>>>>خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: غدیر خم، واقعه‌ای است سرنوشت‌ساز که هر سال در تقویم دینی ایرانیان جایگاهی ویژه دارد. اما آنچه بسیاری از صاحب‌نظران بر آن تأکید می‌کنند، فراتر از جنبه آئینی و جشن است: غدیر را باید به‌عنوان یک منش فکری و روشی برای زیست فردی و اجتماعی بازشناخت. این واقعه، پایه‌های مفاهیمی را بنا نهاد که امروز نیز می‌تواند الهام‌بخش تحولات عمیق در جامعه ایرانی باشد؛ مفاهیمی که در بزنگاه‌هایی چون ایام‌الله ۱۴ و ۱۵ خرداد، الهام‌بخش جنبش‌های مردمی قرار گرفت.
>>تأثیر غدیر بر فرهنگ ایرانی
علیرضا رضوی، استاد تاریخ معاصر دانشگاه تهران، در گفتگو با >>خبرنگار مهر با اشاره به زمینه‌های تاریخی تأثیر غدیر بر فرهنگ ایرانی، اظهار کرد: غدیر تنها یک حادثه مذهبی یا توصیه اخلاقی نیست، بلکه در ژرفای پیام خود، بر شایسته‌سالاری، عدالت‌محوری و مسئولیت اجتماعی در مدیریت جامعه تأکید دارد. این واقعه نشان داد که رهبری باید بر اساس صلاحیت، تقوا و خدمت به مردم انتخاب شود، نه بر مبنای ثروت یا قدرت.
استاد تاریخ معاصر دانشگاه تهران افزود: در طول تاریخ ایران، آموزه‌های غدیر الهام‌بخش بسیاری از جنبش‌های اجتماعی و عدالت‌خواهانه بوده است، اما این تأثیر در دوره معاصر و به‌ویژه در سال‌های منتهی به انقلاب اسلامی چهره‌ای بارزتر یافت. اگر به سیر رویدادهای منتهی به ایام‌الله ۱۴ و ۱۵ خرداد نگاه کنیم، می‌بینیم که مردم ایران با تکیه بر همین مفاهیم، علیه ظلم و استبداد به پا خاستند.
وی تصریح کرد: پیام غدیر، تأکید بر شایستگی، وفاداری و عدالت است. امام خمینی (ره) و دیگر رهبران فکری انقلاب بر این باور بودند که تنها جامعه‌ای می‌تواند به آزادی و پیشرفت برسد که رهبری آن بر اساس فضیلت و صلاحیت باشد. همین مفاهیم، مردم را به قیام علیه استبداد و بی‌عدالتی سوق داد.
این استاد تاریخ ادامه داد: در جریان انقلاب اسلامی ایران، بسیاری از ارزش‌ها و رفتارهای اجتماعی که نمود پیدا کرد، ریشه در فرهنگ علوی و آموزه‌های غدیر داشت. مردم ایران در لحظات حساس و سرنوشت‌ساز تاریخ، همواره به این ارزش‌ها تکیه کرده‌اند. به عنوان مثال، در همان روزهای قیام ۱۴ و ۱۵ خرداد، فریاد عدالت‌خواهی، وفاداری به حق، و مسئولیت‌پذیری جمعی در شعارها و رفتار مردم موج می‌زد.
وی تأکید کرد: امروز نیز اگر به دنبال کاهش آسیب‌های اجتماعی و حل بحران‌های اخلاقی هستیم، باید دوباره به معارف غدیر و سیره امام علی (>>ع) بازگردیم. این آموزه‌ها نه‌تنها جنبه مذهبی دارند، بلکه می‌توانند به عنوان راهنمای عملی برای سیاست، مدیریت و روابط اجتماعی به‌کار گرفته شوند.
رضوی با اشاره به فرهنگ عمومی ایرانیان گفت: در بسیاری از سنت‌ها و رفتارهای اجتماعی روزمره، می‌توان بازتاب مفاهیم غدیر را مشاهده کرد. از اطعام دادن به نیازمندان و کمک به محرومان، تا گره‌گشایی، آشتی دادن افراد و احترام به بزرگترها، همه و همه از سیره علوی الهام گرفته‌اند.
استاد تاریخ معاصر دانشگاه تهران افزود: این مفاهیم در جریان انقلاب و به‌ویژه در رویدادهای ۱۴ و ۱۵ خرداد، از سطح شعار به عمل تبدیل شد. مردم با الهام از آموزه‌های دینی، نه‌تنها برای خود که برای همه جامعه احساس مسئولیت کردند و حاضر شدند برای آرمان‌های مشترک فداکاری کنند.
وی بیان کرد: اگر این ارزش‌ها را از سطح شعار به رفتار روزمره مردم تبدیل کنیم، شاهد کاهش بسیاری از آسیب‌های اخلاقی و اجتماعی خواهیم بود. نسل جدید باید با این مفاهیم آشنا شود تا بتواند در برابر چالش‌های نوظهور جامعه ایستادگی کند.
رضوی گفت: غدیر، یادآور این حقیقت است که جامعه بدون عدالت، شایستگی و مسئولیت‌پذیری راه به جایی نخواهد برد. انقلاب اسلامی و قیام مردم در روزهای حساس خرداد، بازتاب عملی همین پیام جاودان است.
>>سبک زندگی علوی؛ راه نجات جامعه امروز
حجت‌الاسلام محسن قنبری، پژوهشگر حوزه دین و جامعه، در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: غدیر فقط یک عید مذهبی یا رویداد تاریخی نیست. این روز، الگویی عملی برای زندگی فردی و اجتماعی به ما ارائه می‌دهد. پیامبر اسلام (>>ص) با معرفی امام علی (>>ع)، معیارهای رهبری و زیست اخلاقی را برای جامعه ترسیم کردند و این معیارها باید در همه ابعاد زندگی امروز ما جاری باشد.
پژوهشگر حوزه دین و جامعه گفت: امام خمینی (ره) بارها تأکید داشتند که سیره علوی باید سرمشق سیاست‌ورزی، مدیریت و اخلاق اجتماعی باشد. اگر این مفاهیم به رفتار روزمره، روابط خانوادگی و سبک زیست ما بازگردد، بسیاری از مشکلات امروز جامعه برطرف خواهد شد.
وی افزود: جامعه امروز با مشکلاتی نظیر بی‌تفاوتی اجتماعی، ضعف مسئولیت‌پذیری، و گسست نسلی روبه‌روست. ریشه بسیاری از این آسیب‌ها را باید در فاصله گرفتن از آموزه‌های ناب غدیر جست‌وجو کرد. اگر فضائل علوی از کودکی و از طریق خانواده، مدرسه و رسانه به نسل جدید آموزش داده شود، می‌توان به آینده امیدوار بود.
قنبری تصریح کرد: سبک زندگی علوی یعنی انصاف، مدارا، ایثار، احترام به دیگران و مشارکت در امور خیر. این آموزه‌ها در فرهنگ عمومی ایران ریشه‌دار است، اما باید با برنامه‌ریزی دقیق‌تر و به‌روزتر، آن‌ها را تقویت کرد. مدرسه، رسانه، و تمام نهادهای اجتماعی باید نقش فعال‌تری در انتقال این ارزش‌ها به نسل جوان داشته باشند.
این کارشناس دینی ادامه داد: مناسبت‌هایی مثل غدیر و روزهای ۱۴ و ۱۵ خرداد، فرصت مغتنمی هستند تا فضائل علوی را به‌صورت عملی به جامعه آموزش دهیم. اگر این ایام فقط به مراسم و جشن محدود شود، هدف اصلی از یاد می‌رود. باید این مناسبت‌ها بستری برای آموزش سبک زندگی اسلامی قرار بگیرند.
وی افزود: در دوره انقلاب و به‌ویژه در جریان ۱۴ و ۱۵ خرداد، بسیاری از مردم با الهام از سیره علوی، به یاری یکدیگر شتافتند و روحیه ایثار، گذشت و مسئولیت‌پذیری در سرتاسر جامعه موج می‌زد. این سرمایه اجتماعی ارزشمند باید حفظ و تقویت شود.
قنبری گفت: اگر غدیر و آموزه‌های آن در فرهنگ عمومی و مدیریت جامعه نهادینه شود، بسیاری از بحران‌های اخلاقی و اجتماعی کاهش می‌یابد و جامعه‌ای پویا و پیشرفته خواهیم داشت.
پژوهشگر حوزه دین و جامعه بیان کرد: بازگشت به پیام غدیر و عمل به سیره علوی، نه فقط راهی برای حل مشکلات امروز، بلکه نقشه راهی برای فردای جامعه ایران است. اگر این مفاهیم به رفتار روزمره و فرهنگ عمومی ما تبدیل شود، آینده‌ای روشن پیش‌روی ملت خواهد بود.
غدیر، صرفاً یک رویداد تاریخی یا یک عید مذهبی نیست، بلکه مدرسه‌ای برای تربیت انسان و جامعه است. الهام از آموزه‌های غدیر، رمز پیروزی ملت ایران در روزهای حساس انقلاب اسلامی بود و امروز نیز می‌تواند راهگشای عبور از بحران‌های اجتماعی و اخلاقی باشد. کارشناسان تأکید دارند که تنها راه نجات جامعه، بازگشت به عدالت، انصاف، شایستگی و سبک زندگی علوی است؛ ارزش‌هایی که غدیر خم و امام علی (>>ع) به ما آموختند و انقلاب اسلامی ایران بر همین پایه‌ها بنا شد.