گروه سیاسی -خبرگزاری تسنیم: سفر اخیر وزیر امور خارجه به پکن در تاریخ 2 اردیبهشت 1404، همزمان با اعمال تحریم‌های جدید ایالات متحده علیه ایران، بار دیگر اهمیت روابط استراتژیک ایران با چین که اخیرا آمریکا از اعمال تعرفه حداکثری علیه آن عقب نشینی کرده است را برجسته می‌کند.
در حالی که دور سوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در پیش است، تحریم‌های جدید آمریکا علیه 2 فرد، 12 نهاد و یک کشتی مرتبط با ایران، به گفته اسماعیل بقائی سخنگوی وزارت خارجه ایران، نشان‌دهنده «نبود حسن نیت» و «تناقض با ادعای مذاکره» از سوی واشنگتن است.
در این شرایط، پیشنهاد گنجاندن تضمین‌هایی برای صادرات نفت ایران، به‌ویژه به چین به‌عنوان بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران، در توافق احتمالی هسته‌ای می‌تواند راهکاری برای حفاظت از منافع اقتصادی ایران باشد. به ویژه که شخص ترامپ بلافاصله با روی کار آمدن خود یادداشت اجرایی را امضا کرد که صفر کردن فروش نفت ایران بخشی از محتوای آن بوده و تحریم‌های اعمال شده پس از آن نیز در همین راستا است.
سفر عراقچی به پکن و مذاکرات پیش‌رو فرصتی برای ایران است تا با استفاده از دیپلماسی فعال، منافع ملی خود را در برابر فشارهای آمریکا حفظ کند. تضمین صادرات نفت نه‌تنها به ثبات اقتصادی ایران کمک می‌کند، بلکه پیام روشنی به آمریکا ارسال می‌کند که ایران در برابر سیاست‌های یک‌جانبه تسلیم نخواهد شد. همکاری با چین، به‌عنوان قدرتی که توانایی تأثیرگذاری بر تصمیمات آمریکا را دارد، می‌تواند به ایران اهرم لازم برای پیشبرد مذاکرات را بدهد. در این مسیر، حفظ آرامش و دقت در مذاکرات، همان‌طور که عراقچی تأکید کرده، برای دستیابی به توافقی منطقی و معقول ضروری است.
اهمیت صادرات نفت ایران و نقش چین
صادرات نفت، شریان حیاتی اقتصاد ایران، تحت تأثیر تحریم‌های شدید ایالات متحده قرار دارد. چین با خرید بخش قابل‌توجهی از نفت ایران، حتی در دوران تحریم‌ها، به شریکی کلیدی برای تهران تبدیل شده است. این همکاری نه‌تنها برای اقتصاد ایران حیاتی است، بلکه برای چین نیز در راستای تأمین انرژی صنایع در راستای منافع استراتژیک این کشور قرار دارد.
با این حال، اظهارات اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مبنی بر تلاش برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران، تهدیدی جدی برای این جریان اقتصادی محسوب می‌شود. تضمین ادامه خرید نفت ایران توسط چین می‌تواند به‌عنوان یک سپر محافظتی در برابر این تهدید عمل کند.
تحریم‌های جدید آمریکا و پیامدهای آن
در آستانه دور سوم مذاکرات، وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم‌های جدیدی را علیه افراد و نهادهای مرتبط با ایران اعمال کرد. این اقدام، به گفته بقائی، «قلدرمآبانه» و «غیرقانونی» است و نشان‌دهنده «نبود حُسن نیت» و «فقدان جدیت آمریکا» در این رابطه است. تحریم‌های جدید اعتماد به حسن نیت آمریکا در مذاکرات را نیز تضعیف می‌کنند.
این در حالی است که مذاکرات قبلی در عمان و رم، به گفته کاخ سفید و عراقچی، «بسیار مثبت و سازنده» بوده و فضایی مبتنی بر احترام متقابل داشته است. تحریم‌های جدید نشان‌دهنده استراتژی «فشار حداکثری» دولت ترامپ است که با هدف تحت فشار قرار دادن تیم مذاکره کننده ایرانی در پیش گرفته شده و طبعا انگیزه ایران برای گنجاندن تضمین‌های محکم‌تر در توافق را تقویت کند.
صادرات نفت در توافق چگونه تضمین می‌شود
یکی از پیشنهادهای محوری برای تیم مذاکره‌کننده ایران، گنجاندن بندهایی در توافق هسته‌ای است که صادرات نفت ایران، به‌ویژه به چین، را تضمین کند. این تضمین می‌تواند شامل تعهد آمریکا به عدم اعمال تحریم‌های جدید یا تشدید تحریم‌های موجود باشد که مانع صادرات نفت ایران شود.
همچنین، می‌توان از چین خواست تا به‌عنوان شریک تجاری و عضو توافق برجام، متعهد به خرید حجم مشخصی از نفت ایران شود. این پیشنهاد نه‌تنها از کاهش ناگهانی درآمدهای نفتی ایران جلوگیری می‌کند، بلکه اهرم فشاری برای ایران در مذاکرات فراهم می‌آورد. به عنوان مثال، ایران می‌تواند اعلام کند که در صورت کاهش صادرات نفت به دلیل تحریم‌های آمریکا، تعهدات خود در توافق احتمالی را بازنگری خواهد کرد. این رویکرد، می‌تواند به‌عنوان یک مکانیسم دفاعی در توافق گنجانده شود.
نقش چین در مذاکرات و تأثیرگذاری آن
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، که از ابتدای دور دوم ریاست‌جمهوری خود با ایده‌های جنجالی مانند الحاق کانادا و گرینلند، تغییر نام خلیج مکزیک و وعده پایان دادن به جنگ‌های اوکراین و غزه وارد صحنه شده بود، در تحقق این وعده‌ها ناکام مانده است.
یکی از سیاست‌های کلیدی او، اعمال تعرفه‌های سنگین بر واردات از کشورهای مختلف، نیز با چالش‌های جدی مواجه شده است. اعتراضات اجتماعی و نگرانی‌ها از تبعات اقتصادی این تصمیم، ترامپ را وادار به عقب‌نشینی کرد.
او ابتدا اعلام کرد که تعرفه‌ها برای همه کشورها به‌جز چین به مدت 90 روز تعلیق خواهد شد، اما اکنون گام دیگری به عقب برداشته است. در اظهاراتی جدید، ترامپ اعلام کرد که تعرفه‌های پیشنهادی 145 درصدی بر کالاهای چینی به‌طور قابل‌توجهی کاهش خواهد یافت، هرچند کاملاً حذف نخواهد شد.
عقب‌نشینی اخیر ترامپ از اعمال تعرفه‌های 145 درصدی بر کالاهای چینی و کاهش قابل‌توجه آن، نشان‌دهنده قدرت تأثیرگذاری چین در برابر فشارهای اقتصادی آمریکا است. این موضوع می‌تواند به ایران این اطمینان را بدهد که چین قادر است در برابر فشارهای آمریکا برای کاهش خرید نفت ایران مقاومت کند.
همچنین چین به‌عنوان یکی از اعضای توافق برجام و شریک استراتژیک ایران، نقش مهمی در مذاکرات هسته‌ای دارد. سفر عراقچی به پکن نشان‌دهنده تلاش ایران برای هماهنگی با چین در آستانه دور سوم مذاکرات است. به گفته عراقچی، چین و روسیه در «زمان سختی‌ها» همراه ایران بوده‌اند و رایزنی با پکن درباره موضوع هسته‌ای ضروری است.
چالش‌های اجرای تضمین صادرات نفت
اجرای تضمین صادرات نفت با چالش‌هایی همراه است. نخست، آمریکا ممکن است با گنجاندن چنین بندهایی در توافق مخالفت کند، زیرا این امر محدودیت‌هایی بر سیاست «فشار حداکثری» این کشور ایجاد می‌کند.
دوم، چین ممکن است به دلیل روابط پیچیده اقتصادی با آمریکا، در تعهد به خرید حجم مشخصی از نفت ایران محتاط عمل کند. با این حال، منافع مشترک ایران و چین، از جمله نیاز چین به تأمین انرژی و تمایل به تقویت روابط استراتژیک، می‌تواند این چالش‌ها را کاهش دهد. همچنین، تجربه بدعهدی آمریکا در برجام نشان داده است که نباید از مطالبه تضمین‌های قوی‌تر در توافق جدید عقب نشست.
انتهای پیام/