>>خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- محمدرضا بهرامی‌صفت: عید سعید قربان، یکی از بزرگ‌ترین و مقدس‌ترین اعیاد اسلامی، نماد شور و شعور دینی مسلمانان سراسر جهان است.
این روز بزرگ، نه تنها روایت بندگی حضرت ابراهیم (>>ع) و اطاعت بی‌چون و >>چرای او از فرمان الهی را زنده نگاه می‌دارد، بلکه پیام‌هایی فرازمانی برای هر نسل در خود دارد؛ پیامی از عشق، تسلیم و ایثار، که در سنت قربانی کردن دام تجلی می‌یابد.
>>ریشه‌های تاریخی و فلسفه معنوی عید قربان
آئین قربانی، در ذات خود یادآور فداکاری حضرت ابراهیم (>>ع) و تسلیم محض او در برابر خواست خداوند است؛ داستانی که از پدر ایمان آغاز شد و با پذیرش امر قربانی فرزند خویش، به اوج اخلاص رسید.
خداوند اما، به‌جای اسماعیل (>>ع)، >>قوچی را ارزانی داشت تا این سنت تا قیامت در میان مؤمنان زنده بماند.
در فرهنگ اسلامی، عید قربان تنها یک مراسم مذهبی نیست، بلکه نوعی همدلی اجتماعی و حرکتی بزرگ برای پشتیبانی از اقشار کم‌درآمد جامعه به شمار می‌آید. خانواده‌ها با آداب خاص و با نیت الهی، دام‌هایی را آماده می‌کنند، ذبح می‌نمایند و گوشت آن را در میان دوستان، آشنایان، همسایگان و نیازمندان تقسیم می‌کنند.
این سنت نه‌تنها نماد اقتصاد مقاومتی و همزیستی مسالمت‌آمیز است، بلکه بر آموزه‌های بهداشتی و زیست‌محیطی نیز تأکید دارد؛ به گونه‌ای که ذبح باید پاکیزه، دقیق و مطابق اصول دینی و سلامت صورت گیرد.
>>ضوابط بهداشتی و اهمیت ذبح شرعی و سالم
در دهه‌های اخیر با رشد جمعیت، افزایش مهاجرت به شهرها و بهبود سطح آگاهی مردم، رویکردهای اجرای این آئین نیز علمی‌تر و قانون‌مندتر شده است. دامداری صنعتی و قوانین سختگیرانه‌تر >>درخصوص نگهداری، خرید، فروش، حمل و نقل و ذبح دام‌ها ضرورت یافته است، چرا که برخی بیماری‌های مشترک میان دام و انسان، مانند تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو، تب مالت، سیاه زخم و غیره، می‌توانند از طریق دام آلوده یا ذبح غیربهداشتی منتقل شوند.
از این‌رو، متخصصان علوم دامی و دامپزشکی به مردم توصیه می‌کنند، دام مورد نیاز خود را صرفاً از مراکز عرضه دارای پروانه و مجوز بهداشتی تهیه کرده و از ذبح در معابر، کوچه‌ها و خانه‌ها خودداری کنند.
چرا که اجرای طرح‌های نظارتی جامع، غربالگری سلامت دام‌ها و حضور دامپزشکان و ناظرین شرعی در کشتارگاه‌ها، می‌تواند از بروز فاجعه‌های بهداشتی و شیوع بیماری در جامعه پیشگیری کند.
ذبح شرعی، بر مبنای قواعد اسلامی، مشتمل بر ذکر نام خداوند، رو به قبله بودن دام، انتخاب ابزار مناسب و پرهیز از آزار و اذیت غیرضروری حیوان است؛ نکاتی که ترکیب آنها با رعایت دستورات بهداشتی، سلامت گوشت تولیدشده و اطمینان خاطر مردم را تضمین می‌کند.
نگهداری گوشت به مدت حداقل ۲۴ ساعت در یخچال قبل از مصرف، یکی دیگر از اصول مهم برای پیشگیری از انتقال انگل‌ها و عوامل بیماری‌زا به بدن انسان است.
>>محیط‌زیست و فرهنگ‌سازی در ذبح دام
جنبه دیگری که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته، اثرات زیست‌محیطی ذبح دام به‌ویژه در فضاهای غیر تخصصی و غیر بهداشتی است. رها شدن لاشه، خون و پسماندها در سطح شهرها و روستاها، جدا از آنکه موجب آلودگی محیط و ایجاد بوی نامطبوع می‌شود، بهداشت و سلامت عمومی را تهدید می‌کند و امکان انتشار بیماری‌هایی همچون سالک، چرک و دیگر بیماری‌های پوستی وجود دارد.
در همین راستا، نهادهای مسئول به شکل گسترده‌ای برنامه‌های فرهنگی، آموزشی و هشداردهنده برای شهروندان عادی و هیئت‌های مذهبی تدارک دیده‌اند تا علاوه بر رعایت اصول دینی در مناسک قربانی، نسبت به محیط زیست و شهروندان دیگر نیز تعهد اجتماعی و اخلاقی خود را ادا نمایند.
در همه نقاط کشور، به ویژه استان‌هایی چون همدان با جمعیت دام سبک و سنگین بالا، هماهنگی ارگان‌هایی مانند شهرداری، دامپزشکی، محیط زیست، نیروی انتظامی و سازمان تبلیغات اسلامی با هدف خدمت‌رسانی مطلوب‌تر، ضروری و گره‌گشاست.
>>کمک به نیازمندان، سنتی ماندگار
در عید قربان، بخش مهمی از سنت، اهدای گوشت قربانی به نهادهای حمایتی نظیر بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی (ره)، مراکز نگهداری سالمندان و یتیمان، و همچنین پویش‌های مردمی است که به رسم نذر و بخشش، شبکه‌ای از مهربانی را برای روزهای سخت زندگی مستمندان به ارمغان می‌آورد.
این آئین نه تنها خوراک جسم، بلکه نوشدارویی برای جان‌هاست و سیمای اصیل همدلی را در جامعه ترسیم می‌کند.
>>آغاز طرح نظارت دامپزشکی بر ذبح شرعی و بهداشتی دام‌های قربانی در استان همدان
در آستانه عید بزرگ قربان و افزایش حجم سنت ارزشمند قربانی نمودن دام بین شهروندان، مدیر کل دامپزشکی استان همدان در گفتگو با >>خبرنگار مهر اظهار کرد: با هدف تضمین سلامت همگانی و حفظ بهداشت عمومی، نظارت و پایش ویژه بر فرآیند انتخاب، خرید، انتقال، ذبح و نگهداری دام‌های قربانی در دستور کار قرار گرفته است.
به گفته امیرحسین نقی‌پور، مدیرکل دامپزشکی استان همدان، این اداره کل از مدت‌ها پیش با برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگی با دستگاه‌های ذیربط شامل فرمانداری‌ها، شهرداری‌ها، مراکز بهداشتی و ارگان‌های خدمت‌رسانی به محرومان، در صدد برآمده است تا پروسه سنتی و محبوب قربانی در عید سعید قربان، با رعایت کامل اصول بهداشتی و شرعی همراه شود.
>>۳۵ اکیپ بهداشتی و شرعی دامپزشکی، محافظ عید قربان امن در همدان
وی افزود: با تشکیل ۳۵ اکیپ ویژه متشکل از ۱۴ گروه ثابت و ۲۱ اکیپ سیار شامل ۲۱ دامپزشک متخصص، ۴۴ بازرس بهداشتی گوشت، ۱۳ ناظر شرعی، مقرون به آموزش، تجهیز و ساماندهی فرآیندهای مرتبط با ذبح، دامپزشکی استان در این روز مهم نقشی محوری ایفا خواهد کرد.
وی افزود: هدف ما، تضمین سلامت دام، سلامت >>ذابح و سلامت محیط است.
نقی‌پور خاطرنشان کرد: هر سال با آغاز ایام عید قربان، عده‌ای از مردم تمایل دارند به نیت نذر و احسان دام‌هایی را به مؤسسات خیریه، مراکز تحت پوشش بهزیستی یا مساجد و حسینیه‌ها اهدا کنند. ضروری است که ذبح دام‌های اهدایی نیز صرفاً در کشتارگاه‌های مجاز استان و با حضور بازرسان بهداشتی و ناظران شرعی انجام پذیرد تا از هرگونه مخاطره بهداشتی و بروز بیماری‌های مشترک همچون تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو پیشگیری شود.
مدیرکل دامپزشکی استان همدان همچنین بیان کرد: شهروندان باید گوشت دام قربانی شده را حداقل ۲۴ ساعت در دمای یخچال نگهداری کنند و از مصرف سریع گوشت تازه خودداری نمایند تا عوامل بیماری‌زا و پارازیت‌های احتمالی نابود شوند.
مدیرکل دامپزشکی همدان با اشاره به فراهم‌سازی شرایط مطلوب در تمام کشتارگاه‌های سطح استان، از همکاری گسترده با شهرداری‌ها، سازمان امور عشایر، نیروهای انتظامی و سازمان تبلیغات اسلامی خبر داد و افزود: علاوه بر کشتارگاه‌های اصلی، تلفن ۱۵۱۲ دامپزشکی همه روزه آماده ارائه مشاوره رایگان به شهروندان و پاسخگویی به سوالات مرتبط با سلامت دام، بیماری‌های قابل انتقال و اصول نگهداری و پخت صحیح گوشت قربانی است.
نقی‌پور عنوان کرد: با توجه به نزدیکی جمعیت روستایی و عشایری همدان به مراکز عرضه دام، بخشی از تلاش ما متوجه راهنمایی و تشویق دام‌داران برای همکاری با طرح نظارت بهداشتی و شرعی است تا ضمن تداوم سنت‌های اصیل ایرانی-اسلامی، سلامتی جمعی نیز تضمین گردد.
وی در پایان گفت: اطمینان خاطر خانواده‌ها و رضایت مردمی، هدف نهایی ما است. امیدواریم هم‌استانی‌های عزیز با مشارکت حداکثری، رعایت اصول بهداشتی و رجوع به مراکز مجاز، عید قربانی سرشار از معنویت، سلامت و امنیت را تجربه کنند.