حجت الاسلام محمد هادی هدایت در آستانه فرارسیدن روز شهادت حضرت ثامن‌الحجج، امام علی بن موسی >>الرضا (>>ع) که بر اساس روایات و توصیه‌های بزرگان، روزی ویژه برای زیارت آن امام>> همام به شمار می‌رود در گفتگو با>> خبرنگار مهر به تشریح دقیق و ابعاد عمیق فضائل و آثار تربیتی این زیارت پرداخت.
این کارشناس فلسفه و کلام ضمن تأکید بر سفارش‌های مؤکد عالمان دین، آداب و اعمال مستحبی زیارت را برای زائران، خواه حضوری و خواه از راه دور، تبیین کرد.
>>تأکید بر زیارت در روز شهادت و جایگاه قدسی آن
>>
وی بر اهمیت والای روز شهادت امام رضا (>>ع) برای زیارت مرقد مطهر ایشان تأکید کرد و گفت: ما از بزرگان دین، همچون مرحوم سید و مرحوم محدث قمی در کتاب گرانقدر مفاتیح >>الجنان، نقل‌هایی داریم مبنی بر توصیه اکید به زیارت امام رضا (>>ع) در این روز. آنگاه که توصیه بزرگواران دین به این امر مبارک موجود است، جای هیچ‌گونه تردیدی باقی نمی‌ماند. این بیان، به وضوح نشان‌دهنده جایگاه رفیع و اهمیت ویژه این روز در سنت شیعی برای عرض ارادت و کسب فیض از محضر آن امام رئوف است.
>>ابعاد سه‌گانه زیارت
هدایت زیارت را عملی فراتر از یک حضور جسمانی صرف دانست و آن را دارای سه رکن بنیادین برشمرد و با استناد به آیه شریفه قرآن کریم در سوره >>کهف که می‌فرماید: >>وَتَرَی >>الشَّمْسَ >>إِذَا >>طَلَعَتْ >>تَزَاوَرُ >>عَنْ >>کَهْفِهِمْ ذَاتَ >>الْیَمِینِ (و خورشید را می‌بینی هنگامی که طلوع می‌کند، از غارشان به سمت راست مایل می‌شود) که در اینجا به معنای زیارت کردن است.
این کارشناس فلسفه و کلام در ادامه گفت: زیارت شامل سه واژه کلیدی است: میل، >>قدوم و حضور. میل همان تمایل قلبی و اشتیاق درونی انسان نسبت به امام معصوم است که سرآغاز هر سفر معنوی و زیارتی محسوب می‌شود. >>قدوم به معنای دست کشیدن از عادات گذشته، رها ساختن سبک زندگی پیشین و آغازیدن یک شیوه حیات نوین است؛ این بعد از زیارت، نمایانگر تحول درونی و عزم زائر برای تغییر و ارتقا معنوی خویش است. در نهایت، حضور نیز به معنای حضور فیزیکی و باطنی در مرقد مطهر امام است که مرحله عملی و تجلی‌بخش دو رکن پیشین است.
وی تأکید کرد: طبیعتاً آنگاه که انسان در مرقد امام حضور می‌یابد، میل در او زنده می‌شود و از زندگی سابق خویش دست می‌شوید، این امر موجب می‌گردد که فضایی نوین و تربیتی برای او مهیا گردد. پس زیارت، ایجادی است برای یک فضای تربیتی جدید. این سخنان باطنی، زیارت را نه تنها سفری جسمانی، بلکه >>فرآیندی عمیقاً تربیتی و دگرگون‌ساز معرفی می‌کند.
>>آداب و اعمال مستحبی زیارت برای دستیابی به کمال معنوی
هدایت در ادامه، به آداب و اعمال مستحبی خاصی که در این روز ویژه برای زائران، خواه از راه دور و خواه به صورت حضوری، سفارش شده است، پرداخت و تصریح کرد: این آداب، مشتمل بر نکات حائز اهمیتی است که می‌تواند اثربخشی زیارت را به غایت افزایش دهد. یکی از این نکات مهم، نیابت در زیارت است.
این کارشناس فلسفه و کلام بر تأثیرگذاری شگرف زیارت با نیابت پافشاری کرد و فرمود: شما نیابت می‌گیرید از امام زمان (>>عج) برای زیارت و از طرف حضرت امام زمان (>>عج) زیارت می‌کنی. نکته بعدی طهارت است که به دو نوع ظاهری (وضو و غسل) و باطنی (توبه) تقسیم می‌شود و ایشان فرمود: اَللَّهُمَّ >>طَهِّرْنِی وَ >>طَهِّرْ >>قَلْبِی.
وی بهترین هنگام زیارت را از نیمه‌شب به سمت سحر دانست و افزود: این بهترین زمان زیارت است. سحرگاه برای زیارت بسیار نیکوست.
هدایت زیارت را به >>سان غذای روحی توصیف کرد و با استناد به آیه قرآن کریم درباره ورود به منزل پیامبر اکرم (ص) که می‌فرماید: >>فَإِذَا >>طَعِمْتُمْ >>فَانْتَشِرُوا (هنگامی که غذا خوردید پراکنده شوید) تاکید کرد: حضور در منزل پیغمبر، یعنی زیارت پیغمبر، نوعی غذای روحی است و آنگاه که انسان سیر شود، باید به سرعت از فضای زیارت خارج گردد؛ زیرا اگر کسی در آنجا دیر بماند و همچنان در آن مکان بماند، این برای روح انسان زیان‌آور است. از این رو، افرادی که مثلاً به زیارت امام رضا (ع) می‌روند و می‌نشینند و می‌خوابند، این صحیح نیست. باید انسان تا هنگامی که نشاط دارد زیارت کند، کوتاه و سپس در نوبت بعدی و هر زمان که مجدداً تشنه معنویت شد، بازگردد و زیارت نماید.
این کارشناس فلسفه و کلام با اشاره به آیه قرآن کریم که می‌فرماید: >>وَلَا >>مُسْتَأْنِسِینَ >>لِحَدِیثٍ (و انس گیرندگان به سخن گفتن نباشید)، توصیه کرد: یعنی آنگاه که مشغول تغذیه از غذای روحی زیارت هستید، سخنان دنیایی بر زبان نیاورید با یکدیگر به گفتگو مشغول نشوید. دیده‌اید برخی افراد به حرم اهل بیت می‌روند و با هم به صحبت می‌پردازند. قرآن می‌فرماید این کار را نکنید.