عصر ایران: ماجرای رود قره‌سو حالا سال‌ها است که حل نشده باقی مانده. ماجرایی که حتی ممکن است تا حدودی به آمار بالای سرطان معده در اردبیل هم بی‌ربط نباشد. آلودگی این رود به طور مستقیم با سلامت مردم در ارتباط است و پیگیری فعالان محیط زیست هم طی سال‌ها بی‌نتیجه مانده است.
رود قره‌سو در شرق استان اردبیل جاری است و از چند شهر مانند نمین، اردبیل و مشگین‌شهر می‌گذرد. در نزدیکی شهرستان‌های نمین و اردبیل، فاضلاب شهرک صنعتی شماره ۲ اردبیل و فاضلاب شهری به رود قره‌سو می‌ریزد.
به گفته فعالان محیط زیست این وضعیت، آب‌های زیرزمینی، اکوسیستم و سلامت مردم را به خطر انداخته. تالاب پته‌خور هم در مسیر رود قرار دارد که آب آلوده حالا جان موجودات زنده آن را هم در خطر قرار داده است.
پیگیری‌های فعالان محیط زیست و اداره کا حفاظت محیط زیست این استان تا حالا نتیجه‌ای نداشته و کار به جایی رسیده است که فعالان محیط زیست در نمین یک کارزار راه انداخته‌اند تا جلوی تخلیه پساب در این رود گرفته شود.
وعده‌هایی که به نتیجه نرسید
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل در سال 1402 به اهالی روستاهای اطراف مانند یزن‌آباد، دولت‌آباد و علی‌بلاغ قول داده بود: «در کوتاه‌ترین زمان جلوی ورودی تخلیه فاضلاب شهری و صنعتی را به «قره‌سو» گرفته و امکان پاکسازی و بهسازی را در این رودخانه فراهم می‌کنیم.»
قاسم‌پور گفته بود: طرح توسعه و ارتقای تصفیه‌خانه فاضلاب شهری و صنعتی نمین و شهرک‌های همجوار فراهم آمده تا ما بتوانیم با مطلوبیت شرایط خوبی را در انتقال فاضلاب و پساب آن مهیا کنیم.
در همان سال حسن شاهی، دادستان عمومی و انقلاب شهرستان نمین هم اعلام کرد: لازمه جلوگیری از آلودگی رودخانه قره‌سو، ارتقای وضعیت فعلی تصفیه خانه شهرک صنعتی شماره ۲ اردبیل و همچنین تصفیه خانه فاضلاب اردبیل به دستگاهای مجهز و راه‌اندازی سیستم پایش آنلاین جهت نظارت روزانه است.
شاهی تایید کرده بود: بنابر گزارش‌های واصله، از آب‌های آلوده بعضا در مصارف زراعی منطقه نیز استفاده شده است.
دادستان نمین وعده داده بود که «پیگیری موضوع آلودگی رودخانه قره‌سو، به صورت جدی از دستگاه‌های مرتبط تا رفع مشکل ادامه دارد و نتیجه اقدامات دادستانی اطلاع رسانی خواهد شد.»
با این حال هنوز فاضلاب‌ها به رود می‌ریزند و تصفیه‌خانه آنطور که باید ارتقا پیدا نکرده است. در شهرک صنعتی هم واحدها همچنان به تولید مشغولند و در بر همان پاشنه می‌چرخد.
در این میان کسی پاسخگوی سلامتی مردم نیست. نکته جالب توجه اینکه استان اردبیل از نظر شیوع بیماری سرطان معده در کشور در رتبه اول است که جای تامل دارد.
تصفیه‌خانه جوابگو نیست
یک فعال محیط زیست در این باره به عصر ایران گفت: از سال‌ها پیش فاضلاب یک شهرک صنعتی به رود قره‌سو ریخته می‌شود. علاوه بر آن پساب تصفیه‌خانه شهر اردبیل هم به این رود سرریز می‌شود.
حامد تبریزیان بیان کرد: تصفیه‌خانه شهر اردبیل جوابگوی جمعیت این شهر نیست و نمی‌تواند پساب را به طور کامل تصفیه کند و پساب این تصفیه‌خانه و شهرک صنعتی به رود قره‌سو ریخته می‌شود.
به گفته او فعالان محیط زیست از چند سال قبل با نمونه‌برداری و اطلاع‌رسانی تلاش کرده‌اند این بحران را به گوش مسئولان برسانند.
او ادامه داد: از حدود دو سال پیش پیگیر این موضوع بوده‌ایم و از شرکت‌های مرتبط شکایت هم کردیم اما به نتیجه‌ای نرسید و تبرئه شدند. موضوع شکایت درباره ریختن فاضلاب به رود بود و سازمان محیط زیست هم به طور جداگانه شکایت کرده بود، ولی گفته شد به دلیل اینکه امکانات کافی به شرکت‌ها داده نشده است، شکایت به جایی نرسید.
او بیان کرد: سه شرکت بزرگ صنعتی در این شهرک مشغول به فعالیت هستند، یک شرکت در زمینه پارچه فعال است، دیگری در زمینه باتری و یک کارخانه پتروشیمی هم در این شهرک هست. این کارخانه‌ها بیشترین میزان فاضلاب را در این شهرک تولید می‌کنند.
تبریزیان عنوان کرد: کارخانه‌ها به نصب پیش‌تصفیه الزام شده‌اند و آخرین خبرها بیانگر این است که تجهیزات نصب شده است اما همچنان تصفیه انجام نمی‌شود و حجم فاضلاب وارد شده به رود زیاد است.
اولویت سلامتی مردم نیست
این فعال محیط زیست تصریح کرد: نقطه‌ای که فاضلاب به رود می‌ریزد، تالابی به نام پته‌خور قرار دارد که آب‌های زیرزمینی منطقه را تغذیه می‌کند. این خطر وجود دارد که آلاینده‌های وارد شده به رود آب‌های زیرزمینی را آلوده کند.
تبریزیان اضافه کرد: حدود یک کیلومتری محل وارد شدن فاضلاب به رود، چند چاه عمیق وجود دارد که آب شرب شهر عنبران و چند روستای اطراف از آن تامین می‌شود.
او گفت: علاوه بر آن از نقطه‌ای که پساب به رود وارد می‌شود تا سد سبلان که در نزدیکی مشکین‌شهرا ست، حدود 70 کیلومتر فاصله هست. رود قره‌سو به سد سبلان می‌رسد و در این مسیر در دو طرف رود حدود 40 کیلومتر زمین کشاورزی وجود دارد.
او افزود: در این زمین‌ها سیب‌زمینی، گندم و جو کاشته می‌شود و با آب رود قره‌سو آبیاری می‌شوند.
تبریزیان درباره اثرات استفاده از این محصولات بر سلامتی مردم گفت: مشکلات گوارشی و سرطان‌ها می‌تواند نتیجه استفاده از این محصولات باشد.
این فعال محیط زیست شرح داد: کارخانه‌های متنوعی در شهرک صنعتی مستقر شده‌اند که باید برای تصفیه پساب هر کدام یک ماده جداگانه به کار برود و تصفیه‌خانه اردبیل فاقد این امکانات است.
تبریزیان گفت: هر بار گفته می‌شود که فاز جدید تصفیه‌خانه افتتاح می‌شود اما مدت‌ها طول می‌کشد تا این اتفاق رخ بدهد و میزان ورودی تصفیه‌خانه بسیار بیشتر از ظرفیت آن است.
او گفت: در این شرایط اولویت به میزان اشتغال داده می‌شود و سلامت مردم در رده بعدی قرار می‌گیرد.