>>>>خبرگزاری مهر -گروه استان‌ها؛ مجتبی کاور: استان ایلام با مساحت ۲۰ هزار کیلومتر مربع، >>بیست و دومین استان ایران از نظر وسعت به‌شمار می‌رود این استان با داشتن ۴۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق (اصلی >>ترین منشأ تولید >>گرد و غبار) یکی از استان‌هایی است که بیشترین >>گرد و غبار در آسمان آن ظاهر شده و مشکلات عدیده‌ای را برای ساکنین این استان >>به خصوص مردم شهرستان‌های دهلران و >>مهران به وجود آورده است.
استان ایلام داری ۴۲۴ هزار هکتار اراضی بیابانی است که بیشتر آن در شهرستان دهلران به‌میزان ۲۴۰ هزار هکتار قرار دارد و متأسفانه ۴۰ هزار هکتار از این میزان >>کانون و منشأ >>گرد و غبار در استان ایلام >>به خصوص شهرستان دهلران شناخته می‌شود.
>>بر اساس آمار میزان ۴۰ درصد معادل ۲۴۰ هزار هکتار از کل مساحت این شهرستان را عرصه‌های بیابانی به خود اختصاص داده است و همین باعث به وجود آمدن مشکلات اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی در این شهرستان شده است.
وقوع دوره خشکسالی همراه با کاهش رطوبت نسبی محیط و کاهش قابل توجه بارندگی در سالهای اخیر، در کشورهای عراق، سوریه، ایران، و عربستان سبب شده وقوع این پدیده را در استان‌های غربی >>به خصوص جنوبی کشور تشدید شود.
>>مذاکرات برای >>کنترل ریزگردها با کشور عراق صورت گرفته است
استاندار ایلام در این ارتباط در گفتگو با>> خبرنگار مهر گفت: بخشی از این مشکل به دلیل موقعیت کانون‌های >>گرد و غبار در کشورهای همسایه نظیر عراق، عربستان، اردن و سوریه است که خارج از >>کنترل است.
احمد کرمی بیان داشت: با >>توجه به مراودات و جلسات مختلف با مقامات کشور عراق یکی از موضوعاتی که پیگیری شد بحث مهار ریزگردها بود و در این راستا نیز بعضی از همکاری‌ها آغاز شده است.
وی ادامه داد: بخشی از ریزگردها از کانون‌های داخلی استان >>به خصوص در شهرستان دهلران، باید در این راستا اقدامات کنترلی انجام شود.
استاندار ایلام افزود: خوشبختانه در سالهای اخیر نهال‌کاری و درخت‌کاری در گستره ۴۰ هزار هکتار از مناطق کانون >>گرد و غباری در استان انجام گرفته و ایلام در این زمینه >>جزو استان‌های پیشتاز کشور است.
نماینده عالی دولت در استان ایلام اظهار داشت: مهمترین راهکار مقابله با پدیده >>گرد و غبار تداوم جنگل کاری‌ها در استان است، لذا باید سازمان منابع طبیعی کشور اعتبارات لازم در این خصوص به استان ایلام اختصاص دهند.
کرمی گفت: شهرستان‌های گرمسیری دهلران و >>مهران بیش از سایر مناطق استان با این موضوع ریزگردها روبرو بوده و مشکلات عدیده‌ای برای آنان >>ایجاد شده است.
>>۴۰ هزار هکتار کانون داخلی >>گرد و غبار در شهرستان دهلران وجود دارد
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: ۴۲۴ هزار هکتار اراضی بیابانی در ۵ شهرستان دهلران، مهران، آبدانان و بخش‌هایی از شهر ایلام وجود دارد.
>>یاسم >>خانمحمدیان بیان داشت: از این میزان >>بیابان شهرستان دهلران با دارا بودن ۲۴۰ هزار هکتار اراضی بیابانی بیشتر >>بیابان استان ایلام را دارد.
وی به کانون‌های داخلی >>گرد و غبار در استان ایلام اشاره کرد و گفت: از ۲۴۰ هزار هکتار اراضی بیابانی دهلران ۴۰ هزار هکتار کانون و منشأ >>گرد و غبار داخلی است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام تصریح کرد: >>در حال حاضر سرانه بیابان در استان ایلام >>هفت دهم و در کشور پنج دهم هکتار است، در حالی که در سرانه جهانی آن ۲۲ صدم هکتار است.
>>خانمحمدیان با اشاره به اینکه حدود ۲۰ درصد از عرصه‌های طبیعی استان بیابان تشکیل می‌دهد، گفت: بیشتر این بیابان‌ها در مناطق جنوبی شامل شهرستان‌های دهلران و >>مهران است.
وی گفت: خوشبختانه در استان برنامه‌های مختلفی برای مقابله با پدیده بیابان‌زایی از سوی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام تدوین و طراحی شده که انجام یا در حال انجام است.
مدیرکل منابع طبیعی اظهار کرد: اداره کل منابع طبیعی استان از ابتدا تاکنون ۱۷ هزار هکتار در عرصه‌های بیابانی (کانون >>گرد و غبار) نهال کاری داشته که از این میزان ۲۰۰ هکتار در سال گذشته بوده است.
وی ادامه داد: بالغ بر ۲ هزار و ۸۰۰ هکتار مدیریت روان آب انجام شده که ۲۰۰ هکتار مربوط به سال گذشته است.
>>خانمحمدیان اضافه کرد: اجرای>> باد شکن >>مزارع در راستای جلوگیری از ریزگردها به میزان یک هزار و ۱۰۰ کیلومتر انجام شده که از این میزان ۱۰۰ کیلومتر در سال گذشته بوده و همچنین ۴۵۰ هکتار مدیریت >>قرق مراتع بیابانی صورت گرفته است.
وی افزود: در استان ایلام ۱۱ نهالستان با ظرفیت تولید ۶ میلیون اصله نهال در سال وجود دارد که علاوه بر آن دو نهالستان گرمسیری با تولید گونه‌های بیابانی در شهرستان‌های دهلران و >>مهران فعال هستند.
>>خانمحمدیان گفت: وضعیت طبیعی و اقلیمی شهرستان دهلران و >>مهران >>به خصوص شهرستان دهلران به خاطر وقوع خشکسالی‌های مکرر در طی سنوات گذشته، تخریب پوشش گیاهی >>ناشی از >>چرای بی رویه و عدم تعادل دام و مرتع، بوته کنی مراتع، کشاورزی سنتی، فعالیت‌های عمرانی از قبیل حفر کانال انتقال لوله‌های نفت، گاز و جاده‌های دسترسی سبب شده که >>بیابان‌زایی و گسترش بیابان در شهرستان بیشتر شود.
>>ایجاد خط مرزی در کانون ریزگردها در کشور عراق
>>مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام افزود: شهرستان دهلران به دلیل پایین بودن عرض جغرافیایی و نزدیکی به بیابان‌های عراق >>به خصوص استان‌های >>دیاله، واسط و >>مسیان در کشور عراق و عربستان و بیابانی بودن منطقه، بیشترین سهم >>گرد و غبار را در بین سایر شهرستان‌های تابعه استان دارد.
وی به ایجاد خط مرزی در کانون ریزگردها در کشور عراق اشاره کرد و گفت: این امر مستلزم دیپلماسی کلان و تزریق اعتبارات ملی است لذا می‌طلبد این >>مهم توسط مجمع نمایندگان استان در سطح ملی توسط مسئولان کشوری و هیئت دولت دنبال شود.
وی افزود: تنها کانون بحرانی فرسایش بادی در استان ایلام که تحت عنوان کانون فرسایش بادی عین خوش، >>ابوغویر و حسن قندی معروف است با مساحت حدود ۴۰ هزار هکتار در حوزه شهرستان دهلران قرار دارد.
>>خانمحمدیان ضمن تقدیر از تلاش و رایزنی‌های مسئولان در سفر و دیدار با مقامات کشور عراق و >>توجه به بحث ریزگردها، اظهار داشت: اداره کل منابع طبیعی استان ایلام این ظرفیت را دارد علاوه بر آموزش و تأمین بخشی از نهال کشور عراق در >>راستای با >>بیابان زدایی پای کار باشد.
>>گردوغبار و خشکسالی تهدیدی جدی برای دهلران
کارشناس منابع طبیعی و محیط زیست گفت: متأسفانه پدیده گردوغبار در سالهای اخیر به یکی از بحران‌های پایدار در استان ایلام >>به خصوص شهرستان‌های دهلران و >>مهران تبدیل شده است.
حسن فتحی‌زاد در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: منشأ این ریزگردها غالباً خارجی است و از کانون‌های بیابانی کشورهای عراق، سوریه و عربستان به سمت استان ایلام و به‌ویژه شهرستان مرزی دهلران و مهران حرکت می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه پدیده ریزگردها آثار بسیار مخربی بر محیط زیست، منابع طبیعی و زندگی روزمره مردم دارد، بیان داشت: گردوغبار و خشکسالی به‌صورت هم زمان باعث تضعیف پوشش گیاهی مراتع شده‌اند و وقتی گیاهان بومی که نقش مهمی در تثبیت خاک دارند نابود می‌شوند، فرسایش خاک تشدید شده و پدیده بیابان‌زایی در منطقه گسترش می‌یابد و همچنین تنوع زیستی نیز به شدت کاهش یافته و حیات وحش با کمبود آب و غذا مواجه شده است.
این کارشناس منابع طبیعی و محیط زیست ادامه داد: کاهش بارندگی در سالهای اخیر، تغذیه آب‌های زیرزمینی را محدود کرده و سطح سفره‌های آب به شدت افت کرده است و در بسیاری از روستاها چاه‌ها خشک یا کم‌آب شده‌اند و کیفیت آب هم به‌دلیل افزایش غلظت املاح کاهش یافته است و قطعاً این موضوع مستقیماً بر کشاورزی، باغداری و دامداری منطقه تأثیر می‌گذارد.
فتحی زاد عنوان کرد: ذرات ریز گردوغبار باعث فرسایش تدریجی تأسیسات فلزی و الکترونیکی می‌شوند و قطعاً تجهیزات صنعتی، سیستم‌های تهویه، پنل‌های خورشیدی و حتی خودروها در معرض آسیب قرار دارند و هزینه نگهداری زیرساخت‌ها در >>سالهای اخیر در شهرستان دهلران به‌شدت افزایش یافته است.
این کارشناس با اشاره به اینکه کیفیت زندگی در دهلران به‌دلیل این پدیده‌ها کاهش یافته است، تصریح کرد: متأسفانه ریزگردها علاوه بر محدود کردن شغل کشاورزی، معیشت خانوارهای روستایی به خطر انداخته است و متأسفانه شاهد مهاجرت برخی خانواده‌ها به شهرهای مرکزی هستیم و علاوه بر آن صنایع محلی نیز تحت تأثیر کم‌آبی و شرایط نامساعد اقلیمی قرار گرفته‌اند.
>>تداوم روند ریزگردها و افزایش مهاجرت از روستاها
فتحی‌زاد با اشاره به اینکه متأسفانه شواهد علمی و داده‌های اقلیمی نشان می‌دهد که این وضعیت، روند ریزگردها پایدار و >>رو به گسترش است، افزود: متأسفانه نه‌تنها الگوی بارش‌ها تغییر کرده، بلکه >>فراوانی و شدت پدیده‌های گردوغباری هم افزایش یافته‌اند و این یک هشدار جدی برای ماست که شرایط اقلیمی دهلران در حال عبور از یک نقطه بحرانی است.
وی ادامه داد: >>در صورتی که سیاست‌های منطقه‌ای و فرامرزی مؤثری برای مهار کانون‌های ریزگرد اتخاذ نشود، قطعاً در سالهای آینده با شدت بیشتری از این پدیده مواجه خواهیم شد.
این کارشناس منابع طبیعی و محیط زیست گفت: متأسفانه خشک‌شدن تالاب‌ها و نبود پوشش گیاهی در آن سوی مرز، تهدیدی جدی برای جنوب و غرب کشور است و قطعاً روند گرم شدن هوا و کاهش نزولات جوی می‌تواند چرخه گردوغبار را تشدید کند.
فتحی زاد ادامه داد: با تداوم روند ریزگردها، مهاجرت از روستاها و حتی برخی نواحی شهری در استان بخصوص شهرستان دهلران افزایش می‌یابد که شاهد کاهش تولید محصولات کشاورزی، افت کیفیت منابع آب، از بین رفتن منابع طبیعی، فرسایش خاک و فشار بر زیرساخت‌های درمانی و اقتصادی، از مهمترین پیامدهای آن هستند در نهایت، ما شاهد تخلیه تدریجی جمعیت در مناطق مرزی خواهیم بود که تبعات اجتماعی و امنیتی نیز به همراه دارد.
وی با اشاره به اینکه بیشتر اقدامات حالت واکنشی داشته‌اند و برنامه‌ریزی بلندمدت و >>پایدار کمتر دیده شده است؛ گفت: ایجاد ایستگاه‌های سنجش گردوغبار، توزیع ماسک و تعطیلی مدارس، اقدامات لازم اما ناکافی‌اند لذا ما نیاز به یک برنامه جامع ملی و منطقه‌ای داریم که >>شامل >>مهار کانون‌های داخلی و >>مشارکت با کشورهای همسایه در >>کنترل منابع خارجی گردوغبار باشد.
فتحی زاد اظهار داشت: تخلیه روستاها یا کوچ اجباری جمعیت از مناطق مرزی استان ایلام به دلیل بحران زیست‌محیطی وجود دارد >>و این خطر کاملاً واقعی است.
فتحی زاد عنوان کرد: مسئولان >>کشوری بخصوص سازمان محیط زیست و منابع طبیعی باید با رایزنی با کشور عراق و دیگر >>کشورهای دنبال کنند چون قسمت عظیم از ریزگردها منشأ خارجی دارد و عدم توجه به این >>مهم قطعاً >>خسارات‌های جبران ناپذیری به مناطق مرزی جنوب و غرب کشور وارد خواهد کرد.
وی ادامه داد: در سالهای اخیر منابع طبیعی >>ایلام اقدامات خوبی در بحث >>بیابان زدایی انجام داده است ولی کافی نیست لذا و برای مهار کانون‌های داخلی در استان ایلام با تزریق اعتبار لازم در برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و >>بلند مدت در دستور کار سازمان منابع طبیعی کشور و حتی دولت باشد.
با وجود تلاش‌های متعدد ایران برای مهار ریزگردها در داخل و رایزنی‌های >>بین‌المللی با کشور عراق، به نظر می‌رسد که حل این بحران زیست‌محیطی نیازمند عزمی جدی‌تر و همکاری فراتر از مرزهاست. تا زمانی که عراق به تعهدات خود در زمینه مقابله با بیابان‌زایی عمل نکند، مردم >>ایلام همچنان باید با پیامدهای ناگوار این پدیده >>دست و پنجه نرم کنند.
آینده ایلام در گرو اقداماتی است که امروز برای مقابله با >>گرد و >>غبار انجام می‌شود. سرمایه‌گذاری در طرح‌های بیابان‌زدایی، توسعه فضای سبز، و استفاده از فناوری‌های نوین برای کاهش انتشار ریزگردها، می‌تواند گامی مهم در جهت بهبود کیفیت زندگی مردم این استان و حفظ محیط زیست باشد. همچنین، پیگیری جدی‌تر مطالبات از کشور عراق و تلاش برای ایجاد یک سازوکار همکاری مشترک، می‌تواند در بلندمدت به کاهش اثرات >>گرد و غبار فرامرزی کمک کند.
در نهایت، آنچه بیش از همه اهمیت دارد، توجه به این نکته است که >>گرد و >>غبار تنها یک >>مشکل زیست‌محیطی نیست، بلکه یک بحران انسانی است که زندگی، >>سلامت و معیشت مردم ایلام را به خطر انداخته است. رسیدگی به این بحران، نیازمند همدلی، همیاری و اقدام فوری همه نهادها و سازمان‌های مسئول در سطح ملی و >>بین‌المللی است.