به گزارش >>خبرگزاری تسنیم از قم، همزمان با فرارسیدن نخستین سالگرد شهادت مظلومانه رئیس‌جمهور مردمی، شهید آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی و جمعی از شهدای خدمت، پرونده‌ای ویژه برای بازخوانی ابعاد شخصیتی، کارنامه و رویکردهای مدیریتی این شهید والامقام تهیه کرده‌ایم. در همین راستا، گفت‌وگویی با آیت‌الله سید حسن سجادی، عالم برجسته افغانستانی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
تسنیم: شما چقدر از شهید رئیسی شناخت داشتید؟
آیت‌الله سجادی: آشنایی بنده با شهید آیت‌الله رئیسی به سال‌های 1387 و 1388 بازمی‌گردد؛ زمانی که ایشان به عنوان دادستان کل کشور، در جریان سفرهای استانی، به کرمانشاه آمدند. در آن دوره، رویکرد ایشان در سفرهای استانی این بود که علاوه بر نشست‌های رسمی با مسئولان قضایی، دیدارهایی نیز با علما و طلاب داشته باشند. در جریان یکی از این دیدارها، از طریق دو واسطه وقت گرفتم و با ایشان گفت‌وگویی داشتم. در آن جلسه، گزارشی از فعالیت‌های ساخت و ساز مساجد که در آن منطقه در حال انجام بود، ارائه دادم و این دیدار، آغاز آشنایی نزدیک بنده با ایشان بود.
سپس در سال‌های 1390 به بعد، در جلسات درس خارج فلسفه آیت‌الله جوادی آملی، که چهارشنبه‌شب‌ها برگزار می‌شد و جمع کثیری از علما، بزرگان، سیاسیون و غیرسیاسیون در آن شرکت می‌کردند، ایشان نیز به طور منظم حضور پیدا می‌کردند. از همین محافل علمی نیز آشنایی و شناخت ما نسبت به ایشان عمق بیشتری یافت.
تسنیم: شهید آیت‌الله رئیسی چه ویژگی‌های برجسته‌ای داشت؟
آیت‌الله سجادی: از نظر ویژگی‌های شخصی و علمی، باید عرض کنم که شهید رئیسی، طلبه‌ای تمام‌عیار و جامع‌الاطراف بود. از نظر اخلاق فردی، خوش‌برخورد، خوش‌مشرب، متواضع و بسیار خوش‌منش بود. در حوزه تحصیل نیز فردی جدی، اهل مطالعه، عمیق و دقیق بود. کسانی که بی‌اطلاع از سوابق علمی ایشان بودند، گاه سخنان ناصواب و نادرستی مطرح می‌کردند، اما آثار علمی ایشان چه در حوزه فقه، چه در موضوعات اجتماعی گواهی روشن بر علم، دقت و عمق نگاه ایشان دارد.
در همان درس‌های آیت‌الله جوادی آملی، گاه سؤالات علمی دقیقی را مطرح می‌کردند که نشان از تسلط ایشان بر مباحث معقول داشت. با وجود مشغله‌های فراوان، همواره برای درس و بحث آماده بودند و وقت می‌گذاشتند. بی‌تردید، ایشان عالمی متقی، فاضل و خادم راستین دین و مردم بودند.
در ارتباط با حضور ایشان در حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام، نقل قول‌های فراوانی وجود دارد که ایشان در سحرگاهان به‌طور مداوم به حرم مشرف می‌شدند. درس خارج فقه که ایشان تدریس می‌کردند، صبح‌ها پس از نماز برگزار می‌شد و محل آن مدرسه علمیه مروی بود. آیت‌الله رئیسی پیش از آغاز درس، در سحر به حرم می‌رفت، نماز شب خود را آنجا اقامه می‌کرد. پس از زیارت امام رضا علیه‌السلام و مناجات سحرگاهی، به مدرسه بازمی‌گشت و مشغول تدریس می‌شد.
مناجات‌های شب‌های قدر ایشان نیز بسیار معروف بود. اگرچه کمتر در رسانه‌های ملی پخش شد، اما از شبکه استانی خراسان رضوی پخش‌هایی انجام شد که صحنه‌های تأثیرگذار از اشک و ناله ایشان در شب‌های قدر را به نمایش گذاشت.
ایشان علاوه بر مسئولیت‌های رسمی و اداری، به وظایف انسانی و دینی خود نیز توجهی ویژه داشتند. مثلاً در ساعات بعد از ظهر، با اینکه تازه از محل کار بازمی‌گشتند، استراحت نمی‌کردند و پس از صرف ناهار، مجدداً پیگیر مشکلات مردمی می‌شدند.
این روحیه خدمت‌گزاری همواره در ایشان مشاهده می‌شد. نقل است از یکی از بزرگان دستگاه قضا، (شهید رازینی) همیشه تأکید می‌کردند هیچ پرونده‌ای نباید از یک سال به سال بعد منتقل شود. همین خط مشی را دنبال می‌کرد.
آیت‌الله رئیسی شخصیتی پرتلاش و پیگیر بود. به جرأت می‌توان گفت ایشان از زمان خود جلوتر کار می‌کرد. در حالی‌که بسیاری از مسئولان هم‌دوره ایشان با وجود تلاش فراوان، نمی‌توانستند به سطح کار و فعالیت او برسند.
تسنیم: چه چیزی باعث شد که شهید رئیسی در میان مردم ایران و جهان اسلام محبوبیت پیدا کند؟
آیت‌الله سجادی: حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام می‌فرمایند: اگر می‌خواهید محبوب شوید، سه کار انجام دهید: برای خدا کار کنید، برای خدمت به مردم کار کنید و بی‌توقع کار کنید. شهید رئیسی دقیقاً به این سه اصل پایبند بود. هیچ‌گاه از مردم برای خدمت‌گزاری طلب پاداش یا جایگاه نداشت و خالصانه کار می‌کرد. نه فقط برای ایران، بلکه برای جهان اسلام، و نه فقط زمانی که در قدرت بود، بلکه حتی در زمانی که مسئولیتی نداشت، تا حد توان در مسیر خدمت باقی ماند.
خانواده محترم شهید آیت‌الله رئیسی تاکنون بسیاری از تقدیرنامه‌ها و برنامه‌هایی که از سوی مجامع و نهادهای بین‌المللی، به‌ویژه خارج از کشور، برای ایشان ارسال شده، منتشر نکرده‌اند. برخی از این نامه‌ها و تقدیرها مربوط به دورانی است که ایشان هنوز ریاست‌جمهوری را برعهده نداشتند؛ به‌ویژه زمانی که ریاست آستان قدس رضوی را بر عهده داشتند یا در سایر مسئولیت‌ها فعالیت می‌کردند. این اسناد و مکاتبات، گواه روشنی بر جایگاه ارزشمند ایشان در سطح جهان اسلام است.
تسنیم: ایشان چه نقشی در تقویت وحدت میان کشورهای اسلامی ایفا کردند؟
آیت‌الله سجادی: ایشان در دوران ریاست‌جمهوری دو مشاور ویژه در حوزه‌های کلیدی داشتند: یکی مشاور در امور حوزه‌های علمیه و دیگری مشاور در امور بین‌الملل. در همین حوزه بین‌الملل، شهید رئیسی اقدام به شناسایی گسترده بزرگان، علما و شخصیت‌های برجسته امت اسلامی کرد و با همه آنان ارتباط مستقیم و مؤثری برقرار ساخت.
در دوران مدیریت آستان قدس رضوی و نیز در سه سال ریاست‌جمهوری، ارتباط ایشان با علمای جهان اسلام بسیار عمیق شد، به‌ویژه در کشورهای عربی و حاشیه خلیج فارس. بسیاری از شخصیت‌هایی که پیش از آن نسبت به مسأله مقاومت بی‌تفاوت یا منفعل بودند، با تشویق و هدایت آیت‌الله رئیسی، وارد عرصه حمایت از مقاومت اسلامی شدند. ایشان در این مسیر بسیار پرتلاش بودند.
یکی از نزدیکان به دولت نقل می‌کرد که در سال پایانی حیات شهید رئیسی، در جلسه کنفرانس اسلامی با سران علما اسلام ایشان تا پاسی از شب مشغول دیدار با علمای جهان اسلام بودند و گاه ساعت دو بامداد به منزل بازمی‌گشتند. حتی به افرادی که در ظاهر جایگاه رسانه‌ای و سیاسی پررنگی نداشتند، اما دغدغه‌مند بودند، فرصت ملاقات می‌دادند و با احترام با آنان گفت‌وگو می‌کردند.
تسنیم: موضع‌گیری‌های شهید رئیسی نسبت به مسائل جهان اسلام، از جمله فلسطین، یمن، یا مقابله با اسلام‌هراسی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا اقدامی یا سخنرانی خاص از ایشان هست که در سطح امت اسلامی ماندگار شده باشد؟
آیت‌الله سجادی: اگر بخواهیم نگاهی کلان به رفتار سیاسی چهره‌های نظام جمهوری اسلامی داشته باشیم، می‌توان سیاستمداران را به سه دسته تقسیم کرد: گروهی که بیشتر با عقل فردی عمل می‌کردند و در تبعیت از رهبری دچار ضعف بودند؛ گروهی که تبعیت داشتند اما گاه حاشیه‌سازی‌هایی داشتند؛ و در نهایت، گروهی که هم مطیع محض مقام معظم رهبری بودند و هم هیچ‌گونه حاشیه‌سازی نداشتند. بی‌تردید، شهید رئیسی از شخصیت‌هایی بود که در این دسته سوم قرار می‌گرفت.
در شجاعت، در دقت مواضع، در حمایت از امت اسلامی و در ایستادگی برابر رژیم صهیونیستی، ایشان فردی بود که می‌توان گفت در کنار مقام معظم رهبری ایستاده و گام‌به‌گام با ایشان هم‌جهت حرکت می‌کرد.
یکی از جلوه‌های بارز شخصیت شهید آیت‌الله رئیسی، شجاعت و صراحت ایشان در موضع‌گیری‌های بود. این ویژگی در مجامع جهانی همچون سازمان ملل و کنفرانس‌های اسلامی به‌وضوح نمایان شد. در جریان یکی از نشست‌های سازمان ملل، هنگامی که ایشان تصویر شهید حاج قاسم سلیمانی را بالا گرفت و قرآن را بلند کرد، پیامی رسا و بی‌پرده به جهانیان مخابره کرد؛ پیامی که از ایمان راسخ و جسارت بی‌نظیر او حکایت داشت. ایشان فارغ از محاسبات سیاسی متداول، تنها به رضایت الهی می‌اندیشید و در مسیر حق، از هیچ قدرتی واهمه نداشت.
در عین حال، با وجود این قاطعیت، آیت‌الله رئیسی فردی بسیار متین، بردبار و اهل تعامل بود. با امت اسلامی، دولت‌ها و ملت‌های مسلمان، همواره با مدارا، رفاقت و احترام برخورد می‌کرد. این ویژگی‌ها سبب شد که ارتباطات ایشان با کشورهای اسلامی روزبه‌روز گسترش یابد و نفوذ معنوی ایشان در میان نخبگان و جوانان مسلمان بیشتر شود.
تسنیم: آیا سخنرانی‌های مهم و تاریخی از ایشان موجود است که از دید شما بیشتر ماندگار شده باشد؟
آیت‌الله سجادی: به عقیده بنده 4 سخنرانی و سفر شهید رئیسی بسیار مهم و تاریخی بود:
1. سفر به پاکستان:
در تاریخ روابط جمهوری اسلامی ایران با پاکستان، معمولاً رؤسای جمهور ایران به این کشور سفر داشته‌اند، اما استقبالی که از شهید رئیسی به عمل آمد، بی‌سابقه بود. در سفر آیت‌الله رئیسی، تمام طیف‌های سیاسی، مذهبی، قومی و فکری پاکستان در مراسم استقبال و نشست‌های ایشان حضور داشتند. سخنرانی ایشان در یکی از دانشگاه‌های مهم پاکستان، با محوریت وحدت اسلامی، نقش جوانان در امت اسلامی و اتحاد کشورهای مسلمان، اثری ماندگار بر جای گذاشت. این سخنرانی بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های پاکستان، هندوستان، بنگلادش و سایر کشورهای منطقه داشت و تا مدت‌ها نقل محافل رسانه‌ای و اثرگذار بود، کمااینکه در حال حاضر نیز اثرگذار است. روزنامه‌های پاکستان در این ایام که سالگرد شهادت آیت‌الله رئیسی می‌باشد همچنان به بسیاری مسائل مربوط به ایشان اشاره می‌کنند.
2. سازمان ملل متحد:
سخنرانی آیت‌الله رئیسی در سازمان ملل، چنان تأثیرگذار بود که نیازی به تعریف و توصیف ندارد. این سخنرانی نه‌تنها عزت امت اسلامی را نمایان ساخت، بلکه موجب تحسین علما و شخصیت‌های برجسته جهان اسلام نیز شد. به نقل از مفتی اعظم مصر که اظهار داشته بود: ای کاش غلامی می‌کردم در درگاه شهید رئیسی.
همچنین، در همان ایام، اشعاری در مدح ایشان توسط شاعران جهان اسلام سروده شد و حتی یکی از دانشجویان عربستان سعودی به دلیل خواندن چنین اشعاری، از دانشگاه اخراج شد.
3. سخنرانی در ترکیه:
در شرایطی که برخی کشورهای منطقه تبلیغات وسیعی علیه ایران به راه انداخته بودند و حمایت از رژیم صهیونیستی توسط برخی کشورهای منطقه و غرب در اوج قرار داشت و کشورهای عربی و حاشیه خلیج فارس را بر علیه ایران اسلامی و جبهه مقاومت می‌شوراندند؛ شهید رئیسی با آرامش، تدبیر و صراحت مواضع جمهوری اسلامی ایران را بیان کرد.
4. سخنرانی مهم در کنفرانس اسلامی تهران
این نشست از اهمیت بالایی برخوردار بود و بازتاب گسترده‌ای در داخل و خارج از کشور داشت. به‌خاطر دارم که یکی از مقامات عالی‌رتبه کشورهای شرکت‌کننده، پس از پایان برنامه در پاسخ به این پرسش که دیدگاه شما درباره مهمان‌نوازی مردم ایران و شیوه سخنرانی رئیس‌جمهور ایران در دفاع از اسلام، ولایت، دین و دیانت چیست، جمله‌ای ماندگار بیان کرد. او گفت: بگذارید دیگران هرچه می‌خواهند بگویند، اما من در هیچ جای دیگری شخصیتی مانند رئیس‌جمهور ایران(شهید رئیسی ) از نظر اقتدار، خوش‌اخلاقی، مدیریت، توانمندی، شجاعت و نترس بودن ندیده‌ام.
از سوی دیگر، سفرهای داخلی شهید رئیسی به نقاطی چون زاهدان و کردستان نیز گواه روشن دیگری بر مردمی بودن و اهتمام جدی ایشان به اقشار مختلف کشور بود.
تسنیم: شهید آیت‌الله رئیسی به‌عنوان رئیس‌جمهور ایران اسلامی، چه نقشی در تقویت و پشتیبانی از محور مقاومت در منطقه ایفا کرد؟
آیت‌الله سجادی: در خصوص نقش شهید رئیسی در تقویت محور مقاومت باید گفت اگر بگوییم ایشان «رئیس‌جمهور مقاومت» بود، سخن گزافی نگفته‌ایم. ایشان برخلاف بسیاری که تنها به اظهارات محافظه‌کارانه و دیپلماتیک بسنده می‌کردند، بی‌پرده و صریح از محور مقاومت دفاع می‌کردند. در دوران ریاست‌جمهوری وی، جبهه مقاومت جان تازه‌ای گرفت.
کمک‌های شهید رئیسی محور و جبهه مقاومت، تأثیر تعیین‌کننده‌ای در استمرار این جریان داشت. اگر این حمایت‌ها نبود، بسیاری از مقاومت‌هایی که در این سال‌ها شکل گرفت، ممکن بود دوام نیاورد.
تسنیم: مواضع شهید رئیسی در حمایت از فلسطین، لبنان، یمن، عراق و در واقع محور مقاومت چه تأثیری در همگرایی جریان مقاومت در منطقه داشت؟
آیت‌الله سجادی: در ارزیابی از مواضع ایشان نسبت به مقاومت، باید گفت که شهید رئیسی تنها حامی سیاسی نبود، بلکه شجاع و غیرتمند و الهام‌بخش فکری جریان مقاومت هم بود. اگر بخواهیم با یک جمله جایگاه او را توصیف کنیم می‌توان گفت: همان‌گونه که سردار شهید سلیمانی فرمانده میدانی مقاومت بود، شهید رئیسی نیز فرمانده و پشتیبان سیاسی مقاومت در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی بود کمااینکه او سردار سلیمانی ثانی بود.
شهید رئیسی در حاشیه کنفرانس اسلامی دیداری با یکی از شرکت کنندگان داشت. در آن دیدار، ایشان جمله‌ای پرمعنا خطاب به آن شخص عزیز بیان کرد و گفت:
ممکن است صدها نفر بیایند و بروند؛ اما مراقب باشید هیچ جمله‌ای بر زبان آورده نشود که باعث تضعیف روحیه نیروهای مقاومت شود، چرا که این خیانت به خون شهدا و خیانت به رهبران مقاومت است.
شاید بشود گفت تنها رئیس‌جمهوری که هم در داخل ایران و هم در خارج از کشور محبوبیت فراوان داشت، شهید رئیسی بود. بعد از شهادت ایشان جلسات متعددی به نام ایشان در کشورهای اسلامی برگزار شد؛ از لبنان، عراق، یمن، سوریه، افغانستان، پاکستان و سایر کشورهایی که ارتباط نزدیکی با ایران اسلامی داشتند. تقریباً هیچ استانی یا کشوری نبود که جلسه‌ای با حضور شهید رئیسی برگزار نشده باشد و سخنرانان درباره فضایل و ویژگی‌های ایشان سخن نگفته باشند.
تسنیم: واکنش مردم و رسانه‌های کشور افغانستان نسبت به شهادت شهید رئیسی چگونه بود؟
آیت‌الله سجادی: به یاد دارم بعد از شهادت شهید رئیسی که قرار بود در کشور افغانستان مراسم‌هایی گرفته شود، تماس‌هایی از مزار شریف، کابل و سایر شهرها دریافت کردیم که خطبای آن مناطق مطالب ارزشمندی را برای مردم مطرح کردند. رایزنی‌ها و هماهنگی‌های فرهنگی جمهوری اسلامی در آن روزها بسیار گسترده و پرشور بود.
شخصیت‌های مختلف نامه‌هایی امضا کردند و مطالبی درباره شهید رئیسی نوشتند که بازتاب بسیار گسترده‌ای داشت.
عزاداری برای شهید رئیسی نیز مانند عزاداری برای سردار سلیمانی و سایر بزرگواران، در کشورهای اسلامی با استقبال و حمایت گسترده‌ای روبرو شد و بازتاب زیادی داشت.
تسنیم: دیدگاه مردم، علما، نخبگان و فعالان فرهنگی افغانستان نسبت به شهید رئیسی چگونه بود؟
آیت‌الله سجادی: در میان نخبگان افغانستان، مجموعه‌هایی متشکل از بیش از صد نفر از سیاستمداران، وزرا، وکلا، ائمه جمعه، جماعت‌ها و اساتید دانشگاه، شهید رئیسی را بیش از سیاستمداران عالم قبول دارند و تحسین می‌کنند.
به عنوان مثال، آقای عالمی بلخی، معاون شورای علما در کابل، مقاله‌ای با عنوان «یک قطره اشک، همه چشم‌ها در عالم» منتشر کرد که در آن به تأثیر شهادت شهید رئیسی در افغانستان و جهان اشاره کرده است. همچنین آقای بصیر احمد دولت‌آبادی، وزیر سابق افغانستان، در تازه‌ترین دیدار خود بیان داشت که در دوران دولت شهید بهشتی، امور به‌سادگی و بدون تشریفات انجام می‌شد و مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به خوبی مدیریت می‌شد.
تسنیم: خبر شهادت شهید رئیسی را چگونه شنیدید و چه واکنشی داشتید؟
آیت‌الله سجادی: آن شب تا صبح نتوانستیم بخوابیم و گریه‌های مکرر داشتیم و تحمل این مصیبت سنگین بود. چراکه جهان اسلام و مردم آزاده دنیا مردی بزرگ را از دست داده بودند. شهید رئیسی فقط رئیس جمهور ایران نبود، بلکه "رئیس جمهور مقاومت" و آزادی خواهان دنیا بودند.
در پایان، می‌خواهم تعبیرم درباره شهادت شهید رئیسی را بیان کنم. در پیامم درباره شهید سید حسن نصرالله نوشتم که هرگاه قلم به توصیف او می‌رسد، از توصیفش عاجز می‌ماند. اکنون هم خطاب به نخبگان عرض می‌کنم: بیایید کاری کنیم که قلم به توصیف شهید رئیسی برسد و سر به شکست، زیرا او تنها یک فرد نبود، بلکه فرهنگ، امت، فکر و ایده بود. او الگویی از انسانیت، قدرت و تفکر بود؛ الگویی فراتر از یک رئیس‌جمهور. شهید رئیسی در پی ساخت تمدن اسلامی بود و ما باید روی اندیشه‌های شهید رئیسی نیز کار کنیم.
در همایش پیرغلامان پارسال در کرمان گفتم که اگر در روز قیامت از ما پرسیده شود چرا اهداف این مرد بزرگ را دنبال نکردیم، چه پاسخی خواهیم داشت؟ باید دست به قلم شویم و افکار، اهداف، روش و منش شهید رئیسی را برای نسل‌های آینده بازگو کنیم.
نکته دوم، از همه رسانه‌ها، چه آن‌هایی که رسانه دارند، چه زبان دارند و چه قلم، خواهش می‌کنم که سالگرد شهید رئیسی را هرچه باشکوه‌تر برگزار کنند. برگزاری این سالگرد، روحیه دادن و قدردانی از جبهه مقاومت و کمک به آن‌ها است.
نکته سوم، از تمامی دست‌اندرکاران و مدیران برنامه‌های سالگرد شهید رئیسی می‌خواهم که تمام تلاش خود را برای برگزاری بهتر این مراسم در سراسر کشور به کار گیرند، زیرا یقین دارم که روح این مرد بزرگ، که خادم ملت و خادم حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا بود، یاری‌گر شما خواهد بود.
انتهای پیام/