کتایون نجفی‌زاده رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی برنا با اشاره به اهمیت آگاهی‌رسانی درباره مرگ مغزی گفت: وقتی از اهدای عضو صحبت می‌کنیم، منظورمان اهدای اعضای افراد دچار مرگ مغزی است. مرگ مغزی به معنای پایان فعالیت مغز است؛ در این حالت، قلب که یک عضله است و برای تپش نیاز به امواج الکتریکی دارد، این امواج را از یک بافت عصبی که خداوند در بالای قلب قرار داده، دریافت می‌کند. این گره‌های عصبی با جا‌به‌جایی یون‌ها امواج الکتریکی تولید کرده و در طول رشته‌های عصبی قلب منتشر می‌کنند و باعث ایجاد ضربان منظم می‌شوند.
وی افزود: این گره‌ها برای فعالیت خود به اکسیژن نیاز دارند که از طریق ریه‌ها تأمین می‌شود. ریه‌ها نیز به صورت اتوماتیک و با فرمان مرکز تنفس در ساقه مغز عمل می‌کنند؛ حتی زمانیکه خواب هستیم اگر سلول‌های مغزی نتوانند این فرمان را صادر کنند، تنفس قطع می‌شود و فشار داخل جمجمه افزایش می‌یابد. در نتیجه رگ‌های گردنی که خون را به مغز و ساقه مغز می‌رسانند، بسته شده و تمام سلول‌های مغزی از بین می‌روند و عملکردشان برای همیشه از دست می‌رود.
نجفی‌زاده با تأکید بر تفاوت مرگ مغزی و کما اظهار کرد: برخلاف کما، که در آن ساختمان مغز سالم است و امکان بازگشت وجود دارد، در مرگ مغزی سلول‌ها به‌طور کامل تخریب شده‌اند و امکان بازگشت وجود ندارد. اگر سه روز پس از وقوع مرگ مغزی جمجمه را باز کنیم، با توده‌ای متعفن و بی‌شکل مواجه می‌شویم و دیگر مغزی پرچین و چرک وجود ندارد.
وی ادامه داد: عواملی چون ضربه به سر، خونریزی مغزی یا تومور می‌تواند منجر به افزایش فشار داخل جمجمه، انسداد رگ‌ها و در نهایت مرگ مغزی شود. با این حال، قلب به واسطه خاصیت منحصر به‌فرد خود می‌تواند ۶ تا ۸ دقیقه بدون اکسیژن به تپش ادامه دهد و این زمان طلایی برای متصل کردن بیمار به دستگاه تنفس مصنوعی است تا از مرگ اعضا جلوگیری شود.
رئیس انجمن اهدای عضو با اشاره به باور نادرست برخی خانواده‌ها گفت: برخی خانواده‌ها فکر می‌کنند می‌توانند با خرید دستگاه تنفس، زندگی عزیزشان را حفظ کنند، در حالی‌که بافت مرده مواد سمی تولید می‌کند و این سموم به‌تدریج کل بدن را از بین می‌برد. در مرگ مغزی، فرد از چند دقیقه پیش از وقوع تا دو هفته پس از آن محکوم به فنا است.
نجفی‌زاده خاطرنشان کرد: نگهداری بیماران در بخش مراقبت‌های ویژه دشوار است، اما مراقبت از فرد دچار مرگ مغزی هفت برابر سخت‌تر است، چراکه فرمانده بدن از کار افتاده و سموم در بدن آزاد شده‌اند. هدف از این مراقبت‌ها تنها حفظ اعضای قابل اهداست و نه حفظ جان بیمار.
وی با بیان اینکه سرعت در اخذ رضایت خانواده اهمیت بالایی دارد، افزود: از میان حدود سه‌هزار مورد مرگ مغزی مناسب در کشور، تنها از هزار نفر اهدای عضو انجام می‌شود و اعضای دو هزار مرگ مغزی دیگر به خاک سپرده می‌شود. هر فرد دچار مرگ مغزی می‌تواند تا هشت عضو حیاتی شامل قلب، دو ریه، دو کلیه، کبد، لوزالمعده و روده را اهدا کند. اگر تنها از سه عضو دو هزار نفر باقی‌مانده استفاده می‌شد، از دست رفتن شش‌هزار عضو قابل پیشگیری بود.
رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان با اشاره به آمار بیماران منتظر پیوند گفت: در حال حاضر حدود ۲۵ هزار بیمار در صف پیوند هستند و روزانه بین ۱۰ تا ۱۲ نفر به دلیل نرسیدن عضو جان خود را از دست می‌دهند که این رقم سالانه به ۳ تا ۴ هزار نفر می‌رسد.
وی با بیان اینکه ایران رتبه اول اهدای عضو از مرگ مغزی در آسیا را دارد، گفت: در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۶۸ امام خمینی (ره) با صدور فتوایی تاریخی، اهدای عضو را مجاز دانستند و پس از آن، قانون نیز تصویب شد. طبق قانون، تمام هزینه‌های مربوط به اهدای عضو و پیوند بر عهده وزارت بهداشت است.
نجفی‌زاده توضیح داد: برای تأیید مرگ مغزی، حضور چهار متخصص شامل جراح مغز و اعصاب، متخصص مغز و اعصاب، متخصص داخلی و متخصص بیهوشی ضروری است و نهایتاً پزشکی قانونی نظر این چهار نفر را تأیید می‌کند.
وی تأکید کرد: افراد می‌توانند نظر خود را درباره اهدای عضو به صورت شفاهی با خانواده در میان بگذارند یا با ارسال کد ملی خود به شماره ۳۴۳۲ کارت اهدای عضو دریافت کنند. همچنین امکان ثبت‌نام از طریق سایت انجمن یا اپلیکیشن آن وجود دارد. حتی فرد می‌تواند پیام ویدیویی برای خانواده خود ضبط کند تا در زمان تصمیم‌گیری، اطمینان آن‌ها از خواست عزیزشان فراهم شود.
نجفی‌زاده ادامه داد: در لحظات بحرانی، خانواده‌ها دچار تردید می‌شوند که آیا عزیزشان رضایت به اهدای عضو داشته یا نه. اگر پیش از این، نظر فرد روشن شده باشد، حتی به صورت شفاهی، تأثیر بالایی در تصمیم‌گیری خانواده دارد.
رئیس انجمن اهدای عضو با اشاره به ضرورت رضایت خانواده گفت: اگرچه فرد در زمان حیات خود رضایت به اهدای عضو داده باشد، اما همچنان رضایت خانواده لازم است، چراکه مرگ مغزی وضعیتی خاص است؛ ضربان قلب وجود دارد و فرد به دستگاه تنفس وصل است. اگر خانواده قانع نشوند، ممکن است بعدها بگویند فرد زنده بود و اعضایش را برداشته‌اند. حتی در کشورهایی مانند اسپانیا که قانون رضایت فرد اول را دارند، باز هم نظر خانواده پرسیده می‌شود و در صورت مخالفت، پیوند انجام نمی‌گیرد.
وی افزود: اگر خانواده از داشتن کارت اهدای عضو توسط فرد مطلع باشند، در ۱۰۰ درصد موارد رضایت می‌دهند. اما اگر ندانند، میزان رضایت به حدود ۴۸ درصد کاهش می‌یابد.
ثبت نشان اهدای عضو روی گواهینامه؛ تحقق یک مطالبه ۱۱ ساله
نجفی‌زاده در ادامه از اقدام تازه انجمن خبر داد و گفت: از حدود ۱۱ سال پیش پیگیر درج نشان اهدای عضو روی گواهینامه رانندگی بودیم. خوشبختانه با همکاری سردار حسینی، رئیس پلیس راهور، این امکان از دو ماه و نیم گذشته فراهم شده است.
وی افزود: اکنون هنگام صدور یا تمدید گواهینامه، از متقاضی پرسیده می‌شود که آیا مایل به درج نشان اهدای عضو هست یا خیر. در صورت موافقت، یک قلب کوچک به‌عنوان نماد اهدای عضو روی گواهینامه درج می‌شود. البته این امکان هنوز برای گواهینامه‌های قدیمی فعال نشده و در حال رایزنی برای فراهم کردن زیرساخت‌های آن هستیم.
سی‌ویکم اردیبهشت؛ روز ملی اهدای عضو
رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان در پایان گفت: روز ۳۱ اردیبهشت، روز ملی اهدای عضو است. این روز را به همه تیم‌های اهدای عضو که شبانه‌روز، بی‌هیچ چشم‌داشتی تلاش می‌کنند تا اعضای ارزشمند بیماران مرگ مغزی دفن نشود و بیماران نیازمند پیوند نجات یابند، تبریک می‌گویم. امیدوارم روزی برسد که هیچ بیمار نیازمند پیوندی به دلیل نبود عضو، جان خود را از دست ندهد.
خبرنگار:فاطمه شهرابی
انتهای پیام/