمنصفانه با مستأجران دارند.
از سوی دیگر، دیجیتال‌سازی بازار مسکن، شفافیت در قیمت‌گذاری را نیز به‌دنبال دارد. در بازار سنتی، نبود مرجع قیمتی واحد باعث شده تا هر مالک یا واسطه، بر اساس منافع شخصی قیمت‌گذاری کند. اما با ایجاد سامانه‌های ثبت قیمت، سوابق قراردادها، و شاخص‌های منطقه‌ای، می‌توان الگویی مشخص برای تعیین >>نرخ اجاره ایجاد کرد. این فرآیند نه‌تنها به نفع مستأجران است، بلکه برای مالکان منصف نیز بستری مطمئن و شفاف ایجاد می‌کند.
با دیجیتال‌سازی بازار مسکن و ایجاد مرجع‌های قیمتی شفاف، نقش مشاوران املاک نیز از واسطه‌گری صرف به مشاوره تخصصی تغییر می‌کند. در فصل نقل‌وانتقالات، آن‌ها می‌توانند با تکیه بر داده‌های واقعی، به‌جای دلالی، در تعیین قیمت منصفانه و هدایت درست معاملات نقش مؤثرتری ایفا کنند.
>>گسترش نیوز به مناسبت روز مشاوران املاک و برای تحلیل عملکرد دولت در حل و فصل مشکلات مستاجران و همچنین نقش مشاوران املاک در وضعیت این روزهای بازار اجاره، گفت و گویی با عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی انجام داده است که در ادامه می خوانید.
سامانه خودنویس؛ گامی مهم در حذف واسطه‌گری
احمد بیگدلی در خصوص نقش سامانه خودنویس در بهبود وضعیت ثبت قراردادهای اجاره گفت: در بسیاری از کشورهای پیشرفته، مدیریت بازار مسکن و اجاره دیگر یک فرآیند سنتی و پیچیده نیست، بلکه به مدد فناوری‌های نوین و زیرساخت‌های الکترونیکی هوشمند، به شکلی دقیق، شفاف و قابل رصد انجام می‌شود. این کشورها با بهره‌گیری از داده‌های بزرگ، سامانه‌های >>هوش مصنوعی و تحلیل‌گرهای نوین، روند عرضه و تقاضا، نرخ‌گذاری، و حتی شرایط خانوارهای متقاضی را پایش و مدیریت می‌کنند. نتیجه چنین تحولاتی، شکل‌گیری بازاری منظم، منصفانه و عاری از التهابات زنجیره‌ای است که تجربه آن در بسیاری از اقتصادهای توسعه‌یافته قابل مشاهده است.
او ادامه داد: در همین راستا، دولت‌ها نیز نقش خود را تنها به نظارت محدود نکرده‌اند؛ بلکه به‌عنوان تسهیل‌گر و طراح زیرساخت‌های دیجیتال وارد عمل شده‌اند. ایجاد سامانه‌های جامع برای ثبت قراردادها، نظارت بر رفتار بازار، و هدایت سیاست‌های حمایتی به‌صورت هدفمند، نمونه‌هایی از این تحول است. این شیوه از حکمرانی، نه‌تنها از تخلفات جلوگیری می‌کند، بلکه امکان حمایت هدفمند از اقشار آسیب‌پذیر را نیز فراهم می‌سازد؛ حمایتی که دقیق، حساب‌شده و فارغ از هدررفت منابع انجام می‌گیرد.
بیگدلی افزود: در کشور ما نیز خوشبختانه نخستین گام‌ها در این مسیر برداشته شده است. نمونه قابل‌توجه آن، سامانه خودنویس محسوب می شود که طی ماه‌های گذشته توانسته با حذف نقش واسطه‌گران و دلالان، بخشی از التهاب بازار اجاره را کاهش دهد. این سامانه با اتصال مستقیم موجر و مستأجر، علاوه بر کاهش هزینه‌های جانبی، موجب افزایش شفافیت و کاهش تنش‌های حقوقی نیز شده‌است. تجربه خودنویس نشان داده که دیجیتال‌سازی بازار مسکن، نه‌تنها ممکن، بلکه ضروری و ثمربخش است.
ضرورت نگاه جامع در حکمرانی دیجیتال مسکن
وی تاکید کرد: با این‌حال، ورود به عرصه حکمرانی دیجیتال در حوزه مسکن، نیازمند نگاه جامع‌تری است. تنها ایجاد سامانه کافی نیست، بلکه باید ضمانت اجرایی و حقوقی ثبت قراردادها، امنیت داده‌ها و قابلیت استناد حقوقی به اطلاعات ثبت‌شده به‌طور کامل فراهم باشد. هر قرارداد اجاره، سندی حقوقی با اثرات مالی، اجتماعی و گاه قضایی است. اگر این اسناد در سامانه‌ها به‌درستی ثبت و ذخیره نشوند، نه‌تنها کارکرد خود را از دست می‌دهند، بلکه ممکن است منجر به افزایش دعاوی حقوقی در آینده شوند.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در ادامه به گسترش نیوز گفت: یکی دیگر از ابعاد مهم این تحول، موضوع ثبت رسمی و قابل‌استناد قراردادهاست. با پیشرفت فناوری، می‌توان از قراردادهای دیجیتال با امضای الکترونیکی بهره گرفت؛ قراردادهایی که در مراجع قضایی نیز معتبر و قابل‌استنادند. این تحول می‌تواند باعث کاهش چشم‌گیر اختلافات بین مالک و مستأجر شود و نظام قضایی را از بخشی از دعاوی پرحجم ملکی رها کند.
بیگدلی خاطرنشان کرد: در نهایت، باید در نظر داشت که توسعه این ابزارها بدون درک چالش‌های بومی و اجتماعی، ممکن است به ایجاد معضلات جدید در بستر فضای مجازی منجر شود. از مشکلات امنیتی گرفته تا سو استفاده‌های دیجیتال، هر سامانه‌ای نیازمند نظارت دائمی، به‌روزرسانی مستمر، و آموزش کاربران است. بنابراین، نهادهای مسئول باید نه‌تنها در طراحی فنی، بلکه در آموزش عمومی و فرهنگ‌سازی نیز سرمایه‌گذاری جدی داشته باشند.
مشاوران املاک کاری جز دلالی نمی کنند
او در ارتباط با گلایه مندی مشاوران املاک از اثرگذاری سامانه خودنویس و تهدید جدی شغل‌شان گفت: در گذشته‌ای نه‌چندان دور، در هر محله‌ای چندین آژانس مسافربری فعالیت می‌کرد و مردم برای سفرهای درون‌شهری یا برون‌شهری، به همین بنگاه‌های سنتی مراجعه می‌کردند. اما با ظهور فناوری‌های نوین و رشد پلتفرم‌های هوشمند، تاکسی‌های اینترنتی مانند اسنپ و تپسی به سرعت جایگزین آژانس‌ها شدند و سبک حمل‌ونقل شهری را به‌طور بنیادین دگرگون کردند. این تغییر، نشانه‌ای از پیشرفت گریزناپذیر فناوری در کشور و هماهنگی آن با تحولات جهانی است. روندی که به‌وضوح نشان می‌دهد در مسیر مدرن‌سازی، بسیاری از ساختارهای سنتی ناچار به عقب‌نشینی یا دگرگونی‌اند.
نماینده مردم زنجان در مجلس تصریح کرد: در چنین شرایطی، اگر نقش بنگاه‌های معاملاتی در فرآیند ثبت قراردادهای خرید، فروش یا اجاره مسکن کم‌رنگ‌تر شود، نه‌تنها امری طبیعی، بلکه اجتناب‌ناپذیر است. همان‌گونه که تکنولوژی حمل‌ونقل را متحول کرد، حوزه املاک نیز از این موج بی‌نصیب نخواهد ماند. حقیقت آن است که جایگاه فعلی مشاوران املاک، از منظر حقوقی، علمی و حتی آموزشی، پایه و چارچوبی حرفه‌ای ندارد. در بسیاری از موارد، هر فردی با دریافت یک مجوز ساده، وارد این عرصه شده و بدون تخصص، به واسطه‌گری و دلالی پرداخته است.
بیگدلی یادآور شد: البته این گزاره درباره همه دفاتر املاک صادق نیست و نباید همه را با یک چوب راند. اما نمی‌توان انکار کرد که در طول سال‌های اخیر، بسیاری از بنگاه‌های املاک از فلسفه اصلی کار خود، یعنی ارائه مشاوره تخصصی، فاصله گرفته‌اند و عملاً به واسطه‌هایی بدل شده‌اند که با کمترین نظارت، بیشترین تأثیر را بر نوسانات بازار دارند. این رفتارها، در کنار نبود شفافیت اطلاعاتی، موجب افزایش بی‌رویه قیمت‌ها و تشدید مشکلات مستأجران و خریداران شده است.
او در پایان گفت: در این میان، توسعه سامانه‌های الکترونیکی ثبت قرارداد و پایگاه‌های داده رسمی، فرصتی است تا بازار مسکن شفاف، قانونمند و به دور از دلالی شود. اگر بنگاه‌های املاک بخواهند در این اکوسیستم جدید باقی بمانند، باید از نقش سنتی واسطه‌گری فاصله بگیرند و خود را به سطح مشاوران واقعی در حوزه حقوقی، فنی و اقتصادی ارتقا دهند؛ نقشی که با تخصص، دانش و تعهد حرفه‌ای تعریف می‌شود، نه صرفاً با مجوز و تابلو.
در صورت تمایل به پیگیری اخبار روز حوزه مسکن و آخرین تحولات در بازار اجاره، >>سرویس راه و مسکن پایگاه خبری گسترش نیوز را دنبال کنید.