>>خبرگزاری مهر -گروه استان‌ها: آتش زدن بقایای مزارع، که از گذشته به‌عنوان روشی سریع برای پاک‌سازی زمین کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گرفته، اکنون به یکی از مشکلات جدی زیست‌محیطی و کشاورزی تبدیل شده است؛ زیرا بسیاری از کشاورزان همچنان این روش را برای آماده‌سازی زمین جهت کشت بعدی به کار می‌گیرند و تصور می‌کنند موجب کاهش آفات و بیماری‌های گیاهی می‌شود، اما تحقیقات علمی نشان داده که پیامدهای منفی این اقدام به‌مراتب بیشتر از مزایای کوتاه‌مدتش است و می‌تواند تأثیرات مخربی بر خاک، هوا، منابع طبیعی و حتی اقتصاد کشاورزان داشته باشد.
استان ایلام نیز در سال‌های اخیر با این چالش مواجه شده و آتش‌سوزی‌های ناشی از سوزاندن بقایای مزارع، به یکی از عوامل اصلی تخریب محیط‌زیست، کاهش کیفیت خاک، افزایش فرسایش زمین و از بین رفتن پوشش گیاهی در مراتع و جنگل‌های اطراف تبدیل شده است؛ علاوه بر این، دود ناشی از این آتش‌سوزی‌ها که اغلب در فصل برداشت به اوج خود می‌رسد، کیفیت هوا را به‌طور محسوسی کاهش داده و مشکلات جدی برای سلامت عمومی، به‌ویژه در مناطق روستایی که جمعیت کشاورزان به‌طور مستقیم در معرض این آلودگی قرار دارند به وجود آورده است.
بررسی‌ها نشان داد روش‌های جایگزین مناسب، عدم آگاهی کافی کشاورزان از پیامدهای این اقدام و ضعف نظارت و اجرای قوانین از جمله عواملی هستند که موجب گسترش این روند شده‌اند؛ به همین علت با توجه به افزایش نگرانی‌های زیست‌محیطی، لازم است که اقداماتی جدی از جمله معرفی راهکارهای پایدار مانند استفاده از بقایای گیاهی برای تولید >>کمپوست، خوراک دام یا تقویت خاک بدون نیاز به آتش زدن مزارع، همچنین، اجرای قوانین سخت‌گیرانه، آموزش کشاورزان درباره روش‌های جایگزین و افزایش نظارت بر فعالیت‌های کشاورزی، برای کاهش این معضل و حفظ منابع طبیعی انجام شود.
>>راهکارهای اساسی برای جلوگیری از آتش زدن بقایای مزارع
کارشناس محیط‌زیست در گفتگو با >>خبرنگار مهر اظهار داشت: هر ساله همزمان با پایان فصل برداشت محصولات کشاورزی پاییزه به ویژه گندم، شاهد سوزاندن و آتش زدن عمدی باقی‌مانده محصولات کشاورزی هستیم که منجر به ایجاد آلودگی‌های محیطی می‌شود؛ گاهی نیز این آتش به مزارع مجاور می‌رسد و منجر به آتش‌سوزی وسیع می‌گردد.
حنا منصوری افزود: اولین دلیل کشاورزان برای سوزاندن این است که وجود بقایای گیاهی به جا مانده از کشت قبلی، مانع شخم زدن و حرکت ادوات کشاورزی می‌شود، دومین دلیلی هم این است که در صورت وجود بقایای محصولات کشاورزی در مزارع، برخی حشرات طغیان می‌کنند که البته بسیار محدود است، اما در میان کشاورزان اعتقادی نیز وجود دارد که وجود بقایای گیاهی از محصولات کشت شده، باعث انتقال بیماری به گیاه بعدی می‌شود که از نظر علمی خیلی مستند نیست.
منصوری ادامه داد: بهتر است با اجرای راهکارهایی مانند استفاده از ماشین‌آلات کشاورزی مناسب، به‌کارگیری دستگاه‌هایی مانند کاه خردکن، دیسک‌های سبک و گاوآهن قلمی به جای آتش زدن بقایای گیاهی، کشت مستقیم روی بقایای گیاه، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و ارائه مشوق‌های مالی، برخورد قانونی با متخلفان و ایجاد بازار برای بقایای گیاهی از آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از آتش زدن بقایای مزارع جلوگیری کرد.
>>آتش زدن ۲۴۰ هکتار از بقایای مزارع در ایلام
معاون حفاظت محیط زیست استان ایلام در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی یکی از روش‌های سنتی است که>> برخی کشاورزان برای پاک‌سازی زمین و آماده‌سازی آن برای کشت مجدد استفاده می‌کنند؛ با این حال، این روش عوارض و پیامدهای منفی زیادی دارد که می‌تواند به محیط زیست و سلامت عمومی آسیب برساند.
علی طاهر سارایی افزود: از مهم‌ترین اثرات این اقدام، بروز آتش سوزی در جنگل‌ها و مراتع، نابودی محیط زیست، تخریب ساختار خاک، از بین رفتن مواد مغذی خاک شده و کاهش حاصل‌خیزی زمین، سفت شدن خاک و کاهش نفوذپذیری آن اشاره کرد که در نهایت باعث کاهش تولید محصولات کشاورزی خواهد شد.
سارایی تصریح کرد: متأسفانه، این روند در استان ایلام نیز به یک چالش جدی تبدیل شده، به نحوی که از ابتدای سال جاری تاکنون ۳۰ مورد آتش زدن >>پس‌چرای مزارع در استان به ثبت رسیده که در مجموع ۲۴۰ هکتار از اراضی کشاورزی را درگیر کرده است.
معاون حفاظت محیط زیست استان ایلام با بیان اینکه این آتش‌سوزی‌ها عمدتاً در شهرستان‌های جنوبی استان رخ داده‌اند، گفت: یکی از راهکارهای مؤثر برای کاهش این بحران، استفاده از بقایای گیاهی برای خوراک دام و تولید >>کمپوست است؛ حدود ۳۰ درصد از کاه و کلش را می‌توان در زمین نگه داشت تا به حفظ حاصل‌خیزی خاک کمک کند، همچنین، کشت مستقیم از طریق روش‌های خشکه‌کاری می‌تواند جایگزین مناسبی برای سوزاندن بقایای مزارع باشد.
>>ممنوعیت آتش زدن پس >>چرای مزارع
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام نیز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: در پایان برداشت محصول، برخی کشاورزان برای کشت مجدد و پاک‌سازی زمین، اقدام به آتش زدن بقایای محصولات می‌کنند که این عمل به عنوان >>پس‌چرای مزارع شناخته می‌شود و پیامدهای جبران ناپذیری به همراه دارد.
>>یاسم >>خانمحمدیان افزود: باید گفت این عمل علاوه بر اینکه کار اخلاقی نمی‌باشد، به استناد ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی و ماده ۲۰ قانون هوای پاک، به دلیل تهدید علیه بهداشت عمومی و آلودگی هوا جرم محسوب شده و به همین سبب با متخلفان برخورد می‌شود.
آتش زدن بقایای مزارع، اگرچه از گذشته به‌عنوان روشی سریع برای پاک‌سازی زمین مورد استفاده قرار می‌گرفته، اما امروزه به یکی از مهم‌ترین تهدیدهای زیست‌محیطی و کشاورزی تبدیل شده >>وباید با اجرای قوانین سخت‌گیرانه، افزایش آگاهی عمومی و ارائه راهکارهای پایدار، از این اقدام جلوگیری کرد.
عدم آگاهی کشاورزان، نبود روش‌های جایگزین مناسب، و ضعف نظارت و اجرای قوانین از دلایل اصلی گسترش این معضل است. کارشناسان و مسئولان محیط‌زیست بر ضرورت آموزش کشاورزان، معرفی راهکارهای پایدار مانند استفاده از کاه خردکن و >>کمپوست، و برخورد قانونی با متخلفان برای حفظ منابع طبیعی و سلامت عمومی تاکید می‌کنند.