مریخ‌نورد «استقامت» ناسا اخیراً سنگ عجیبی در سطح مریخ شناسایی کرده که به نظر می‌رسد از سنگریزه‌های کوچکی به قطر چندصد میلی‌متر تشکیل شده است. تیم تحقیقاتی ناسا مشغول بررسی منشأ این سنگ عجیب است.
ژوئیه ۲۰۲۰، مریخ‌نورد استقامت (Perseverance) با مأموریت جستجوی نشانه‌های احتمالی از میکروارگانیسم‌های باستانی در مریخ به فضا پرتاب شد. این کاوشگر به ۷ ابزار علمی مجهز است؛ ازجمله SuperCam که با استفاده از دوربین‌ها، لیزرها و طیف‌سنج‌ها سطح مریخ را مطالعه می‌کند و Mastcam-Z که دوربینی با فیلتر ویژه برای افزایش وضوح تصویر است و می‌تواند ویدیوهای باکیفیت و تصاویر رنگی سه‌بعدی و پانوراما ثبت کند.
استقامت درحال‌حاضر مشغول کاوش در دهانه «جزرو» است؛ منطقه‌ای که تصور می‌شود در گذشته دلتای رودخانه‌ای بر سطح مریخ بوده است.
تماشا کنید: >>با این ویدیوی خیره‌کننده سفری مجازی به دهانه جزرو مریخ داشته باشید
کشف سنگ‌های عجیب در دهانه جزرو مریخ
این نخستین بار نیست که سنگی با ویژگی‌های غیرمعمول در مریخ کشف می‌شود. پیشتر نیز مریخ‌نوردهای مختلف ساختارهای عجیبی را شناسایی کرده بودند که می‌توانند سرنخ‌های ارزشمندی از تاریخ زمین‌شناسی سیاره سرخ در اختیار دانشمندان قرار دهند.
به گزارش >>Wired، اوایل مارس ۲۰۲۵، مریخ‌نورد استقامت به منطقه Broom Point در تپه Witch Hazel واقع در حاشیه دهانه جزرو رسید. تصاویر ماهواره‌ای پیشتر وجود نوارهای متناوبی از سنگ‌های روشن و تیره را در این ناحیه نشان داده بودند.
اواخر مارس، استقامت یکی از >>سازندهای روشن را حفاری و نمونه‌هایی از آن جمع‌آوری کرد. در جریان این عملیات، سنگ عجیبی کشف شد که اکنون با نام «خلیج سنت پاول» (St. Paul's Bay) شناخته می‌شود.
به گفته تیم استقامت، خلیج سنت پاول سنگ شناور است؛ یعنی چنین سنگی نباید در این محل وجود داشته باشد. منشأ این سنگ و چگونگی پیدایش آن در این منطقه همچنان نامشخص مانده است.
سنگ خلیج سنت پاول چگونه شکل گرفته است؟
ساختار سنگی خلیج سنت پاول از سنگریزه‌های کوچک‌تر، گرد و به رنگ خاکستری تیره تشکیل شده که هرکدام چندصد میلی‌متر قطر دارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد این سنگریزه‌های کوچک اشکال متنوعی دارند: برخی بیضی‌شکل هستند، برخی لبه‌های تیز و برخی دیگر روی سطحشان حفره‌های کوچکی دارند.
احتمال دارد سنگریزه‌های خلیج سنت پاول نوعی >>«سنگال» (Concretion) باشند؛ ساختارهایی متراکم که از حرکت آب زیرزمینی میان منافذ سنگ‌ها به وجود می‌آیند و در سنگ یا خاک رسوبی یافت می‌شوند.
این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از وجود فراوان آب مایع در گذشته مریخ باشد اما روی زمین چنین ساختارهایی در شرایط دیگری نیز شکل می‌گیرند؛ مثلاً زمانی که سنگ مذاب پس از فوران‌های آتشفشانی به‌سرعت سرد می‌شود.
احتمال دیگری نیز درباره منشأ سنگریزه‌های کوچک تشکیل‌دهنده سنگ خلیج سنت پاول مطرح شده است؛ اینکه این سنگریزه‌ها از نوار تیره‌رنگی از سازندهای سنگی مجاور مشتق شده باشند. درحال‌حاضر، تیم علمی مأموریت Perseverance درحال بررسی منشأ این سنگریزه‌هاست.
قبلاً نمونه‌های دیگری از سنگ‌های عجیب در مریخ شناسایی شده است
مریخ‌نوردهای ناسا در مأموریت‌های پیشین نیز نمونه‌های دیگری از سنگ‌های عجیب کشف کرده‌اند.
مریخ‌نورد فرصت (Opportunity)
«آپورچونیتی» یا «فرصت» یکی از نخستین نمونه‌ها را که تصویر آن در ادامه آمده، کشف کرده است. این نمونه با نام «بلوبری» (Blueberry) شناخته می‌شود. این ساختارهای کروی آوریل ۲۰۰۴ که مریخ‌نورد این منطقه را کاوش می‌کرد، نزدیکی دهانه «فرام» (Fram Crater) کشف شدند. بررسی‌ها نشان داد این نمونه‌ها غنی از «هماتیت» (نوعی اکسید آهن (Fe₂O₃)) هستند.
مریخ‌نورد فرصت ژوئیه ۲۰۰۳ پرتاب شد و ژانویه ۲۰۰۴ روی دشت Meridiani در خط استوای مریخ فرود آمد. این مریخ‌نورد بیش از ۱۵ سال به کاوش در سطح مریخ ادامه داد و درنهایت فوریه ۲۰۱۹ مأموریت آن به پایان رسید.
مریخ‌نورد کنجکاوی (Curiosity)
«کنجکاوی» ناسا نیز نمونه دیگری از سنگ‌های عجیب در مریخ کشف کرد. همان‌طورکه در تصویر می‌بینید، در این نمونه‌ها تعداد زیادی سنگریزه گرد مشاهده می‌شود. این سازند بخشی از ناحیه‌ای به نام Sheepbed است که در منطقه‌ای به نام «خلیج یلونایف» (Yellowknife Bay) در مریخ قرار دارد. سنگریزه‌های کوچک گرد در بخش‌های دیگر Sheepbed نیز به‌وفور دیده می‌شوند.
مریخ‌نورد کنجکاوی نوامبر ۲۰۱۱ به فضا پرتاب شد و همچنان به کاوش سطح مریخ ادامه می‌دهد.
مریخ‌نورد استقامت (Perseverance)
آخرین تصویر مربوط به سازند سنگی رسوبی با بافتی شبیه پاپ‌کورن است که مریخ‌نورد «استقامت» آن را ثبت کرده است.
استقامت پس از پایان کاوش‌های خود در بخشی از دهانه جزرو به نام «کوه واشبرن» (Mt. Washburn) به‌سمت شمال حرکت کرد و به منطقه‌ای در دره «نرتوا» (Neretva Valley) با نام Bright Angel رسید. در این منطقه، سنگ‌های لایه‌لایه با رنگ روشن روی سطح مریخ دیده می‌شوند.