به گزارش >>تجارت نیوز، عید نوروز و افزایش سفرهای جاده‌ای هر ساله به محلی برای عزاداری بسیاری از خانواده‌های ایرانی تبدیل می‌شود. امسال نیز گرچه دولت مانور گسترده‌ای روی پویش «نه به تصادف» داد، اما در نتیجه این کمپین هم مرگ 880 نفر در تصادفات جاده‌ای مشاهده می‌شود. به‌رغم اینکه کیفیت و ایمنی پایین خودروهای در حال تردد و جاده‌های ناهموار نقش ویژه‌ای در بروز این تلفات انسانی دارند، اما در نوروز امسال نیز رانندگان در جایگاه متهم ردیف اول بروز تصادفات از دیدگاه حاکمیت قرار گرفتند.
آن‌طور که پلیس راهور گزارش داده، عمده‌ترین علل تصادفات فوتی به خطاهای انسانی مربوط می‌شود. بر اساس گزارش ارائه‌شده، ۴۴ درصد از تصادفات ناشی از بی‌توجهی به جلو، ۱۵ درصد ناشی از ناتوانی در کنترل وسیله نقلیه و ۱۴ درصد نتیجه تغییر مسیر ناگهانی رانندگان بوده است.
با وجود تمرکز ظاهری بر نقش انسان در بروز حوادث، آن‌چه در لایه‌های زیرین این آمار پنهان مانده، ضعف مزمن در طراحی جاده‌ها و ساختار ایمنی خودروهاست؛ مسائلی که نه‌تنها تصادفات را تشدید کرده‌اند، بلکه خطاهای انسانی را هم در بستری از بی‌سامانی افزایش داده‌اند.
سهم خودروهای جامانده از تکنولوژی در تصادفات فوتی
اگر خطاهای انسانی سهمی بالا در آمار تصادفات دارد، دلیل آن را باید در خلأهایی جست که فناوری‌های روز دنیا مدت‌هاست برای جبران‌شان پا به میدان گذاشته‌اند.
ایمنی خودروهای داخلی به‌رغم مانور تبلیغاتی گسترده از ابتدایی‌ترین استانداردهای جهانی فاصله‌ای نگران‌کننده دارد.
بسیاری از خودروهای تولید داخل، نه‌تنها فاقد سیستم‌های ایمنی فعال هستند، بلکه حتی در سطح ایمنی غیرفعال نیز عملکردی قابل‌قبول ندارند.
ترمز به‌عنوان ابتدایی‌ترین سیستم ایمنی در بیشتر محصولات داخلی با عملکرد ضعیف، ناپایدار و نامطمئن روبه‌روست. در حالی که خودروسازان پیشرو در جهان سال‌هاست با افزودن سیستم ترمز اضطراری هوشمند، حتی در شرایطی که راننده توجهی به مسیر ندارد از بروز تصادفات جلوگیری می‌کنند.
سهم نواقص ساختاری خودرو در تصادفات فوتی
ایمنی خودروهای مدرن در تعریفی چندلایه و پیچیده تعریف می‌شود. از پلتفرم خودرو و آیرودینامیک بدنه گرفته تا سیستم‌های کمک‌راننده و خودران، همه‌چیز برای حفاظت از جان سرنشین طراحی شده است، اما خودروهای ایرانی در لایه‌های ابتدایی با نواقصی مواجه هستند که نه با اعمال استانداردهای ۸۵گانه و نه با کمپین‌سازی‌های تبلیغاتی پنهان می‌شوند.
طراحی آیرودینامیکی ضعیف، چسبندگی کم خودرو، ضعف در کنترل فرمان هنگام وزش بادهای جانبی، همه و همه از خودروهایی حکایت دارند که نه‌تنها برای حفاظت از جان انسان، بلکه حتی برای بقا در مسیر مستقیم نیز اطمینان لازم را فراهم نمی‌کنند.
وقتی ۱۵ درصد تصادفات به ناتوانی در کنترل خودرو نسبت داده می‌شود، باید پرسید نقش طراحی ناپایدار و شاسی‌های ناکارآمد در این آمار چقدر بوده است؟
ایمنی خودرو از همان مرحله طراحی پلتفرم آغاز می‌شود. در خودروهای مدرن، پلتفرم‌ها طوری طراحی شده‌اند که در زمان تصادف نیروی حاصل از برخورد به نقاط خاصی از بدنه هدایت شود تا کابین خودرو دچار آسیب جدی نشود.
به‌کارگیری نقاط کرامپل یا همان نواحی جمع‌شونده، آلیاژهای متنوع متناسب با نیاز هر بخش از بدنه و استفاده از ساختارهای چندلایه در قسمت‌هایی چون درب و سقف خودرو، جزو بدیهی‌ترین اصول ایمنی در صنعت خودروسازی پیشرفته به‌شمار می‌رود.
با این‌حال در خودروهای داخلی بسیاری از این موارد یا اصلاً اجرا نمی‌شوند یا با حذف تدریجی از چرخه تولید کنار گذاشته شده‌اند.
به‌طور مثال حذف لایه دوبل فلزی در درب‌ها و سقف، گرچه به کاهش هزینه تولید منجر شده، اما در برابر تصادفات جان سرنشین را در برابر کوچک‌ترین ضربه‌ای بی‌پناه باقی گذاشته است.
فناوری؛ منجی فراموش‌شده خطاهای انسانی
هرچند علل بیش از ۷۰ درصد تصادفات منجر به فوت نوروزی به خطاهای انسانی نسبت داده شده، اما تجربه جهانی نشان داده فناوری قادر است این خطاها را کاهش دهد یا حتی از بین ببرد.
سیستم‌های پیشرفته‌ای همچون کروز کنترل تطبیقی، هشدار خروج از خط، ترمز خودکار، پایش نقاط کور و بسیاری دیگر از فناوری‌های کمک‌راننده، سال‌هاست در خودروهای جهان به کار گرفته شده‌اند تا راننده را از محدوده خطا دور نگه دارند.
اما در ایران در حالی‌که خودروهای داخلی هنوز درگیر نسخه ابتدایی کروز کنترل هستند که تنها سرعت را حفظ می‌کند، سخن از کاهش خطای انسانی خود نوعی تجاهل نسبت به ابزارهای موجود جهانی به‌نظر می‌رسد.
افزایش استانداردهای خودرویی زمانی منجر به ارتقای ایمنی می‌شود که از درون بدنه و طراحی خودرو سرچشمه بگیرد، نه آن‌که به‌عنوان فهرستی از آیتم‌های تزئینی روی محصول تاریخ‌گذشته نهایی سوار شود.
استانداردهایی که امروز با عنوان ۸۵گانه بر سر زبان‌ها افتاده‌اند در خودروهای داخلی بیشتر نقش ابزاری برای افزایش قیمت و نتوانسته‌اند تحولی واقعی در کیفیت و ایمنی خودروها ایجاد کنند.
وقتی طراحی پلتفرم، انتخاب آلیاژ، عملکرد سیستم‌های ایمنی و آیرودینامیک خودرو دچار اشکال هستند، نمی‌توان از اضافه‌کردن چند سنسور ساده توقع کاهش آمار مرگ‌ومیر در تصادفات را داشت.
سهم جاده‌های عاری از ایمنی در تصادفات فوتی
گرچه نمی‌توان تأثیر تصمیم‌های اشتباه رانندگان در بروز حوادث را نادیده گرفت، اما جاده‌هایی که در نبود طراحی اصولی، نظارت مستمر و نگهداری مؤثر رها شده‌اند، بستری خطرناک‌تر از آن فراهم می‌کنند که خطاهای انسانی بتواند تنها مقصر ماجرا تلقی شود.
با اینکه همه‌ساله بودجه‌ای کلان به نوسازی و اصلاح زیرساخت‌های جاده‌ای اختصاص پیدا می‌کند، جاده‌ها با سرعتی فراتر از فرسودگی عادی در حال حرکت به سمت ناکارآمدی مطلق هستند.
جاده‌هایی که نه هندسه‌ای ایمن دارند، نه نشانه‌گذاری مناسبی و نه نور کافی برای رانندگی شبانه، چگونه می‌توانند بار امنیت سفر را بر دوش بکشند؟
علل عمده تصادفات فوتی؛ خطای انسانی یا خطای سیستماتیک؟
تکیه صرف بر آمار خطاهای انسانی شاید راه ساده‌ای برای توجیه بحران تصادفات باشد، اما در واقعیت این خطاها نتیجه سال‌ها بی‌توجهی به اصول مهندسی، غفلت از تکنولوژی و بی‌برنامگی در توسعه زیرساخت‌ها هستند.
تا زمانی که جاده‌های ایمن ساخته نشوند، خودروها مطابق با فناوری‌های روز طراحی نشوند و نظارت بر استانداردهای واقعی جایگزین شعارهای تبلیغاتی نشود، نباید از مردم انتظار داشت با رعایت همه قوانین در مسیری ناهموار و با خودرویی ناپایدار جان سالم به در ببرند.
برای مطالعه بیشتر گزارش «>>کمپین‌سازی؛ آخرین راهکار دولت برای افزایش ایمنی خودروها!» را در تجارت‌نیوز بخوانید.