به گزارش >>تجارت نیوز، روابط بین دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده و ایلان ماسک، میلیاردر معروف در طول سال‌ها، فراز و نشیب‌هایی را تجربه کرده است اما اتحادی که به نظر می‌رسید تزلزل‌ناپذیر باشد، ناگهان فرو ریخت.
تنش مجازی میان ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا با یار غار و جدانشدنی او دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، موجب شد که سهام شرکت تسلا سقوط و به دنبال آن ماسک نیز اعلام کند هواپیمای دراگون – تنها فضاپیمای آمریکایی که قادر به پرواز انسان در مدار است و توسط ناسا استفاده می‌شود – را از رده خارج خواهد کرد. (ناسا برای انتقال فضانوردان به ایستگاه فضایی بین‌المللی تحت قراردادی به ارزش تقریبی ۴.۹ میلیارد دلار به فضاپیمای دراگون اسپیس ایکس متکی است. این کپسول تنها فضاپیمای آمریکایی است که قادر به پرواز انسان در مدار است.)
اختلاف نظر بر سر لایحه مالیاتی هنگفت ترامپ طی چند روز گذشته تشدید شد و ماسک تا آنجا پیش رفته که پیشنهاد استیضاح رئیس‌جمهور ایالات متحده را مطرح کرد و ترامپ هم گفت که مشاور سابق وزارت دارایی آمریکا «دیوانه شده است».
این کشمکش در روزهای اخیر و با افزایش انتقادات ماسک ازطرح مالیاتی جدید ترامپ شروع شد. او معتقد است که این طرح نه تنها افزایش بدهی دولت آمریکا را به همراه دارد بلکه به صنعت خودروهای برقی نیز آسیب می‌زند. این دعوا برای ساعاتی در صدر لیست اخبار رسانه‌های جهان قرار گرفت و در نهایت به سقوط سهام شرکت تسلا انجامید.
ماجرا از کجا آغاز شد؟
اما آغاز ماجرا از کجا بود و چرا ماسک با آشفتگی ترامپ را به از رده خارج کردن دراگون، برنامه ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) تهدید کرد؛ این برنامه که شامل ده‌ها کشور تحت یک توافق بین‌المللی است بیش از دو دهه پیش امضا شده است؛ سامانه سایوز روسیه فضاپیمای سرنشین‌داری است که فضانوردان را به ایستگاه فضایی بین‌المللی می‌فرستد و دراگون نیز نمونه آمریکایی آن است. اما ماجرای اختلافات اخیر ترامپ با ماسک به سیاست جدید دولت ترامپ و طرح مالیاتی او بازمی‌گردد. رئیس‌جمهور آمریکا معتقد است: «ساده‌ترین راه برای صرفه‌جویی در بودجه‌مان، میلیاردها و میلیاردها دلار، پایان دادن به یارانه‌ها و قراردادهای دولتی ایلان ماسک است.»
این نخستین تأثیر جدایی علنی این دو رفیق دیرینه بود و موجب شد سهام تسلا بیش از ۱۵۰ میلیارد دلار از ارزش خود را از دست بدهد. ترامپ در توئیت دیگری آورد: «ببینید، من و ایلان رابطه خوبی داشتیم. نمی‌دانم که آیا دیگر رابطه‌ای خواهیم داشت یا نه.»
او پیشتر در جریان مراسم مطبوعاتی در کاخ سفید و هنگام استقبال از صدراعظم آلمان، فردریش مرتز، به انتقادات ماسک پاسخ داده و گفته بود: «ایلان ناراحت است چون مشوق‌های خودروهای برقی را حذف کردیم؛ میلیاردها دلار سوبسید. او از ابتدا می‌دانست این اتفاق می‌افتد. او تمام جزئیات این لایحه را می‌دانست و حتی بهتر از بسیاری افراد دیگر و تا وقتی از دولت جدا نشد، مشکلی نداشت. حالا ناراضی شده؟ من کمک زیادی به ایلان کرده‌ام.»
ترامپ مدعی است که: «بعضی‌ها بعد از ترک دولت دل‌تنگ و بعضی‌ها هم به دشمن تبدیل می‌شوند. این شاید همان سندرم ترامپ باشد. وقتی صبح بیدار می‌شوند، همه چیز برایشان تغییر کرده.» اشاره او قطعا به ایلان ماسک، ثروتمندترین مرد جهان است که چندین ماه است چهره‌ای کلیدی در طرح کاهش هزینه‌های وزارت بهره‌وری بوده است و با خروج از دولت انتقادات خود را از لایحه مالیاتی و هزینه‌های ترامپ افزایش داده است.
ماسک این لایحه را به دلیل قیمت بالای آن محکوم کرده و رئیس‌جمهور آمریکا هم در پاسخ به این انتقاد ماسک در شبکه اجتماعی سوشال تراست خود نوشت: «یکی از راه‌هایی که دولت می‌تواند هزینه‌هایش را کاهش دهد، لغو قراردادهای دولتی با شرکت‌های «ماسک» است. برخی از شرکت‌های «ماسک» به قراردادهای فدرال وابسته هستند، از جمله شرکت اکتشاف فضایی اسپیس ایکس که طبق گزارش یو اس ای تودی، از سال ۲۰۰۸ تقریبا ۲۰ میلیارد دلار قرارداد فدرال دریافت کرده است.»
ماسک در پلتفرم رسانه اجتماعی خود، X، از اعضای کنگره خواسته بود که این قانون را لغو کنند و آن را «عملی منزجرکننده و نفرت‌انگیز» نامیده است. او که بزرگترین اهداکننده مالی جمهوری‌خواه در چرخه انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا به شمار می رود در شبکه اجتماعی توئیتر سابق آورد: «این قانون تمام صرفه‌جویی‌های حاصل از تیم DOGE را که با هزینه و ریسک شخصی زیاد به دست آمده، به شدت تضعیف می‌کند.» (کلمه «doge» به یک میم اینترنتی از یک سگ اشاره دارد که مورد علاقه ماسک بود و در سال ۲۰۱۰ محبوب شد.)
این حامی بزرگ مالی ترامپ در هفته‌های اولیه دوره دوم ریاست‌جمهوری دونالد به یکی از برجسته‌ترین چهره‌های دولت او تبدیل شد و هدف انتقادات عمومی بسیار زیادی قرار گرفت. تحت رهبری ماسک، DOGE هزاران کارمند فدرال را اخراج کرد و سازمان‌های مختلفی از جمله آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده (USAID) را از بین برد. ماسک چنان قدرتمند به نظر می‌رسید که برخی از دموکرات‌ها برای تحت فشار قرار دادن ترامپ، شروع به خطاب کردن او به عنوان «رئیس جمهور ایلان» کردند. اما ترامپ و ماسک جبهه متحدی را برای مقابله با این انتقادات تشکیل دادند.
رئیس جمهور ایالات متحده و مشاور وقتش (ماسک) در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز در ماه فوریه (بهمن‌ماه) در کنار هم ظاهر شدند و از یکدیگر تمجید کردند. ترامپ در مورد ماسک گفت: «او کار را انجام می‌دهد. او یک رهبر است.» ماسک هم در مورد ترامپ اظهار داشت: «من عاشق رئیس‌جمهور هستم. فقط می‌خواهم در این مورد شفاف باشم.»
تبعات حضور در دولت ترامپ برای ماسک
اگرچه رهبری ماسک در DOGE و همسویی او با دولت ترامپ با برخی از توفیقات برای او به همراه بود اما در عین حال بعضی از خریداران تسلا را هم دلسرد کرد؛ فروش خودروهای برقی او در اروپا، چین و بازارهای کلیدی ایالات متحده مانند کالیفرنیا کاهش یافت. حتی با اینکه خرید کلی خودروهای برقی همچنان در حال افزایش است. برهمین اساس هم در چند هفته گذشته، ماسک به آرامی شروع به جدا شدن از کاخ سفید کرده بود که بخشی از آن به دلیل موج اعتراضات علیه تسلا بود. دنیس دیک، سهامدار تسلا و استراتژیست ارشد Stock Trader Network، معتقد است که «سیاست‌های ایلان همچنان به سهام آسیب می‌رساند. ابتدا، او خود را با ترامپ همسو کرد که بسیاری از خریداران بالقوه دموکرات را ناراحت کرد و اکنون، به دولت ترامپ پشت کرده است.»
بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که سهام تسلا از ۲۷ مه (۶ خرداد) تقریباً ۲۲ درصد کاهش یافته است، که تقریباً همزمان با تصمیم او برای عقب‌نشینی از فعالیت‌ها در کابینه ترامپ است. از زمان حمایت ماسک از ترامپ در اواسط ژوئیه ۲۰۲۴ (اواخر تیرماه سال گذشته) برای حضور مجددش در قدرت، سهام این شرکت نوساناتی را تجربه کرد؛ از آن زمان تا اواسط دسامبر (دی‌ماه ۱۴۰۴) ۱۶۹ درصد افزایش یافت و سپس با تشدید جنبش اعتراضی «تخریب تسلا»، این رقم تا اوایل آوریل (فروردین ماه 1404) به 54 درصدکاهش یافت. اما این لایحه مالیاتی دردسرسازی که پایه و اساس علنی شدن اختلافات ماسک و ترامپ است، چیست؟
لایحه مالیاتی
مجلس نمایندگان آمریکا نسخه‌ای از لایحه بودجه را تهیه کرده است که براساس آن به عمر یارانه محبوب ۷۵۰۰ دلاری خودروهای برقی تا پایان سال ۲۰۲۵ پایان می‌دهد؛ تسلا و سایر خودروسازان سال‌ها است که به دریافت این مشوق‌ها متکی بوده‌اند، اما ترامپ قول داده است که برای برون‌رفت از مشکلات اقتصادی آمریکا به پرداخت این یارانه خاتمه دهد. به گفته تحلیل‌گران جی پی مورگان (شرکت خدمات مالی و بانکداری چندملیتی آمریکایی) تسلا ممکن است به دلیل قانون جداگانه سنا که قوانین فروش خودروهای برقی کالیفرنیا را هدف قرار می‌دهد، با ۱.۲ میلیارد دلار کاهش در سود کل سال و همچنین ۲ میلیارد دلار کاهش در فروش اعتباری نظارتی مواجه شود.
جد الربروک، مدیر پرتفوی در شرکت مدیریت سرمایه آرجنت، نیز می‌گوید: «لایحه بودجه با پایان دادن به اعتبارات خودروهای برقی، نکات منفی برای تسلا دارد و به طور کلی، اختلاف نظر او با ترامپ خطراتی را برای تسلا و سایر شرکت‌های ایلان ماسک به همراه دارد.» در همین رابطه دنیس دیک، سهامدار تسلا نیز در ادامه انتقادات خود از ماسک می‌افزاید: «حملات عمومی ماسک، خریداران بالقوه جمهوری‌خواه تسلا را نیز ناراحت کرده است.»
چشمه‌های دیگری از یک دعوا
البته در کشاکش این دعوای مجازی، ماسک در مجموعه‌ای از پست‌های رسانه‌های اجتماعی، حملات شخصی علیه ترامپ را آغاز کرد و در نهایت بدون ارائه مدرکی مدعی شد که نام ترامپ در «پرونده‌های اپستین» آمده است.
او که به‌شدت از ترامپ خشمگین بود علیه رئیس‌جمهور آمریکا افشاگری کرد و خواستار استیضاح او شد. ماسک با انتشار پستی در پلتفرم X ادعا کرد که نام دونالد ترامپ در پرونده جفری اپستین، میلیونر متهم به قاچاق کودکان و بهره‌کشی جنسی، ذکر شده است؛ ترامپ و اپستین برای سال‌ها دوستان نزدیک یکدیگر بودند و همزمان نیز عکس‌هایی از این دو در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد.
ایلان ماسک نوشت:«زمانش رسیده که بمب واقعاً بزرگی را منفجر کنم؛ در اسناد «اپستین»، ترامپ هم هست. این دلیل واقعی منتشر نشدن آن اسناد است.» او در ادامه توئیت‌های جنجال برانگیز خود همچنین نوشت که «روز خوبی داشته باشی، ترامپ!» اسنادی که ماسک به آنها اشاره می‌کند مربوط به جفری اپستین، مجرم جنسی است و شامل گزارش‌های سفر و فهرست مهمانان مربوط به او و همکارانش می‌شود. بخشی از پرونده‌های اپستین همچنان مخفی مانده است و کنجکاوی و نظریه‌های توطئه در مورد اینکه چه کسانی ممکن است در این پرونده‌ها ذکر شوند را برانگیخته است.
آتش این کشمکش آنجا بالا گرفت که ماسک به صورت علنی از ایده استیضاح دونالد ترامپ حمایت کرد و به پیامی در رسانه‌های اجتماعی که خواستار استیضاح دونالد ترامپ و جایگزینی جی دی ونس معاون رئیس‌جمهور شده بود «بله» گفت.
در حال حاضر دعوای ترامپ و ماسک با اعلام آتش‌بس از سوی بیل اکمن، سرمایه‌گذار و میلیاردر مشهور فروکش کرده است و هیچ کدام از طرفین این مناقشه نیز آن را ادامه نداده است اما مورد ترامپ و ماسک نشان می‌دهد که برای رئیس‌جمهور آمریکا هیچ دشمن یا متحد دائمی وجود ندارد وتنها منافع دائمی است که وجود دارد.