به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، پدیده گردوغبار در ایران سابقه‌ای طولانی دارد، اما شدت و فراوانی آن در دو دهه اخیر به طرز چشم‌گیری افزایش یافته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد از اوایل دهه ۱۳۸۰ به بعد، تعداد روزهای گردوخاکی در مناطق مختلف کشور، خصوصاً غرب، جنوب غرب و مرکز افزایش یافته است. نخستین هشدارها مربوط به خوزستان و ایلام بود، اما حالا تهران، قم، سمنان و حتی شهرهای شمالی هم تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.
علت چیست؟ سرزمین‌های خشکیده و سیاست‌های فراموش‌کار
ریشه این پدیده به دو عامل عمده بازمی‌گردد، بخش بزرگی از گردوغبار از کشورهای همسایه چون عراق، سوریه، عربستان و حتی اردن وارد ایران می‌شود. خشک شدن تالاب‌ها و دشت‌های مرزی در اثر جنگ، مدیریت ناکارآمد آب و تغییرات اقلیمی باعث شده مناطق وسیعی به کانون‌های تولید گردوغبار تبدیل شوند.
ایران نیز در درون مرزهای خود دچار بحران است. خشک شدن تالاب‌هایی مثل هورالعظیم، گاوخونی، بختگان، و دریاچه ارومیه، بیابان‌زایی در اثر چرای بی‌رویه دام، تخریب پوشش گیاهی، طرح‌های انتقال آب و سدسازی‌های متعدد همه در شکل‌گیری کانون‌های داخلی گردوغبار نقش داشته‌اند.
تغییر اقلیم و کم‌بارشی‌های پی‌درپی
با افزایش دمای زمین و کاهش بارش‌های سالانه، خاک سطحی بسیاری از مناطق کشور سست شده و مستعد وزش باد و تبدیل شدن به طوفان گردوغبار است. تهران، که حالا درگیر بادهای شدید و هوای آلوده گردوغباری شده، قربانی همین تغییرات اقلیمی و مهاجرت گردوغبار از مناطق جنوبی و غربی است.
از آسمان گرفته تا ریه‌ها
گردوغبار نه فقط چهره شهرها را تیره و تار می‌کند، بلکه سلامت ساکنان را هم به شدت تهدید می‌کند. افزایش بیماری‌های تنفسی، آسم، آلرژی، مشکلات قلبی و حتی کاهش بهره‌وری کاری از جمله پیامدهای این پدیده است. همچنین، خسارت‌های اقتصادی ناشی از تعطیلی مدارس، تأخیر پروازها و آسیب به زیرساخت‌ها نیز رو به افزایش است.
چرا تهران هم خاک‌آلود شده؟
تهران به‌دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش معمولاً کمتر از استان‌های غربی و جنوبی در معرض گردوغبار قرار می‌گرفت. اما تغییر مسیر بادها، گسترش بیابان‌زایی در جنوب و غرب تهران، و همچنین افزایش کانون‌های فرسایش بادی در مناطق اطراف، حالا باعث شده طوفان‌های خاک به پایتخت هم برسد.
سیاست‌زدگی یا برنامه‌ریزی محیط‌زیستی؟
برنامه‌هایی برای مقابله با گردوغبار تدوین شده‌اند؛ مانند طرح مقابله با بیابان‌زایی، احیای تالاب‌ها، همکاری‌های منطقه‌ای با کشورهای همسایه. اما بسیاری از این برنامه‌ها یا نیمه‌کاره رها شده‌اند یا درگیر اختلافات سیاسی منطقه‌ای شده‌اند. در عمل، گردوغبار نه مرز می‌شناسد، نه تعارف سیاسی.
هشدار در باد
طوفان‌های گردوغبار حالا نه فقط یک بحران زیست‌محیطی، بلکه یک هشدار اجتماعی و سیاسی‌اند. هشدار به ما که چگونه با منابع طبیعی، با تالاب‌ها، با هوا و با آینده‌مان رفتار کرده‌ایم. اگر چاره‌ای اندیشیده نشود، شاید در آینده‌ای نه‌چندان دور، گردوغبار به بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت شهری تهران بدل شود.
- نان سیر به بهترین روش ممکن + فیلم
- >> مشاهده خبر