در سالی که جامعه ایران تلاطم‌های پرشماری را پشت سر گذاشت و با بحران‌هایی کم‌نظیر دست‌وپنجه نرم کرد، اکوسیستم استارتاپی و اقتصاد دیجیتال ایران هم از این تلاطم‌ها و بحران‌ها بی‌نصیب نماند. اینک دیجیاتو در آستانه سال ۱۴۰۴، نظر چند تن از مدیران ارشد و کلیدی اقتصاد دیجیتال ایران را درباره اتفاقات سال گذشته و پیش‌بینی‌هایشان برای سال آینده جویا شده است.
آنچه می‌خوانید، پاسخ‌های «پشوتن پورپزشک»، مدیرعامل «پادرو»، به پرسش‌های دیجیاتو درباره چالش‌های سالی که گذشت و چشم‌انداز سال آینده است.
سال 1403 کسب‌وکارهای آنلاین با چالش‌های متعددی روبه‌رو بودند اما مهم‌ترین آنها ادامه‌یافتن فیلترینگ به‌رغم وعده‌های دولت جدید برای رفع آن بود. کیفیت نامطلوب اینترنت که مدام برای مردم، به‌عنوان مصرف‌کننده، و برای کسب‌وکارها چالش ایجاد کرد، هم از دیگر موانع رشدی طبیعی سال 1403 بود. افزایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم نیز مشخصاً روی میزان فروش پلتفرم‌های آنلاین اثر گذاشته و مانع رشد قابل‌انتظار این بازار شده است.
خارج شدن سرمایه‌گذاران در فضایی که بازیگران جدیدی به میدان نمی‌آیند، خبر چندان خوبی برای این بازار نیست. در اصل، خبر خروج سرمایه‌گذاران درحالی‌که این بازار هنوز حتی به نیمی از پتانسیل‌های خود نرسیده، حتی برای سرمایه‌گذاران جدید ترسناک است و می‌تواند نگران‌کننده هم باشد؛ چون این اکوسیستم برای بقا به همه بازیگران اصلی خود، استارتاپ‌ها، سرمایه‌گذاران، قانون‌گذاران، کاربران و تأمین‌کنندگان زیرساخت نیاز دارد و می‌بینیم سال گذشته همه بازیگران این اکوسیستم با چالش‌های اساسی روبه‌رو بودند. بنیان‌گذاران شرکت‌هایی که سال‌ها مایل به خروج بودند نهایتاً در شرایط مطلوبی خارج نشدند. سرمایه‌گذاران جدیدی وارد بازار نشدند و عملاً استارتاپ تازه‌ای در ایران شکل نگرفت. به نظر می‌رسد سال آینده دیگر اکوسیستمی وجود نخواهد داشت. انبوهی از مشکلات و هرج‌ومرج‌های اساسی در حوزه قانون‌گذاری و حضور سرمایه‌گذار جدید این اکوسیستم را با بحران روبه‌رو کرده و باید منتظر ماند تا سایر بحران‌های اساسی اقتصاد ایران سامان پیدا کند، شاید اثرات مثبتی هم بر اقتصاد دیجیتال بگذارد.
سال آینده، سال چالش‌های مالیاتی است. شرکت‌های فناورانه که بیشترین شفافیت مالیاتی را دارند، احتمالا بیشترین آسیب را از سیاست‌های دولت برای افزایش نرخ مالیات خواهند خورد. سال آینده هم مثل چند سال اخیر سال جنگیدن برای بقاست. هیچ چشم‌اندازی برای رشد اقتصادی، به‌ویژه در حوزه اقتصاد دیجیتال، دیده نمی‌شود. برای استفاده از پتانسیل‌های به‌روز فناوری نیازمند زیرساخت‌های به‌روز و مطمئنیم؛ منظور اینترنت پایدار، باکیفیت و بدون فیلتر است که امکان تحقق آن را در این شرایط نمی‌بینم.
اگر بخواهم به‌طور کلی چند تهدید اساسی را درباره اقتصاد دیجیتال مطرح کنم، باید به رشد تورم و کاهش قدرت خرید مردم، فیلترینگ ادامه‌دار، رویکرد متفاوت و تهاجمی بیمه و مالیات که فشار زیادی به شرکت‌ها وارد می‌کند و درنهایت مهاجرت بنیان‌گذاران و نیروهای متخصص اشاره کنم. در کشورهای دیگر بنیان‌گذاران موفق بعد از خروج از شرکت‌ها در همان کشور استارتاپ دیگری راه می‌اندازند یا شروع به سرمایه‌گذاری می‌کنند اما در ایران بنیان‌گذاران به‌محض خروج همراه سرمایه‌شان از کشور خارج می‌شوند و این فاجعه‌ای جبران‌ناپذیر است و دلیل آن نگاه محدودکننده حاکمیت به این بخش است.
در یک جمله بگویم، امسال سال جنگیدن دسته‌جمعی است. شرکت‌ها باید از تیم قوی، یکپارچه و متعهدشان برای بقا در این شرایط مطمئن باشند. سال آینده شبیه طوفان بزرگی است که اگر دست‌تنها باشید، زنده از آن بیرون نمی‌آیید. فکر می‌کنم اول از همه باید به فکر نگهداشتن تیم و بعد افزایش بهره‌وری سرمایه انسانی بود.