به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ تهران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کلان‌شهر‌های خاورمیانه، با رشد سریع جمعیت و توسعه بی‌وقفه زیرساخت‌ها و فعالیت‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در دهه‌های اخیر با مشکلات فراوانی در حوزه آلودگی صوتی مواجه شده است.
در کنار آلودگی هوا، آلودگی صوتی به عنوان یکی از مهم‌ترین و در عین حال حاشیه‌ای‌ترین معضلات محیط زیستی شناخته می‌شود که اثرات مخرب زیادی بر سلامت روانی و جسمانی شهروندان تهرانی بر جا می‌گذارد.
با افزایش جمعیت و تراکم ترافیک، فعالیت‌های تجاری و صنعتی و ساخت‌وساز‌های گسترده، این شهر به محیطی پر سر و صدا تبدیل شده که ساکنان آن، روزانه در معرض نویز (نوفه) و آلودگی صوتی قرار دارند. منابع آلودگی صوتی در تهران، از ترافیک سنگین و رفت و آمد بی‌وقفه خودرو‌ها تا فعالیت‌های صنعتی و ساخت‌وساز، فضایی پرفشار و آزاردهنده برای شهروندان ایجاد کرده است.
>>موسیقی سنتی، بخشی از هویت فرهنگی و اسلامی ایران است
برنامه‌ریزی‌های شهری در ایران بر اساس ارزش‌های فرهنگی و دینی جامعه انجام می‌گیرد و یکی از اهداف آن، ایجاد فضا‌هایی است که هم از نظر زیبایی‌شناسی دلپذیر و هم از نظر فرهنگی و مذهبی با جامعه ایرانی همخوانی داشته باشند. در این راستا، موسیقی سنتی ایرانی، که بخشی از هویت فرهنگی و اسلامی ایران است، می‌تواند نقش مهمی در ایجاد فضا‌های عمومی ایفا کند که هماهنگ با ارزش‌های اسلامی و فرهنگی باشد.
بر اساس پژوهشی که در گروه مطالعات هنری مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران با عنوان «تلطیف فضای شهری در تهران با استفاده از هنر موسیقی سنتی ایرانی» صورت گرفته، به‌کارگیری موسیقی سنتی ایرانی در فضا‌های عمومی تهران می‌تواند به عنوان ابزاری فرهنگی برای تقویت هویت ایرانی-اسلامی و ایجاد همبستگی میان شهروندان مورد استفاده قرار گیرد.
این رویکرد نه تنها تجربه صوتی آرامش‌بخشی برای افراد فراهم می‌آورد، بلکه به ترویج ارزش‌های فرهنگی و اسلامی جامعه نیز کمک می‌کند و تجربه‌ای دلپذیر و متفاوت از فضای شهری برای شهروندان ایجاد می‌کند.
در برخی شهر‌های اسلامی مانند استانبول، از آوا‌های سنتی و موسیقی‌های محلی در مساجد و فضا‌های عمومی استفاده می‌شود تا ارتباط عمیق‌تری میان شهروندان و فرهنگ بومی آنها ایجاد گردد و حس تعلق و آرامش بیشتری برای آنها فراهم شود.
>>پیوند با تاریخ و هویت ملی
یکی از ویژگی‌های برجسته موسیقی سنتی ایرانی، ملودیک بودن و عمق احساسی آن است که با استفاده از ساز‌های اصیل ایرانی مانند تار، سه‌تار، سنتور و کمانچه به‌خوبی بازتاب می‌یابد. هر دستگاه از موسیقی ایرانی با ایجاد فضای احساسی خاصی، می‌تواند بر عواطف شنونده تأثیر بگذارد و تجربه‌ای عمیق از همبستگی و تعلق فرهنگی را برای او ایجاد کند.
این نوع موسیقی نه تنها در قالب صدای ملایم و آرامش‌بخش قابل تجربه است، بلکه به عنوان عنصری فرهنگی و معنوی عمل می‌کند که می‌تواند حس عمیقی از پیوند با تاریخ و هویت ملی را به افراد القا کند.
شنیدن موسیقی سنتی ایرانی و موسیقی آیینی، به ویژه در فضا‌های عمومی و شهری، به شهروندان یادآوری می‌کند که ریشه‌های مشترکی دارند و این ریشه‌ها در قالب آوا‌ها و نوا‌های موسیقی، همچنان زنده و پویا است.
>>تأثیر صدا بر روان شهروندان
بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته در گروه مطالعات هنری مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، در طراحی فضا‌های عمومی، به‌کارگیری موسیقی سنتی ایرانی می‌تواند به عنوان ابزاری مؤثر برای تقویت حس هویت و تعلق اجتماعی عمل کند. مطالعات صوت‌شهر بر این موضوع تمرکز دارند که صدای محیط می‌تواند به نوعی تعامل معنوی با شهروندان تبدیل شود و آنها را به هم مرتبط سازد.
صدا‌هایی مانند آب‌نمای آرام یا موسیقی ملایم، که اغلب در پارک‌ها و مکان‌های عمومی آرام به کار می‌روند، می‌توانند حس تسکین و آرامش را ایجاد کنند. این صدا‌ها نه تنها تأثیر مستقیمی بر روان افراد دارند، بلکه در سطح اجتماعی نیز تجربه حضور در فضای شهری را بهبود می‌بخشند و به حس همبستگی اجتماعی کمک می‌کنند.
مطالعات متعدد نشان می‌دهند که مناطق پرتردد و پرجمعیت شهر، مانند میدان انقلاب، خیابان ولی‌عصر و میدان آزادی، به‌ویژه در ساعات اوج تردد، سطح بالایی از آلودگی صوتی را تجربه می‌کنند. این مناطق که به دلیل تمرکز فعالیت‌های تجاری، حمل‌ونقل عمومی و جریان بالای تردد وسایل نقلیه در روز و حتی شب تحت تأثیر صدا‌های مداوم بوق و موتور وسایل نقلیه، ساخت‌وساز و سروصدای محیطی قرار دارند، به طور مستمر با سطوح بالایی از نویز (نوفه) مواجه هستند.
در مقابل، مناطق شمیرانات و لواسان، به دلیل کمتر بودن تراکم جمعیت و دوری از مراکز تجاری و صنعتی، سطوح پایین‌تری از نویز (نوفه) را تجربه می‌کنند و در نتیجه، از نظر کیفیت صوتی، وضعیت مطلوب‌تری نسبت به مناطق مرکزی و پرترافیک تهران دارند.
>>سطح نویز (نوفه) در ساعات اوج تردد به بیش از ۷۰ دسی‌بل می‌رسد
تحقیقات میدانی در تهران نشان می‌دهد که سطح نویز (نوفه) در ساعات اوج تردد به بیش از ۷۰ دسی‌بل می‌رسد، که این میزان فراتر از استاندارد‌های تعیین‌شده توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) است. بر اساس استاندارد‌های WHO، سطح مجاز نویز (نوفه) برای فضا‌های شهری نباید از ۵۵ دسی‌بل تجاوز کند، اما در برخی از مناطق پرتردد تهران این سطح تا ۱۵ دسی‌بل بالاتر از حد مجاز است.
این افزایش سطح نویز (نوفه) نه تنها منجر به خستگی روانی و استرس در شهروندان می‌شود، بلکه اثرات جسمی شدیدی نیز دارد. قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض نویز (نوفه) بالا می‌تواند به مشکلات شنوایی، از جمله کاهش شنوایی و آسیب به سلول‌های شنوایی، منجر شود. علاوه بر این، مطالعات نشان داده‌اند که آلودگی صوتی مستمر با عوارض قلبی-عروقی، فشار خون بالا و افزایش خطر بروز حملات قلبی نیز مرتبط است.
>>افزایش آلودگی صوتی در اکثر مناطق پایتخت
در نتیجه، بررسی وضعیت کنونی فضا‌های صوتی تهران حاکی از آن است که بسیاری از مناطق شهر با سطوح بالایی از آلودگی صوتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که تأثیرات مخربی بر سلامت جسمی و روانی شهروندان دارد.
این وضعیت، نیاز به برنامه‌ریزی صوتی شهری و طراحی فضا‌های آرامش‌بخش و کنترل‌شده از نظر صوتی را برجسته می‌کند تا بتواند تأثیرات منفی این معضل را کاهش داده و کیفیت زندگی شهروندان را بهبود بخشد.
استفاده از موسیقی سنتی ایرانی در پارک‌ها و فضا‌های سبز، نه تنها تجربه صوتی دلپذیر برای افراد فراهم می‌کند، بلکه به آنها این امکان را می‌دهد که در فضای شهری، ارتباط عمیق‌تری با هویت و فرهنگ ایرانی خود برقرار کنند و این حس همبستگی را در سطح اجتماع تقویت کنند.
>>اجرای آزمایشی پخش موسیقی سنتی در مناطق پرتردد
از آنجا که موسیقی سنتی بخشی از میراث فرهنگی ناملموس ایران است، استفاده از آن در فضا‌های عمومی می‌تواند به عنوان ابزاری برای حفظ و ترویج این میراث عمل کند و جوانان و نسل‌های جدید را نیز به این فرهنگ نزدیک‌تر کند.
همچنین، تجربه شنیدن این موسیقی در فضای شهری می‌تواند احساس افتخار به هویت ایرانی را در میان شهروندان تقویت کند و شهر را به فضایی تبدیل کند که نه تنها از نظر فیزیکی، بلکه از نظر فرهنگی و معنوی نیز برای مردم مطلوب باشد.
اجرای آزمایشی پخش موسیقی سنتی در مناطق پرتردد می‌تواند راهکاری ارزشمند برای ارزیابی تأثیر موسیقی سنتی بر کاهش آلودگی صوتی و بهبود تجربه صوتی شهروندان باشد. این آزمایش‌های پایلوت، با هدف کاهش نویز (نوفه) و ایجاد فضایی آرامش‌بخش‌تر، می‌توانند در خیابان‌های پرتردد و شلوغ مانند ولی‌عصر و انقلاب اجرا شوند.
انتهای پیام/