به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، ۲۸ اردیبهشت برابر با ۱۸ می، روز جهانی >>موزه است؛ مناسبتی برای گرامیداشت نقش موزه‌ها در حفظ >>میراث فرهنگی ، افزایش آگاهی عمومی و تقویت گفت‌وگوی میان‌فرهنگی.
میرعلیرضا کیا، مدیر >>موزه هنرهای ملی ، در گفت‌وگو با رکنا، به روایت تاریخچه و چالش‌های امروز این موزه پرداخت و گفت: «اگر خیلی به عقب برگردیم، محل فعلی موزه هنرهای ملی در اصل حوض‌خانه باغ نگارستان در دوره قاجار بوده است. با آغاز دوره پهلوی اول، باغ نگارستان به کلی تخریب شد؛ اما تنها بخش کوچکی از این مجموعه ـ یعنی همان چهار ستون اصلی حوض‌خانه ـ از تخریب نجات یافت. این چهار ستون، امروز نیز در قلب موزه پابرجاست.»
کیا افزود:«بعدها و به مرور زمان، با ساخت‌وسازهای اطراف، ساختمان‌های دیگری مثل ساختمان فعلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شکل گرفت. در ورودی ارشاد که الان نیروهای حراست در آن استقرار دارند، در گذشته منزل و مدرسه استاد کمال‌الملک بوده است. در آن زمان، این فضا با عنوان "مدرسه صنایع مستظرفه" شناخته می‌شد. درِ ورودی‌اش هم از سمت ساختمان سینمایی بوده است.»
به گفته او، رضا پهلوی بعد از دیداری که از این مدرسه داشت و به‌دلیل اختلاف‌نظرهایی که با کمال‌الملک داشت، دستور به بیرون کردن کمال الملک از آن فضا داد.
وی تاکید کرد: «پس از آن، مدرسه نیمه‌تعطیل می شود تا اینکه حسین طاهرزاده بهزاد، هنرمند سرشناس ایرانی، از ترکیه فراخوانده می شود و از رضاپهلوی خواست تا هنرهای ایرانی را احیا کند. وقتی تاییدیه می گیرد، در سال ۱۳۰۹، نخستین موزه تخصصی کشور با هدف احیای هنرهای ملی تأسیس شد. این موزه در کنار مدرسه‌ای که آموزش هنرهای سنتی مانند نگارگری، سفال‌گری، سازسازی، معرق، منبت و قلم‌زنی را بر عهده داشت، فعالیت خود را آغاز کرد.»
کیا در ادامه گفت: «با تغییر کاربری و مسدود کردن ابتدای و انتهای حوض‌خانه، این محل تبدیل به اولین موزه تخصصی کشور و نخستین فضای آموزش آکادمیک هنر در ایران کشور تبدیل شد. فضای بیرون نیز که زمانی محل کارگاه‌ها بود که بعدها به فراخور زمان، تخریب و تبدیل به پارکینگ وزارت ارشاد شد.»
او به چالش‌های فعلی موزه نیز اشاره کرد: «به دلیل اینکه موزه در حریم ساختمان وزارت ارشاد قرار دارد و ورودی مستقل ندارد، بازدید از آن با محدودیت‌هایی همراه است. برای ورود، بازدیدکنندگان باید از گیت‌های حراست وزارت ارشاد عبور کنند و باتوجه به اینکه سطح امنیتی A دارد، باعث کاهش تعداد بازدیدها از موزه شده است. این در حالی است که علاقه‌مندی مردم، به‌ویژه تهرانی‌ها، به بازدید از این موزه زیاد است، چون فضای آن بکر و ناشناخته مانده.»
کیا به طرح‌هایی اشاره کرد که در گذشته برای ایجاد ورودی مجزا مطرح شده بود: «در زمان آقای انارکی، شهردار منطقه ۱۲ بود، طرحی تصویب شد که طبق آن قرار بود یک ورودی مستقل از سمت انتهایی ساختمان وزارت ارشاد ایجاد شود. حتی بودجه‌ای هم برای آن در نظر گرفتند؛ اما متأسفانه با تغییر مدیریت در >>شهرداری ، این طرح نیمه‌کاره رها شد و حالا دو سالی می شود که خبری از آن نیست.»
او همچنین به مشکل تعطیلی موزه در روزهای پایان هفته اشاره کرد: «از آنجایی که وزارت ارشاد، مثل سایر ادارات دولتی روزهای پنجشنبه و جمعه تعطیل است، علی القاعده ما نیز به خاطر همان در ورودی مشترک، باید موزه را تعطیل کنیم؛ در حالی که بیشتر مردم در همین روزها فرصت بازدید از موزه دارند. همین موضوع باعث شده از تورهای گردشگری و بازدیدهای جمعی محروم بمانیم. البته در ایام نوروز همکاری خوبی با ما شد و در ۱۳ روز عید نوروز، بیش از ۲۰۰۰ نفر از موزه بازدید کردند که بیشترشان تهرانی بودند.»
در مورد آثار موزه، کیا گفت: «شاخص‌ترین بخش موزه، نگارگری است. برای اولین‌بار «سبک تهران» در نگارگری در همین مدرسه ابداع و احیا می شود. نگاره‌ها که ریشه‌شان از چین و مکتب هرات آمده، به‌واسطه ورود به این مدرسه، توسط هنرمندان ایرانی در اینجا ایرانیزه شده‌اند. یکی از برجسته‌ترین نمونه‌ها، اثر ابوطالب مقیمی تبریزی با نام «مجلس دراویش» است که در انتهای موزه نصب شده. در این اثر چهره‌ها ایرانی‌اند، رنگ‌پردازی‌ها ایرانی‌اند و حتی پرسپکتیو به آن اضافه شده.»
او ادامه داد: «آن‌چه آثار هنری ما را از دیگر نقاط جهان متمایز می‌کند، ورود عشق، ادبیات و مفاهیم فلسفی ایرانی به آن‌هاست. مثلا یک بیت شعر از حافظ یا خیام به تصویر کشیده می‌شود. تا پیش از آن، نگاره‌ها صرفاً خیال‌پردازانه بودند اما در اینجا ادبیات هم وارد بستر هنر می‌شود.»
در پایان کیا به درگذشت استاد فیناستیان، یکی از بزرگان قلم‌زنی نیز اشاره کرد و گفت: «ایشان اخیراً از دنیا رفتند، اما خوشبختانه دخترشان این هنر را ادامه می‌دهند. در سه سالی که من مسئولیت موزه را برعهده گرفتم، تلاش کردم آموزش هنرهای سنتی را دوباره احیا کنم. با دعوت از هنرمندان، فضای استاد-شاگردی سنتی را بازسازی کردیم. شاید این آموزش‌ها امروز بین مردم فراگیر نباشد، ولی هدف ما جذب نسل جوان است؛ نسلی که در معرض هجمه‌های فضای مجازی و فرهنگ غربی قرار دارد و از ریشه‌های ایرانی‌اش فاصله گرفته است. ما می‌خواهیم این نسل را دوباره با هنر اصیل ایرانی پیوند بزنیم. لازم به ذکر است در حال حاضر 4 اثر از این موزه، در نمایشگاه سرزمین مهر در چین در حال نمایش است.»
- حضور زینب سلیمانی در نمایشگاه کتاب تهران و گفتگو با ناشران و بازدیدکنندگان + فیلم
- >> مشاهده خبر