به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، بیست‌ودوم اردیبهشت (۱۲ مه) هر سال، به پاس زادروز پروفسور >>مریم میرزاخانی ، >>ریاضیدان برجسته ایرانی و نخستین زن و ایرانی برنده مدال فیلدز، به‌عنوان روز جهانی زن و ریاضیات گرامی داشته می‌شود. این روز نه‌تنها یادآور دستاوردهای بی‌نظیر میرزاخانی در حوزه ریاضیات، بلکه فرصتی برای ترویج علم ریاضی، به‌ویژه در میان زنان و دختران، و بازنگری در راهکارهای ارتقای آموزش ریاضی در ایران است. میرزاخانی با نبوغ خود، مرزهای علم را جابه‌جا کرد و به الگویی الهام‌بخش برای نسل‌های آینده تبدیل شد.
به بهانه بزرگداشت پرفسور میرزاخانی در گفت و گو با >>سامان سلامیان ، مدرس ریاضی و روانشناس در گفت و گو با رکنا به بررسی چالش‌های آموزش ریاضی در ایران و ارائه راهکارهایی برای عامه‌فهم‌سازی ریاضی، بهبود عملکرد در آزمون‌های بین‌المللی و افزایش اعتمادبه‌نفس دختران در رشته‌های STEM (علوم، تکنولوژی، مهندسی و ریاضیات) پرداختیم.
مریم میرزاخانی: نماد نبوغ و استقامت
سامان سلامیان در ابتدا گفت: مریم میرزاخانی، متولد ۲۲ اردیبهشت ۱۳۵۶ در تهران، از همان دوران کودکی نشانه‌هایی از استعداد خارق‌العاده خود را نشان داد. او در دبیرستان فرزانگان تهران، که ویژه دانش‌آموزان بااستعداد بود، تحصیل کرد و در سال‌های ۱۹۹۴ و ۱۹۹۵ مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی را کسب کرد. در سال ۱۹۹۵، او به‌عنوان نخستین دانش‌آموز ایرانی نمره کامل را در این رقابت به دست آورد. میرزاخانی پس از اخذ مدرک کارشناسی از دانشگاه صنعتی شریف، تحصیلات خود را در دانشگاه هاروارد ادامه داد و در سال ۲۰۱۴ به دلیل تحقیقاتش در «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آنها» مدال فیلدز، معتبرترین جایزه ریاضیات، را دریافت کرد.
این مدرس ریاضی تاکید کرد: میرزاخانی نه‌تنها به دلیل دستاوردهای علمی، بلکه به خاطر شخصیت فروتن و خلاقش الهام‌بخش بود. او ریاضیات را به موسیقی یا هنر تشبیه می‌کرد و معتقد بود که زیبایی ریاضیات تنها به کسانی که با صبر آن را دنبال کنند، آشکار می‌شود. درگذشت زودهنگام او در سال ۱۳۹۶ بر اثر سرطان ، جهان را از حضور این نابغه محروم کرد، اما میراث او همچنان راهگشای زنان و دختران در مسیر علم است.
چالش‌های آموزش ریاضی در ایران
این روانشناس و مدرس ریاضی گفت: ایران در آزمون‌های بین‌المللی پرلز (سواد خواندن) و تیمز (ریاضیات و علوم) در سال‌های اخیر عملکرد متوسطی داشته است. این نتایج نشان‌دهنده فاصله ایران با کشورهای برتر مانند سنگاپور و کره جنوبی است. همچنین، شکاف جنسیتی در عملکرد ریاضی، به‌ویژه در میان دختران، و کمبود اعتمادبه‌نفس در مواجهه با درسهایی مثل علوم و ریاضی از دیگر چالش‌های موجود است. روش‌های سنتی آموزش ریاضی، که اغلب بر حفظ و تکرار متمرکزند، نیز به کاهش علاقه دانش‌آموزان، به‌ویژه دختران، منجر شده است.
راهکارهای عامه‌فهم‌سازی ریاضی
وی با اشاره به اینکه برای ترویج ریاضیات به‌عنوان رشته‌ای جذاب و پرکاربرد در دنیای جدید ، لازم است رویکردهای خلاقانه‌ای اتخاذ شود، گفت: داستان‌سرایی در ریاضیات یکی از مهم ترین این موارد است. در واقع استفاده از داستان‌ها و مثال‌های واقعی، مانند زندگی مریم میرزاخانی، می‌تواند ریاضیات را برای عموم ملموس‌تر کند. برای مثال، توضیح کاربردهای دستاوردهای وی می‌تواند جذابیت این مفاهیم را افزایش دهد.
سلامیان تاکید کرد: پرداختن بیشتر در درس های کتب درسی دبیرستان به زندگی مریم میرزاخانی و ساخت فیلم و سریال در مورد او و زندگی‌اش رویکردی بسیار تاثیرگذار است. لازم به ذکر است که حتی شبکه های خارجی در مورد پرفسور میرزاخانی مستندهایی ساخته اند ولی در صدا و سیمای ایران نه مستندی از این دانشمند بزرگ می بینیم و نه فیلم یا سریالی ساخته می شود!
وی افزود: بازی‌‌وارسازی (Gamification) نیز مورد توجه است. طراحی بازی‌های آموزشی مانند پازل‌های ریاضی، اپلیکیشن‌های تعاملی و مسابقات آنلاین می‌تواند یادگیری را سرگرم‌کننده کند. برنامه‌هایی مانند Khan Academy یا پلتفرم‌های ایرانی مانند "ریاضی‌سرای" می‌توانند به این هدف کمک کنند.
سلامیان تاکید کرد: ارتباط ریاضی با زندگی روزمره نیز یکی دیگر از این موارد است. در واقع آموزش مفاهیم ریاضی از طریق مسائل واقعی، مانند مدیریت بودجه و اقتصاد خانگی یا تحلیل داده‌های ورزشی، می‌تواند درک عمومی را بهبود بخشد. برگزاری جشنواره‌های ریاضی و سازمان‌دهی رویدادهایی مانند «جشنواره ریاضیات مریم میرزاخانی» در مدارس و دانشگاه‌ها می‌تواند دانش‌آموزان را به کاوش در دنیای ریاضی ترغیب کند نیز می تواند موثر باشد.
بهبود رتبه ایران در آزمون‌های پرلز و تیمز
سلامیان گفت: برای ارتقای عملکرد ایران در آزمون‌های بین‌المللی، اقداماتی پیشنهاد می‌شود که شامل مواردی است که در ادامه به آن اشاره می شود. اصلاح برنامه درسی، آموزش معلمان، تقویت زیرساخت‌های آموزشی و تمرکز بر سواد خواندن است.
این مدرس ریاضی و روانشناس گفت: برنامه درسی ریاضی باید بر مهارت‌های حل مسئله، تفکر انتقادی و کاربردهای عملی متمرکز شود، نه صرفاً حفظ فرمول‌ها. الگوبرداری از کشورهای موفق مانند فنلاند می‌تواند مفید باشد. برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای معلمان جهت استفاده از روش‌های نوین تدریس، مانند یادگیری مبتنی بر پروژه ، ضروری است. معلمان باید تشویق شوند تا محیطی خلاق و حمایتی برای دانش‌آموزان ایجاد کنند.
وی تاکید کرد: تأمین منابع آموزشی دیجیتال، مانند تبلت‌ها و نرم‌افزارهای یادگیری، به‌ویژه در مناطق محروم، می‌تواند دسترسی به آموزش باکیفیت را بهبود بخشد. همچنین از آنجا که پرلز بر سواد خواندن تمرکز دارد، تقویت مهارت‌های درک مطلب از طریق مطالعه داستان‌ها و متون علمی می‌تواند به بهبود عملکرد در این آزمون کمک کند.
ارتقای سطح ریاضی در مدارس، به‌ویژه برای دانش‌آموزان دختر
سامان سلامیان برای بهبود آموزش ریاضی در مدارس، به‌ویژه برای دختران، اقداماتی را توصیه کرد و افزود: ایجاد محیط‌های حمایتی یکی از مهم ترین اقدامات است. معلمان باید از کلیشه‌های جنسیتی دوری کنند و دختران را به مشارکت فعال در کلاس تشویق کنند. تجربه مریم میرزاخانی نشان می‌دهد که حمایت مدیر مدرسه و معلمان در شکوفایی استعداد او نقش کلیدی داشت.
او همچنین با اشاره به اینکه برگزاری کلاس‌های حل مسئله در این مسیر می تواند کمک کننده باشد گفت: مشابه تجربه میرزاخانی و دوستش رؤیا بهشتی، که با حل مسائل المپیاد به ریاضی علاقه‌مند شدند، مدارس می‌توانند کلاس‌های ویژه حل مسئله برای دختران ترتیب دهند.
سلامیان با تاکید بر اینکه معرفی الگوهای موفق باید در دستور کار قرار گیرد، گفت: نمایش داستان موفقیت زنانی مانند مریم میرزاخانی در کتاب‌های درسی و رسانه‌ها می‌تواند انگیزه دختران را افزایش دهد. برای مثال، تصویر میرزاخانی در کتاب ریاضی پایه هفتم سمپاد الهام‌بخش بسیاری از دانش‌آموزان بوده است.
این مدرس ریاضی و روانشناس گفت: فعالیت‌های گروهی نیز باید مورد توجه قرار گرفت. پروژه‌های گروهی که همکاری بین دانش‌آموزان دختر و پسر را ترویج می‌کنند، می‌توانند اعتمادبه‌نفس دختران را در محیط‌های رقابتی تقویت کنند.
افزایش اعتمادبه‌نفس دختران در رشته‌های STEM(علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات)
این مدرس ریاضی و روانشناس گفت: مسئولان می توانند برای تشویق دختران ایرانی به درخشش در رشته‌های STEM، راهکارهایی را در نظر بگیرند. از جمله این موارد می توان به برنامه‌های مربی‌گری (Mentorship) اشاره کرد به این صورت که ایجاد شبکه‌ای از زنان موفق در STEM برای هدایت و مشاوره دختران جوان می‌تواند اعتمادبه‌نفس آنها را تقویت کند.
سامان سلامیان در ادامه گفت: کارگاه‌های عملی هم بسیار مهم است. برگزاری کارگاه‌های برنامه‌نویسی، رباتیک و ریاضیات کاربردی می‌تواند دختران را با جنبه‌های عملی STEM آشنا کند و ترس آنها از این رشته‌ها را کاهش دهد.
این مدرس ریاضیات افزود: حمایت از المپیادها هم مورد تاکید است. در واقع افزایش مشارکت دختران در المپیادهای علمی، مشابه تجربه میرزاخانی، می‌تواند اعتمادبه‌نفس آنها را تقویت کند. اختصاص بورسیه‌هایی با نام جایزه مریم میرزاخانی ، برای دختران ایرانی می‌تواند انگیزه‌ای مضاعف ایجاد کند.
سامان سلامیان با اشاره به اینکه تغییر کلیشه‌های فرهنگی هم باید مورد توجه قرار گیرد، گفت: کمپین‌های رسانه‌ای برای ترویج این ایده که دختران می‌توانند در STEM به همان اندازه پسران موفق باشند، ضروری است. نمایش زنان موفق در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، مانند پست‌های اخیر در شبکه ایکس درباره پرفسور میرزاخانی، می‌تواند این دیدگاه را تقویت کند.
سامان سلامیان، مدرس ریاضی و روانشناس افزود: روز جهانی زن و ریاضیات فرصتی است برای بزرگداشت میراث مریم میرزاخانی و بازنگری در رویکردهای آموزش ریاضی در ایران. با عامه‌فهم‌سازی ریاضی، اصلاح برنامه‌های درسی، حمایت از معلمان و دانش‌آموزان، و تمرکز ویژه بر توانمندسازی دختران، ایران می‌تواند نه‌تنها رتبه خود را در آزمون‌های بین‌المللی بهبود بخشد، بلکه نسل جدیدی از زنان ریاضیدان و دانشمند را پرورش دهد. میرزاخانی نشان داد که هیچ مرزی برای استعداد و اراده وجود ندارد؛ اکنون وظیفه ماست که راه او را ادامه دهیم و بستری فراهم کنیم تا دختران ایرانی با اعتمادبه‌نفس در دنیای علم بدرخشند.
- اشک فلامک جنیدی در «شام ایرانی» درآمد
- >> مشاهده خبر