وقتی وارد دنیای بورس می شوید، در هر معامله، مبلغی به عنوان کارمزد در نظر گرفته می شود که به آن کارمزد بورس یا کارمزد معاملات بورسی گفته می شود. ممکن است این سوال برایتان پیش آمده باشد که کارمزد معاملات بورس در سال ۱۴۰۴ چقدر است و این هزینه‌ها چطور محاسبه می شوند؟
آیا کارمزدها تغییر کرده‌اند یا همان نرخ های سابق باقی مانده اند؟ دانستن میزان دقیق کارمزدها می‌تواند به شما کمک کند تا بهتر تصمیم بگیرید و هزینه های خود را مدیریت کنید. در ادامه به جزئیات کارمزد معاملات بورس در سال ۱۴۰۴ و نحوه محاسبه آن می‌پردازیم تا پاسخ این سوالات را به طور کامل دریافت کنید.
نحوه محاسبه کارمزد خرید در بورس
برای فهم بهتر نحوه محاسبه کارمزد خرید، یک مثال ساده را بررسی می کنیم:
فرض کنید قصد خرید ۱۰,۰۰۰ برگه سهم از شرکتی را دارید که قیمت هر سهم آن ۱۰۰ تومان است. در این صورت، مبلغ کل معامله برابر با ۱,۰۰۰,۰۰۰ تومان خواهد بود. کارمزد این معامله با ضرب مبلغ کل در نرخ مجموع کارمزد خرید (۰.۰۰۳۷۱۲) محاسبه می شود که معادل ۳,۷۱۲ تومان است؛ بنابراین فرمول محاسبه کارمزد به شکل زیر است:
کارمزد خرید = تعداد سهام × قیمت هر سهم × مجموع نرخ کارمزد خرید
نتیجه این محاسبات نشان می‌دهد که برای خرید ۱۰,۰۰۰ سهم با قیمت هر سهم ۱۰۰ تومان، به مجموع مبلغ ۱,۰۰۳,۷۱۲ تومان نیاز دارید که شامل قیمت سهام به علاوه کارمزد معامله است.
نحوه محاسبه کارمزد فروش در بورس
محاسبه کارمزد فروش نیز مشابه خرید انجام می شود. به عنوان مثال، اگر بخواهید ۱۰,۰۰۰ سهم با قیمت هر سهم ۱۰۰ تومان بفروشید و ارزش کل معامله شما یک میلیون تومان باشد، باید مبلغ معامله را در نرخ مجموع کارمزد فروش (۰.۰۰۸۸) ضرب کنید که برابر با ۸,۸۰۰ تومان خواهد شد. فرمول محاسبه کارمزد فروش به صورت زیر است:
کارمزد فروش = تعداد سهام × قیمت هر سهم × مجموع نرخ کارمزد فروش
بر این اساس، اگر ۱۰,۰۰۰ سهم از شرکتی با قیمت هر سهم ۱۰۰ تومان داشته باشید، پس از کسر کارمزد فروش، مبلغ دریافتی شما برابر با ۹۹۱,۲۰۰ تومان خواهد بود.
تفاوت کارمزد معاملات بورس
کارمزد معاملات در بورس اوراق بهادار بسته به نوع اوراق متفاوت است؛ به‌عنوان مثال، کارمزد معاملات سهام و حق تقدم سهام معمولاً بیشتر از کارمزد اوراق مشارکت است. برای اطلاع دقیق از نرخ کارمزدها و خدمات مربوط به انواع اوراق بهادار، بهترین راه مراجعه به سایت رسمی سازمان بورس است که فایل به‌روزرسانی شده کارمزدها را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد. این کارمزدها شامل هزینه‌هایی است که به کارگزاران، شرکت بورس و نهادهای مرتبط پرداخت می‌شود و بخشی از هزینه‌های انجام معاملات در بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد.
آیا کارمزد فروش در بورس برای همه نوع معامله یکسان است؟
کارمزد فروش در بورس برای همه نوع معامله یکسان نیست و بسته به نوع اوراق بهادار و بازار مربوطه متفاوت است. به طور معمول، کارمزد فروش سهام در بورس ایران حدود ۰.۸۸ درصد از ارزش معامله است که علاوه بر آن مالیات ۰.۵ درصد نیز به آن اضافه می شود، اما برای اوراق مشارکت، اوراق بدهی و سایر انواع اوراق بهادار نرخ‌های کارمزد متفاوت و معمولاً پایین تری اعمال می‌شود.
همچنین در بازار فرابورس نیز کارمزدها ممکن است کمی متفاوت باشند؛ بنابراین میزان دقیق کارمزد فروش بستگی به نوع دارایی و بازاری دارد که در آن معامله انجام می شود.
تعیین کارمزد اوراق بدهی
کارمزد معاملات و پذیره نویسی اوراق بدهی در بازار سرمایه ایران بر اساس جدول نرخ های مشخصی تعیین می شود که جمع کارمزد خرید و فروش هر کدام ۰.۰۰۰۷۲۵ است.
به عنوان مثال، اگر ۲۰۰ ورقه اوراق مشارکت شهرداری تهران را با قیمت هر ورقه ۱۰۰,۰۰۰ تومان خریداری کنید، مبلغ کل خرید ۲۰ میلیون تومان است و کارمزد خرید آن برابر با ۱۴,۵۰۰ تومان خواهد بود.
پس از دو ماه، در صورت فروش این اوراق با قیمت ۱۰۱,۰۰۰ تومان هر ورقه، مبلغ فروش ۲۰,۲۰۰,۰۰۰ تومان شده و کارمزد فروش ۱۴,۶۴۵ تومان محاسبه می شود. در نهایت، با احتساب کارمزدها، مبلغ پرداختی برای خرید ۲۰,۰۱۴,۵۰۰ تومان و مبلغ دریافتی از فروش ۲۰,۱۸۵,۳۵۵ تومان است که سود خالص معامله حدود ۱۷۰,۸۵۵ تومان خواهد بود.
این مثال نشان می دهد که کارمزد معاملات اوراق بدهی نسبت به معاملات سهام بسیار کمتر است و نقش مهمی در محاسبه سود نهایی سرمایه‌گذاران دارد.
کارمزد معاملات سهام پذیرفته شده در فرابورس
سازمان بورس و فرابورس دو نهاد مستقل با قوانین متفاوت هستند، بنابراین کارمزد معاملات سهام در فرابورس کمی با بورس تفاوت دارد، هر چند این اختلاف ناچیز است. برای اطلاع دقیق از نرخ کارمزد سهام فرابورسی در سال ۱۴۰۴، می توانید به سایت رسمی فرابورس مراجعه کنید.
طبق آخرین جدول اعلام شده، جمع کارمزد خرید سهام فرابورسی برابر با ۰.۰۰۳۶۳۲ و جمع کارمزد فروش به همراه مالیات فروش ۰.۰۰۸۸ از ارزش کل معامله است. نحوه محاسبه این کارمزدها مشابه روش محاسبه کارمزد معاملات سهام در بورس است و بر اساس ارزش معامله ضرب می شود.
کارمزد اوراق تسهیلات مسکن و نحوه محاسبه آن
اگر برای خرید مسکن به دنبال وام مسکن باشید، حتماً با اوراق تسهیلات مسکن یا تسه آشنا هستید. این اوراق که از طریق سامانه معاملات آنلاین بورس قابل خرید و فروش هستند، مانند سایر معاملات بورسی مشمول پرداخت کارمزد می شوند.
طبق آخرین اطلاعات سازمان بورس، کارمزد خرید اوراق تسه برابر با ۰.۰۰۴۹ و کارمزد فروش آن ۰.۰۰۲۴ است که مجموع کارمزد خرید و فروش حدود ۰.۰۰۷۳ می شود.
برای درک بهتر، فرض کنید می‌خواهید ۲۰۰ برگه تسه را به قیمت هر برگه ۷۰,۰۰۰ تومان خریداری کنید. مبلغ کل خرید بدون کارمزد ۱۴ میلیون تومان است، اما با احتساب کارمزد خرید (۷۰,۰۰۰ × ۰.۰۰۴۹ = ۳۴۳ تومان برای هر برگه)، هزینه نهایی برای هر برگه حدود ۷۰,۳۴۳ تومان خواهد بود؛ بنابراین کل مبلغ پرداختی شما برای ۲۰۰ برگه به همراه کارمزد حدود ۱۴,۰۶۸,۶۰۰ تومان است.
حال اگر قیمت هر برگه تسه به ۷۱,۰۰۰ تومان افزایش یابد و تصمیم به فروش بگیرید، ارزش فروش ۲۰۰ برگه بدون کسر کارمزد ۱۴,۲۰۰,۰۰۰ تومان خواهد بود. با کسر کارمزد فروش (۱۴,۲۰۰,۰۰۰ × ۰.۰۰۲۴ = ۳۴,۰۸۰ تومان)، مبلغ نهایی دریافتی شما حدود ۱۴,۱۶۵,۹۲۰ تومان خواهد بود.
کارمزد معاملات صندوق های درآمد ثابت در بورس
کارمزد این دسته معاملات برابر با ۰.۰۰۱۲۶۸۷۵ (حدود ۰.۱۲۶۸۷%) از ارزش معامله است؛ یعنی برای سرمایه گذاری یک میلیون تومانی، حدود ۱۲۶۸ تومان کارمزد پرداخت می شود. این هزینه توسط کارگزاران دریافت شده و بر عهده سرمایه گذار است.
نکته مهم این است که کارمزد صندوق‌های درآمد ثابت کمتر از کارمزد معاملات اوراق بدهی (۰.۱۴۵%) است، زیرا ریسک این صندوق ها معمولاً پایین‌تر و شامل سهام کم ریسک‌تر است.
سقف کارمزد معاملات در بازار سرمایه ایران
در بازار سرمایه ایران، سقف کارمزد خرید و فروش برای هر معامله محدود شده است تا هزینه های سرمایه‌گذاران کنترل شود. به‌عنوان مثال، در معاملات سهام و حق تقدم در بورس، سقف کارمزد خرید و فروش هر کدام ۳۰ میلیون تومان است؛ یعنی اگر محاسبه کارمزد از درصد های تعیین شده بیشتر شود، نهایتاً همین مبلغ به‌عنوان کارمزد دریافت خواهد شد.
نکته مهم این است که مالیات فروش سهام و حق تقدم در بورس و فرابورس سقف ندارد و همیشه بر اساس درصد مشخص شده از ارزش معامله کسر می شود، حتی اگر کارمزد به سقف رسیده باشد.
کارمزد معاملات سهام و اوراق بهادار در بورس و فرابورس شامل درصدی از ارزش معامله است که به صورت خودکار از حساب سرمایه‌گذار کسر می شود؛ مالیات فقط هنگام فروش سهام اعمال می‌شود و معادل ۰.۵ درصد از مبلغ فروش است، اما خرید سهام مشمول مالیات نیست.
فروش اوراق مشارکت معاف از مالیات است و فقط کارمزد پرداخت می شود.
سود حاصل از معاملات سهام و سود نقدی مجامع نیز برای افراد حقیقی معاف از مالیات است.
بخشی از درآمد کارمزدها به صندوق توسعه بازار سرمایه واریز می شود تا به بهبود بازار کمک کند.
اگر چه کارمزد و مالیات درصد کمی از معامله هستند، اما در معاملات پر تعداد به ویژه نوسان‌گیری های کوتاه مدت می توانند هزینه قابل توجهی ایجاد کنند که باید در تصمیم گیری های سرمایه‌گذاری لحاظ و در نظر شود.