مفهوم «بیت المعمور» در باورهای اسلامی جایگاه خاصی دارد؛ خانه‌ای آسمانی که به‌عنوان نماد عبادت و بندگی در عالم بالا معرفی شده است. این مکان مقدس که در آیه‌ای از سوره طور مورد قسم خداوند قرار گرفته، از دیرباز در تفاسیر و روایات مورد توجه مفسران، عالمان و اهل رؤیا بوده است. در این مقاله از ، با جایگاه بیت المعمور در قرآن و روایات، و همچنین آشنا خواهید شد.
تعبیر خواب بیت المعمور (خانه ای است در آسمان چهارم)
بیت المعمور، واژه‌ای قرآنی به معنای «خانه آباد» است که در متون اسلامی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. بر اساس برخی روایات، این خانه در آسمان واقع شده و دقیقاً در امتداد کعبه بر زمین قرار دارد. آبادانی آن نیز ناشی از حضور همیشگی فرشتگان در حال عبادت در این مکان است. در قرآن کریم، واژه «بیت المعمور» تنها یک بار، در آیه چهارم سوره طور ذکر شده است؛ آنجا که خداوند به این خانه قسم می‌خورد تا حتمی بودن عذاب الهی را برای منکران به تصویر بکشد.
از همان دوران پیامبر اسلام (ص)، تفسیر این آیه و توضیحاتی درباره بیت‌المعمور توسط آن حضرت و سپس صحابه و تابعان ادامه یافت. روایات متعددی بر آسمانی بودن بیت‌المعمور دلالت دارند. یکی از این احادیث که از مالک بن صعصعه نقل شده، به واقعه معراج پیامبر (ص) اشاره دارد؛ جایی که آن حضرت پس از عبور از آسمان هفتم، به بیت‌المعمور رسیدند؛ مکانی که روزانه 70 هزار فرشته در آن نماز می‌گزارند و پس از آن هرگز به آنجا باز نمی‌گردند. سپس پیامبر به سدرة المنتهی رسیدند. همچنین در برخی روایات آمده است که پیامبر (ص)، دیگر پیامبران و فرشتگان، با اذان جبرئیل در بیت المعمور نماز جماعت اقامه کردند.
در میان مفسران، تنها حسن بصری بیت‌المعمور را همان بیت‌الحرام بر زمین دانسته است، اما غالب احادیث و تفاسیر، آن را خانه‌ای مقدس در آسمان معرفی می‌کنند. از منظر علم تعبیر خواب نیز، دیدن بیت‌المعمور می‌تواند نشانه‌ای از کسب شهرت و اعتبار، یا نشانه‌ای از رفتن به سفر حج یا در امان ماندن از دشمنان باشد. اگر این خانه در خواب به صورت مسجد یا محل طواف دیده شود، می‌تواند نمادی از برآورده شدن حاجات و خواسته‌های بیننده خواب باشد.
تعبیر خواب بیت المعمور از نظر امام صادق
در روایتی از امام صادق (ع)، درباره دلیل نام‌گذاری کعبه چنین آمده است: وقتی از ایشان پرسیده شد چرا این خانه «کعبه» نامیده شده، پاسخ دادند چون شکلی چهارگوش دارد. در ادامه، درباره علت چهارگوش بودن آن سؤال شد، و امام فرمودند: به این دلیل که مقابل بیت‌المعمور ساخته شده و آن نیز چهارگوش است. سپس پرسیده شد چرا بیت‌المعمور چهارگوش است؟ امام فرمودند: چون روبه‌روی عرش الهی قرار دارد که آن هم چهارگوش است. و در پایان، وقتی علت چهارگوش بودن عرش را جویا شدند، امام صادق (ع) فرمودند: به‌خاطر چهار ذکری که اسلام بر پایه آن‌ها استوار است: "سبحان الله"، "الحمد لله"، "لا اله الا الله" و "الله اکبر".
در منابع روایی، جایگاه بیت‌المعمور در آسمان‌های مختلف گزارش شده است؛ برخی آن را در آسمان هفتم دانسته‌اند، برخی در آسمان ششم یا چهارم و حتی در آسمان دنیا (فروردین). در پاره‌ای دیگر از نقل‌ها، بیت‌المعمور متصل به عرش الهی معرفی شده است. حتی در بعضی روایات برای تأکید بر گستردگی این حقیقت معنوی، به وجود بیت‌المعموری در هر یک از آسمان‌ها و زمین‌ها اشاره شده است. علامه مجلسی در یکی از روایات نقل‌شده، بیت‌المعمور را در آسمان چهارم توصیف کرده و جنس آن را از یاقوت سرخ دانسته است. گروهی دیگر از احادیث، در تفسیر آیه "وَالْبَیتِ الْمَعْمُورِ"، به ارتباط این مکان مقدس با شب قدر اشاره دارند. بر اساس این روایات، بیت‌المعمور جایگاهی در آسمان فروردین است که قرآن در شب قدر به آن نازل شد و سپس به‌تدریج بر قلب پیامبر اکرم (ص) فرود آمد.
در مجموع، آنچه میان اغلب روایات مشترک است، پیوند معنوی و هم‌ترازی بیت‌المعمور با خانه کعبه است. همان‌گونه که برای انسان‌ها در زمین خانه‌ای برای عبادت خداوند وجود دارد (بیت‌الحرام)، در آسمان نیز فرشتگان خانه‌ای برای پرستش دارند که همان بیت‌المعمور است؛ خانه‌ای با قداستی مشابه کعبه. از همین رو، برخی از دانشمندان اسلامی بیت‌المعمور را تجلی مثالی کعبه در عالم غیب دانسته‌اند، که در آسمان چهارم یا هفتم واقع شده است.
تعبیر خواب بیت المعمور از نظر این سیرین
از نظر این سیرین تعبیر خواب ورود به بیت المعمور نشان‌دهنده کسب شهرت و اعتبار در میان مردم است، همچنین ممکن است نشانه‌ای از رفتن به حج و ایمنی از دشمنان باشد. دیدن بیت المعمور بر روی زمین، به پیوستن به پادشاهی عادل اشاره دارد. اگر در آن خانه بسازید یا اقامت کنید، مرگ شما نزدیک است. طواف در بیت المعمور و دیدن آن به شکل مسجد، به معنای برآورده شدن تمام خواسته‌ها و حاجات است.
تعبیر خواب بیت المعمور از نظر ابراهیم کرمانی
ابراهیم کرمانی بیان می‌کند که اگر فردی ببیند که مسیر بین زمین تا بیت‌المقدس باز شده است، نشانه این است که در آن سال مردم به تعداد زیادی برای انجام حج و عمره می‌روند. همچنین، اگر ببیند که بیت‌المقدس تزئین شده و فرشتگان در حال طواف آن هستند، این خواب به معنای آن است که علما و اهل دین به نظم خواهند رسید و عزت و مقام خواهند یافت.
سخن آخر
بیت المعمور، به‌عنوان خانه‌ای مقدس در آسمان، جلوه‌ای از شکوه و بندگی در ملکوت الهی است. چه در روایت معراج پیامبر، چه در تفاسیر قرآنی و چه در علم تعبیر خواب، این مکان آسمانی با نشانه‌هایی چون شهرت، حج، امنیت و اجابت حاجات همراه بوده است. پیوند آن با کعبه نیز بر بعد معنوی و قدسی آن می‌افزاید و نگاهی ژرف به نظام هستی و رمز و رازهای آن ارائه می‌دهد.