برنامه موشکی ایران که پس از جنگ ایران و عراق و با هدف ایجاد بازدارندگی دفاعی توسعه یافت، امروزه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین زرادخانه‌های موشکی در خاورمیانه شناخته می‌شود. این برنامه که از موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد تا ماهواره‌برهای بلندپرواز را شامل می‌شود، ستون فقرات دکترین دفاعی ایران را تشکیل می‌دهد و مورد توجه تحلیل‌گران نظامی جهان بوده است.
موشک‌های بالستیک موشک‌هایی هدایت‌شونده هستند که پس از شلیک، با نیروی موتور خود تا ارتفاع زیادی اوج می‌گیرند و سپس با استفاده از نیروی جاذبه زمین و با هدایت سامانه‌های پیشرفته، مسیر باقی‌مانده را به سمت هدف طی می‌کنند. >>ایران در دهه‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیری در این حوزه، از جمله در دستیابی به فناوری سوخت جامد، افزایش چشمگیر برد و دقت نقطه‌زنی، و توسعه سیستم‌های پرتاب متحرک و پدافندی داشته است.
در ادامه به بخشی از زرادخانه موشک‌های بالستیک ایران نگاهی می‌اندازیم.
موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد
این موشک‌ها برای اهداف تاکتیکی و منطقه‌ای طراحی شده‌اند و یکی از مهره‌های اصلی نقطه‌زنی ایران در نبردهای نزدیک را تشکیل می‌دهند.
موشک شهاب 1 و 2
شهاب 1 و 2 نمونه‌های مهندسی معکوس و توسعه‌یافته موشک‌های اسکاد هستند. شهاب 1 با برد حدود 300 کیلومتر و شهاب 2 با برد حدود 500 کیلومتر، از اولین موشک‌های بالستیک ایران بودند که در دوران جنگ ایران و عراق و پس از آن، نقش مهمی در توان دفاعی کشور ایفا کردند.
خانواده موشک فاتح (فاتح 110، ذوالفقار و دزفول)
خانواده فاتح، نماد دقت در صنعت موشکی ایران است.
موشک‌های بالستیک میان‌برد
این دسته از موشک‌ها نقش مهمی در توان بازدارندگی راهبردی ایران برعهده دارند و قادرند اهدافی را در شعاع وسیعی در منطقه خاورمیانه و بخش‌هایی از اروپا پوشش دهند.
موشک سجیل
موشک سجیل یکی از پیشرفته‌ترین و مهم‌ترین دستاوردهای موشکی ایران به شمار می‌رود. این موشک دو مرحله‌ای، اولین موشک بالستیک میان‌برد ایران با سوخت جامد است. استفاده از سوخت جامد مزایای بسیاری از جمله کاهش زمان آماده‌سازی برای پرتاب به چند دقیقه، افزایش مانورپذیری و سهولت در نگهداری را به همراه دارد. برد موشک سجیل بین 2 هزار تا 2500 کیلومتر تخمین زده می‌شود.
موشک خرمشهر (خیبر)
موشک خرمشهر که نسل چهارم آن با نام خیبر نیز شناخته می‌شود، یکی از قدرتمندترین موشک‌های بالستیک سوخت مایع ایران با برد 2 هزار کیلومتر است. این موشک قابلیت حمل سرجنگی بسیار سنگین تا 1500 کیلوگرم را دارد و می‌تواند به‌جای یک کلاهک، چندین کلاهک یا مجموعه بمبلت (ریزبمب) حمل کند تا اهداف متعددی را در یک منطقه نابود کند.
موشک عماد و قدر
این دو موشک، نمونه‌های ارتقایافته و پیشرفته‌تر شهاب 3 هستند. موشک قدر با بردی تا 1950 کیلومتر، از دقت بالاتری برخوردار است. موشک عماد با برد 1700 کیلومتر، اولین موشک بالستیک دوربرد ایران با قابلیت هدایت و کنترل تا لحظه اصابت است که این ویژگی، دقت نقطه‌زنی فوق‌العاده‌ای به آن می‌دهد.
موشک حاج قاسم
این موشک بالستیک سوخت جامد که به یاد سردار «قاسم سلیمانی» نام‌گذاری شده، با برد 1400 کیلومتر، یکی از دقیق‌ترین موشک‌های تاکتیکی ایران است. این موشک با سرجنگی جداشونده و هدایت‌پذیر، قابلیت عبور از سامانه‌های پدافندی را دارد و می‌تواند اهداف را با خطای کمتر از 10 متر مورد اصابت قرار دهد.
موشک فتاح (هایپرسونیک)
موشک فتاح، یک دستاورد انقلابی و اولین موشک هایپرسونیک (ابرفراصوت) ایران است. این موشک با برد 1400 کیلومتر و سرعتی بین 13 تا 15 ماخ، به یک سرجنگی مانوردهنده مجهز است که می‌تواند پس از خروج از جو، با سرعت بسیار بالا مسیر خود را تغییر دهد و از تمامی سامانه‌های پدافند موشکی موجود عبور کند.
موشک عاشورا و فجر ۳
موشک عاشورا یک موشک میان‌برد دو مرحله‌ای با سوخت جامد و برد حدود 2 هزار تا 2500 کیلومتر است که به عنوان جایگزین پیشرفته شهاب 3 توسعه یافته است. اطلاعات فنی فجر ۳ محدود است، اما گفته می‌شود این موشک با برد تخمینی 2500 کیلومتر، دارای قابلیت حمل کلاهک‌های چندگانه (MRV) برای مقابله با سپرهای دفاعی است.
موشک‌های بالستیک دوربرد
این دسته شامل پروژه‌های استراتژیک و ماهواره‌برهایی با برد بسیار بالا است که توانایی رسیدن به اهداف در فواصل دور و قرار دادن ماهواره در مدار زمین را دارند. فناوری این پرتابگرها ارتباط نزدیکی با موشک‌های بالستیک قاره‌پیما (ICBM) دارد.
موشک شهاب ۴، ۵ و ۶
این سه پروژه به عنوان نسل‌های بعدی خانواده شهاب، با هدف دستیابی به بردهای بسیار بلندتر تعریف شده‌اند. شهاب ۴ به عنوان یک موشک با قابلیت حمل ماهواره توصیف شده است. اطلاعات عمومی درباره شهاب 5 و شهاب 6 (کوثر) بسیار محدود است، اما گمان می‌رود این پروژه‌ها با هدف توسعه موشک‌های بالستیک قاره‌پیما با برد بیش از 5 هزار و 500 کیلومتر باشند.
ماهواره‌بر سفیر
سفیر یک پرتابگر فضایی دومرحله‌ای با سوخت مایع است که برای قراردادن ماهواره‌های کوچک در مدار پایین زمین (LEO) طراحی شده است. این ماهواره‌بر در سال 1387 موفق شد اولین ماهواره بومی ایران، یعنی ماهواره امید، را با موفقیت در مدار زمین قرار دهد و ایران را به جمع کشورهای دارای توانایی پرتاب مستقل ماهواره وارد کند.
ماهواره‌بر سیمرغ و قائم
این دو، نسل‌های جدیدتر و قدرتمندتر پرتابگرهای فضایی ایران هستند. سیمرغ، که به آن سفیر-2 نیز گفته می‌شود، قادر است ماهواره‌های سنگین‌تری را در مدارهای بالاتر قرار دهد. قائم 100 نیز اولین ماهواره‌بر سه مرحله‌ای سوخت جامد ایران است که می‌تواند ماهواره‌ای با وزن 80 کیلوگرم را در مدار 500 کیلومتری زمین قرار دهد و گامی مهم در جهت دستیابی به مدارهای بالاتر مانند مدار 36 هزار کیلومتری (GEO) محسوب می‌شود.
موشک بالستیک ضدکشتی
این دسته از موشک‌ها، یک نوآوری استراتژیک برای مقابله با تهدیدات دریایی هستند و توانایی هدف قرار دادن شناورهای بزرگ متحرک را از فاصله دور دارند.
موشک خلیج فارس
موشک خلیج فارس یک موشک بالستیک ضد کشتی مافوق صوت و تک‌مرحله‌ای با سوخت جامد است. این موشک که براساس پلتفرم فاتح 110 توسعه یافته، به یک جستجوگر اپتیکی مجهزشده که به آن اجازه می‌دهد تا در فاز نهایی حمله، شناورهای متحرک دشمن (مانند ناوهای هواپیمابر) را با دقت بالایی شناسایی کند و هدف قرار دهد. برد این موشک حدود 300 کیلومتر است و به عنوان یک ابزار قدرتمند برای کنترل و دفاع از آب‌های منطقه‌ای و ایجاد بازدارندگی دریایی شناخته می‌شود.