بیتا مهدوی: هر سال با فرارسیدن خرداد ماه و پایان امتحانات دانش آموزان، اجاره نشین‌ها با معضلات زیادی رو‌به‌رو می‌شوند از تمدید قرارداد و افزایش اجاره‌ها گرفته تا فشار‌های روحی روانی که باید تحمل کنند. آنان یا باید اجاره را چند برابر سال گذشته پرداخت کنند یا اینکه آواره خیابان‌ها شوند واگر شانس یاریشان کند سر پناهی بیابند. این در حالی است که تورم بی‌وقفه، قیمت مصالح ساختمانی و کاهش شدید قدرت خرید مردم، زنگ خطر افزایش اجاره‌بها در تابستان ۱۴۰۴ را برای مستأجران به صدا درآورده است.
وضعیت اجاره مسکن در کشور، کاملا بحرانی و شرایط بدی بر بازار حاکم شده است. افزایش نرخ اجاره بها، نبود ثبات قیمت در بازار مسکن، شرایط نامساعد اقتصادی و گرانی روز افزون چالش‌های جدیدی برای مستاجران به‌وجود آورده است. یکی از عوارض مشهود افزایش قیمت اجاره‌بها در ایران پدیده حاشیه‌نشینی و مهاجرت به حاشیه شهر‌ها است؛ که در استان تهران کاملاً محسوس است.
هرسال پس از افزایش قیمت اجاره‌بها در سراسر کشور شاهد مهاجرت خانواده‌ها به حاشیه شهر‌ها هستیم. این اتفاق رفته‌رفته باعث افزایش بیشتر اجاره‌بها و همچنین گران‌شدن اجاره منزل در حاشیه شهر‌ها نیز شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اجاره خانه و هزینه‌های مسکن بیش از نیمی از درآمد خانوار ایرانی رامی بلعد. این در حالی است که مسئولان هیچ اقدام ملموسی برای حل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم انجام نمی‌دهند تنها نظاره گر هستند و گهگداری به دادن شعار‌های عوام فریبانه اکتفا می‌کنند.
آمار‌ها چه می‌گویند
بررسی داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس در ۱۶ سال گذشته نشان می‌دهد میزان فقر مسکن در سال ۱۳۹۰ حدود ۳۳ درصد و در سال ۱۳۹۸ حدود ۳۶ درصد بوده و در سال ۱۴۰۰ به ۵۵ درصد رسیده است. این در حالی است که میانگین نرخ جهانی ۲۰ درصد است و فقر مسکن در ایران در طول سال‌های گذشته نه‌تنها صعودی بوده بلکه در حال حاضر به بیشتر از دو برابر میانگین جهانی رسیده است. در سال ۱۴۰۱، ۴۸ درصد (۲ میلیون خانوار) از خانوار‌های درگیر محرومیت مسکونی در مناطق شهری و ۵۲ درصد (۲/۲ میلیون خانوار) در مناطق روستایی سکونت داشته‌اند.
بررسی قیمت‌ها در ۱۰ ماه اول ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که قیمت مسکن بیش از ۱/۵۷ درصد نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته، رشد قیمتی داشته است. میانگین نرخ مسکن در تهران، متری ۷۴ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسید ه است. در آخرین ماه از سال ۱۴۰۳ شاخص هزینه اجاره در کشور ۳۷ درصد نسبت به مدت مشابه در سال قبل از آن افزایش پیدا کردو امسال اجاره مسکن در سال ۱۴۰۴ طبق رسم سال‌های گذشته احتمالا در فصل گرما نسبت به ماه‌هایی پایانی ۱۴۰۳ تغییر می‌کند. اما پیش بینی می‌شود که که حدود ۴۰ درصد افزایش داشته باشد.
سالی آرام برای اجاره نشینان
چندی قبل کیانوش گودرزی- رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران در مصاحبه با رسانه‌های گروهی اظهار داشته است: با ورود زودهنگام دولت و تغییر رویکردها، احتمالاً امسال سال آرام تری خواهیم داشت. مردم هم به این بلوغ رسیده‌اند که افزایش بی رویه اجاره بها به ضرر خودشان است. در شرایطی که بازار اجاره همچنان با التهابات مزمن دست و پنجه نرم می‌کند، دولت چهاردهم با ایجاد اصلاحاتی در طرح‌های مصوب سال‌های اخیر مربوط به بازار اجاره و همچنین ارائه طرح‌هایی تازه پا به میدان گذاشته است تا امسال بتواند اقدامات ویژه تری را در حوزه بازار اجاره مسکن انجام دهد.
وی با بیان اینکه برخلاف سال‌های گذشته، امسال دولت با دیدی دقیق‌تر و منطقی‌تر به مسئله اجاره داری ورود کرده است افزوده: امسال تصمیمات عقلانی‌تر و هوشمندانه تری گرفته شده است که در صورت اجرای درست آن می‌توانیم شاهد اتفاقات ویژه‌ای در بازار اجاره مسکن باشیم، برای مثال تعیین سقف اجاره را به جای شاخص کشوری، به استانداران واگذار شده است تا با توجه به موقعیت جغرافیایی و تراکم جمعیتی، درباره سقف افزایش اجاره بها تصمیم گیری کنند؛ که این تغییر رویکرد می‌تواند از نگاه یکسان انگارانه به بازار اجاره در سراسر کشور فاصله بگیرد و به نوعی به عدالت جغرافیایی نزدیک‌تر شود.
اما اجرای این رویکرد وابسته به آمادگی و زیرساخت‌های تصمیم گیری در استان هاست؛ چیزی که هنوز در بسیاری از نقاط کشور جای کار دارد. از طرفی مردم نیز به این نتیجه دست پیدا کرده‌اند که افزایش قیمت‌ها در بازار مسکن و اجاره به ضرر آنها خواهد بود و به همین خاطر در سال‌های اخیر شاهد راه اندازی پویش‌های مختلفی در این بخش بودیم تا جلوی افزایش قیمت‌ها در بازار مسکن و اجاره بها گرفته شود.
به گفته وی، یکی از مواردی که در پیش بینی‌ها باید به آن توجه داشته باشیم، قدرت خرید است. در بازار اجاره نیز با توجه به اینکه توان مالی مردم و مستاجران کاهش یافته است و موجران نیز با توجه به این امر نسبت ارائه قیمت‌های جدید اقدام می‌کنند و این موضوع نیز می‌تواند در آرام‌تر شدن بازار اجاره در سال جاری کمک کننده باشد.
عدم معامله مسکن
کامران نرجه- کارشناس مسکن در گفت‌و‌گو با برنا در مورد بازار مسکن می‌گوید: بازار اجاره منبعث از بازار خرید و فروش است واین بازار به علت بالا رفتن یاد قیمت‌ها در رکود کامل است رکود به معنای کاهش قیمت نیست بلکه به معنای عدم معامله است. وقتی معامله نمی‌شود تقاضا وجود دارد، اما معامله‌ای انجام نمی‌شود و تقاضایی که قدرتش به خرید خانه نمی‌رسد وارد بازار اجاره می‌شود و انباشتگی تقاضا علاوه برتقاضای واقعی اجاره رو‌به‌رو هستیم یعنی هم تقاضای اجاره داریم هم با کسانی رو‌به‌رو هستیم که قدرت خرید و تعویض خانه را ندارند.
ازطرف دیگر در برنامه بسته حمایتی دولت که شامل ودیعه مسکن است با وجود تصویب و ابلاغ از سوی بانک مرکزی هنوز پرداخت نشده است و همه اینها نشان می‌دهد که جامعه متقاضیان اجاره مسکن در پی پیدا کردن یک واحد مسکونی ارزان قیمت هستند که پیدا نمی‌کنند. از طرف دیگر موجرین هم معتقدند که باید نرخ تورم را افزایش دهند.
افزایش قیمت مسکن
این کارشناس مسکن با اشاره به این مطلب که قیمت اجاره امسال بیش از ۴۰ درصد بالا می‌رود می‌افزاید: ولی خیلی از کسانی که توان پرداختش را ندارند ناچارند از مرکزیت تهران فاصله بگیرند و رشد تقاضای مسکن در شهر‌های اقماری تهران را داریم و انباشتگی جمعیت. یکی از بد‌ترین بازار‌هایی کالایی ما در ۶ ماه امسال بازار اجاره مسکن است و اجاره مسکن نسبت به کل مناطق شمال شهر تهران دارای افزایش بیشتری است ولی نسبت به منطقه رشد مناطق، ۱۰، ۱۱، ۱۲ قیمت‌ها خیلی بالا رفته است. این در حالی است که قیمت اجاره خانه در منطقه ۶ رشد عجیبی داشته است.
نرجه در پاسخ به این پرسش که ملاک اجاره بر اساس چه معیار‌هایی است خاطر نشان می‌کند: اجاره تابعی از قیمت خود مسکن است معمولا برای واحد‌های مسکونی زیر ۱۰ میلیارد تومان حدود یک هفتم تا یک هشتم آن باید محاسبه کند. برای واحد‌های مسکونی بالای ۱۰ میلیارد تومان باید تقریبا یک دهم را باید محاسبه کرد.
املاکی‌ها چه می‌گویند
عیسی یوسفی که املاکیش نزدیک مترو علی آباد است در مورد وضعیت اجاره در جنوب تهران به گزارشگر خبر گزاری برنا می‌گوید: صاحب خانه‌ها اجاره‌های سال‌های گذشته را امسال حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد را افزایش داده‌اند. به طوری که خانه ۵۰ متری ۲۰ سال ساخت حدود ۳۸۰ میلیون تومان رهن کامل و در صورت کرایه هم ۲۰۰ میلیون تومان رهن و ۶ میلیون تومان اجاره است.
وی با بیان این مطلب که شرایط زندگی روز بروز دارد سخت می‌شود می‌افزاید: مستاجرین برای دادن رهن و اجاره در تنگنای مالی هستند و طی این سال‌ها هر چه را داشته‌اند فروخته‌اند تا بتوانند سقفی بالای سرشان داشته باشند ولی الان به ته خط رسیده‌اند و با گریه و زاری می‌خواهند از صاحب خانه تخفیف بگیرند و اگر موافقت نکند باید در ورامین و حاشیه شهر‌ها دنبال خانه بگردند.
چون به نسبت اینجا ارزانتر است و با ۲۰۰ میلیون تومان می‌توانند خانه رهن کنند، اما مشکل اینجا است که محل کار بعضی از مستاجران ونک است و باید چندین ساعت در راه رفت و برگشت باشند.
نصرالهی که املاکیش درچهاراه افسریه تهران قرار دارد می‌گوید: فصل اجاره‌ها از یک ماه دیگر شروع می‌شود و قیمت واقعی آن موقع مشخص می‌شود. آپارتمان ۵۰ متری با پارکینگ حدود ۴۰۰ میلیون تومان رهن کامل است. همه با مشکلات زیادی رو‌به‌رو هستند. معمولا کرایه اگر زیاد باشد خیلی از مستاجرین قادر به پرداخت آن نیستند و در نهایت از پول رهنشان کم می‌شود گاهی اوقات هم تمام پول رهنشان بابت کرایه می‌رود و به فلاکت می‌افتند. هر کسی هم که نتواند دراین منطقه ساکن شود به اسلام آباد و مسعودیه می‌رود.
آقایی که نخواست خودش را معرفی کند و املاکش در منطقه غرب تهران است می‌گوید: رهن یک آپارتمان ۵۰ متری چیزی حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ میلیون تومان است؛ و این در حالی این که مردم چاره‌ای ندارند و نمی‌توانند خانواده شان را بدون سر پناه بگذارنند و برای تامین پول اضافی مجبور می‌شوند که از خورد وخوراکشان کم کنند. مالکین هم می‌خواهند هزینه‌های گزاف زندگیشان را از طریق مستاجرین تامین کنند. اکثر مستاجرین به خاطر هزینه‌های سرسام آور حمل ونقل که چیزی حدود ۶۰ تا ۷۰ میلیون تومان است با صاحب خانه کنار می‌آیند.
وی می‌افزاید: انصاف کاملا از بین رفته و تنها در حد حرف باقی مانده است و این در حالی است که مردم فکر می‌کنند علت گرانی مسکن تقصیر املاکی‌ها است.. متاسفانه مالکین حاضر نیستند خانه شان را به قیمت واقعی رهن و اجاره بدهند و وقتی که از آنها می‌خواهیم تخفیف بدهند ما را به عهدی متهم می‌کنند. مستاجرین هم دلخوری و ناراحتی هایشان را سرما خالی می‌کنند.
این املاکی با بیان این مطلب که هیچ نظارتی وجود ندارد خاطر نشان می‌کند: دولت در طی این ۴۵ سال یک کار خوب کرد و آن هم این بود که در دوران کرونا اعلام کرد هر مالک بیشتر از ۲۵ درصد نمی‌تواند قیمت کرایه را افزایش دهد و بعد آن قانون را برداشتند. اگر دولت در این کار دخالت کند قطعا وضعیت رهن واجاره به این مرحله نمی‌رسد.
درد دل‌های مستاجرین
حمید و خانواده ۴ نفره اش که در منطقه ۱۴ در اتوبان محلاتی در یک خانه ۶۴ متری یک خوابه زندگی می‌کنند می‌گوید: ۱۰۰ میلیون تومان پول رهن و ۱۲ میلیون تومان هم اجاره می‌دهیم و هنوز هم مشخص نیست که صاحب خانه امسال چقدر بخواهد اجاره را افزایش دهد. من به همراه برادر و مادرم هر سه نفری کار می‌کنیم، اما برای پرداخت اجاره با مشکل رو‌به‌رو هستیم و اگر پول اجاره یک روز دیرتر به حساب مالک ریخته شود سریع با بنگاه تماس می‌گیردو این در حالی است که در این شرایط نابسامان اقتصادی نمی‌توان روی پرداخت دقیق حقوق‌ها حساب باز کرد.
وی با نا امیدی می‌افزاید: هر چی کار می‌کنیم به سختی صرف کرایه خانه، خورد وخوراکمان و درمان پدر پیرمان می‌شود.
امیر حسین مغازه داری که به همراه خانواده اش در خانه‌ای ۷۰ متری در میدان هفت تیر زندگی می‌کند می‌گوید: ۷۰۰ میلیون تومان رهن کامل و ماهی ۲۱ میلیون تومان اجاره پرداخت می‌کنم هر چی کاسبی می‌کنم کفاف اجاره خانه‌ام را هم نمی‌دهد و اگر کمک خانواده‌ام نباشد نمی‌توانم زندگی کنم.
ریحانه دختر جوان ناخن کاری که در آرایشگاه زنانه کار می‌کند می‌گوید: خانه‌ای ۵۸ متری را در منیریه ۶۰۰ میلیون پول رهن کامل کرده‌اند صاحب خانه امسال پول رهن را به یک میلیارد تومان افزایش داده است که پرداخت آن برای ما خیلی زیاد است و این در حالی است که در آن منطقه زیر یک میلیارد تومان هم خانه گیر نمی‌آید و مجبوریم هر چطور شده که پول را تهیه کنیم.
انتهای پیام/