به گزارش گروه رسانه‌های >>خبرگزاری تسنیم، صعود تیم ملی ایران به جام‌جهانی 2026، هرچند اتفاق خوشایندی برای فوتبال ایران محسوب می‌شود، اما ضعف‌های ساختاری در تیم ملی همچنان پابرجاست. یکی از مهم‌ترین این ضعف‌ها، مشکلات عدیده در ساختار دفاعی است که در مسابقات اخیر تیم ملی نیز کاملاً مشهود بوده است. این تیم هنوز به‌راحتی گل می‌خورد و تلاش‌های کادر فنی برای رفع این مشکل نیز تاکنون نتیجه‌ای در بر نداشته است. این در حالی است که با وجود چنین مشکل بزرگی که تبدیل به پاشنه آشیل تیم ملی شده است حالا این پرسش مطرح می‌شود که چه راهکارهایی برای تقویت ساختار تدافعی تیم ملی می‌توان در نظر گرفت و آیا فرصت کافی برای ترمیم این نواقص تا شروع جام جهانی 2026 وجود دارد یا خیر؟
>>لغو برنامه‌های اصلاحی
یکی از مشکلات اساسی تیم ملی در سال‌های اخیر، عدم انسجام در خط دفاعی و دریافت گل‌های ساده بوده است. بر همین اساس در ماه‌های اخیر و بین دو فیفادی، امیر قلعه‌نویی قصد داشت با برپایی دو مینی کمپ، اقدامات لازم برای برطرف کردن مشکلات ساختاری تیم ملی در خط دفاعی را انجام دهد. با این حال، به دلیل فشردگی برنامه‌های لیگ و عدم امکان حضور لژیونر‌ها، این اردو‌ها منتفی اعلام شد. قلعه‌نویی و کادر فنی تیم ملی از مدت‌ها قبل نسبت به ضعف‌های ساختاری در خط دفاعی به این هشدار رسیده بودند، اما زمان مناسبی برای اجرای ایده‌های خود پیدا نکردند. این کمبود فرصت باعث شد که مشکلات دفاعی تیم ملی در ادامه دیدار‌های حساس مقدماتی جام‌جهانی 2026 همچنان پابرجا بماند. در دیدار مقابل امارات و ازبکستان، این ضعف‌ها کاملاً مشهود بودند و به‌ویژه در دیدار آخر برابر ازبکستان، تیم ملی دو گل بد و عجیب دریافت کرد که نشان‌دهنده تداوم ناهماهنگی در ساختار تدافعی موجود در تیم ملی بود.
>>برنامه‌های ناکام برای اصلاح خط دفاعی
قلعه‌نویی و کادرش، مدت‌هاست که به این ضعف پی برده‌اند و حتی برای رفع آن برنامه‌هایی داشته‌اند. البته که به طور مشخص مشکلات دفاعی تیم ملی را نمی‌توان به یک عامل خاص محدود کرد، بلکه ترکیبی از ضعف‌های تاکتیکی، عدم آموزش صحیح اصول دفاعی و نبود بازیکنان باکیفیت در برخی پست‌ها، این معضل را ایجاد کرده است. تیم ملی هنوز هم در دفاع نفر به نفر، پوشش فضا و انسجام تیمی در فاز دفاعی ضعف‌های زیادی دارد. این نواقص زمانی بیشتر به چشم می‌آید که تیم‌های حریف با فشردگی و دوندگی بالا، ایران را تحت فشار قرار می‌دهند.
یکی از نکات اساسی، عدم آموزش صحیح دفاع تیمی در فوتبال ایران است. در حالی که تیم‌های درجه یک دنیا تمرکز بالایی روی اصول فشردگی (Compactness) دارند، در ایران این موضوع کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. کامپکتنس به معنای نزدیک بودن طولی و عرضی بازیکنان در فاز دفاعی است تا فضای مفید تیم حریف محدود شود. تیم‌های ملی و باشگاهی ایران اغلب در این بخش مشکل دارند. مسئله مهم در این بخش این است که وقتی تیم‌های باشگاهی مطرح فوتبال ایران مانند استقلال و پرسپولیس در اجرای این اصل ناموفق هستند، نمی‌توان انتظار داشت که تیم ملی نیز در این زمینه پیشرفت کرده باشد. تیم ملی به راحتی هرچه تمام از روی ارسال‌ها به خصوص از روی ضربات ایستگاهی تسلیم می‌شود. به راحتی روی ناهماهنگی نفرات و ضعف‌های موجود ساختاری گل می‌خورد و این مشکلات ادامه دارد؛ هرچند این ضعف‌ها به چند دلیل عمده مربوط می‌شود:
نداشتن برنامه‌ریزی مناسب برای سازماندهی دفاعی: طی سال‌های اخیر، تیم ملی ایران بیشتر روی استراتژی‌های تهاجمی تمرکز داشته و کمتر به ساختار تدافعی اصولی توجه کرده است. این موضوع باعث شده که مدافعان در مواجهه با حریفان سرعتی و تاکتیکی آسیب‌پذیر باشند.
عدم وجود یک مربــی متخصص دفاعی در کادر فنی: تیم‌هایی که دفاع مستحکمی دارند، اغلب از مربیان متخصص در این زمینه بهره می‌برند. در حالی که فوتبال ایران کمتر به چنین مسئله‌ای توجه داشته و مربیان خط دفاع به اندازه کافی در سطح ملی فعال نبوده‌اند.
اتکای بیش از حد به مدافعان باتجربه: با وجود ظهور نسل جدیدی از مدافعان، همچنان بازیکنانی مانند کنعانی‌زادگان و خلیل‌زاده یا روزبه چشمی در ترکیب اصلی حضور دارند. این در حالی است که تغییر نسل تدریجی و استفاده از مدافعان جوان‌تر می‌توانست فرصت بیشتری برای آماده‌سازی ترکیب دفاعی فراهم کند.
عدم اجرای اصول دفاعی مدرن: تاکتیک‌های مدرن دفاعی مانند اصل فشردگی، که در آن بازیکنان با آرایشی منسجم و نزدیک به یکدیگر فضا‌های بازی را محدود می‌کنند، در فوتبال ایران به درستی آموزش داده نشده است. تیم ملی در این زمینه ضعف دارد و در بسیاری از دیدار‌هایش به دلیل نبود این اصل تاکتیکی، فرصت‌های زیادی به حریفان داده است.
>>راهکار‌های رفع مشکل دفاعی تیم ملی
در این بین اما برای برطرف کردن ضعف‌های دفاعی، باید به چندین راهکار اساسی توجه کرد:
تغییر سیستم دفاعی: یکی از راه‌حل‌های پیشنهادی تغییر چینش خط دفاعی از 4 نفره به 3 نفره است. این تغییر می‌تواند با ایجاد لایه‌های دفاعی و برتری عددی در عقب زمین، مانع از نفوذ راحت حریفان شود. هرچند اجرای این سیستم نیازمند بازیکنانی باهوش و تاکتیک‌پذیر است که در فاز دفاعی دقت و تمرکز بالایی داشته باشند. اگرچه، استفاده از این سیستم ممکن است به قیمت کاهش توان هجومی تیم تمام شود.
اصلاح ساختار دفاعی و تمرکز بر اصول علمی دفاع: تاکتیک‌های دفاعی نیاز به آموزش و تمرین مستمر دارند، اما در ایران مربیانی که بتوانند این اصول را به درستی پیاده کنند، انگشت شمارند. فوتبال ایران برای رسیدن به سطح بالاتر در دفاع تیمی نیاز به استفاده از متخصصان این حوزه دارد. در حال حاضر، در کادر فنی تیم ملی فردی با تخصص ویژه در ساختار دفاعی حضور ندارد.
جوان‌گرایی و تغییر در ترکیب نفرات دفاعی: تیم ملی در سال‌های اخیر تغییرات زیادی در خط دفاعی خود نداشته و همچنان به بازیکنانی مانند شجاع خلیل‌زاده و محمدحسین کنعانی‌زادگان یا بازیکنان پا به سن گذاشته دیگری مانند چشمی، نعمتی یا محمدی تکیه کرده است. در حالی که حزباوی، فلاح، آقاسی، مجید حسینی، زارع و سهرابیان می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای جایگزینی باشند. هرچند به نظر می‌رسد این بازیکنان باید زودتر در ترکیب تیم ملی محک می‌خوردند تا برای جام‌جهانی آماده‌تر باشند.
استفاده از یک دستیار متخصص خارجی: یکی دیگر از راهکار‌های مهم، جذب یک مربی متخصص در امور دفاعی است. امیر قلعه‌نویی درخواست حضور یک دستیار خارجی در کادر فنی تیم ملی را داده و مهدی تاج، رئیس فدراسیون نیز این درخواست را تأیید کرده است. در این خصوص به نظر می‌رسد مربی مورد نیاز قلعه‌نویی برای همکاری با تیم ملی ایران همان مربی متخصص در ساختار دفاعی مجهز به دانش روز فوتبال جهان باشد.
در این زمینه تجربه نشان داده که حضور چنین متخصصانی می‌تواند تغییرات مثبتی ایجاد کند. برای مثال، گابریل پین، مربی ایتالیایی که در استقلالِ فرهاد مجیدی حضور داشت، با آموزش اصول دفاعی و فشردگی تیمی، دیوار دفاعی قدرتمندی برای این تیم ساخت و استقلال را به قهرمانی بدون شکست در لیگ رساند. این تجربه موفق نشان می‌دهد حضور یک مربی متخصص می‌تواند ساختار دفاعی تیم ملی را نیز متحول کند.
>>آینده تیم ملی اصلاح ساختار یا تغییرات اساسی؟
همزمان با مطرح شدن بحث اضافه شدن مربی خارجی، گمانه‌زنی‌هایی نیز درباره آینده قلعه‌نویی در تیم ملی وجود دارد. پیش‌تر، برای اولین بار در «فرهیختگان» اشاره شده بود که در صورت صعود ایران به جام‌جهانی، فدراسیون فوتبال به دنبال جایگزینی یک مربی تراز اول جهانی به جای قلعه‌نویی خواهد بود. هرچند مهدی تاج این موضوع را تکذیب کرده است، اما شواهد نشان می‌دهد هنوز احتمال تغییر سرمربی وجود دارد.
اگر قلعه‌نویی در تیم ملی باقی بماند، اضافه شدن یک مربی متخصص در فاز دفاعی برای اجرای ایده‌های ترمیم ساختار مدافعان تیم ملی برای حضور موفق در جام‌جهانی می‌تواند کمک بزرگی به او کند. اما در صورتی که تغییرات گسترده‌ای در کادر فنی رخ دهد، سرمربی جدید ممکن است استراتژی متفاوتی را برای بهبود وضعیت دفاعی تیم ملی در پیش بگیرد.
در نهایت، فوتبال ایران باید به این درک برسد که مشکلات دفاعی تیم ملی تنها با تغییر نفرات حل نمی‌شود، بلکه نیازمند کار اصولی، آموزش تاکتیکی و بهره‌گیری از مربیان متخصص در این حوزه است. بدون این اقدامات، تیم ملی در جام‌جهانی 2026 همچنان با مشکلات دفاعی روبه‌رو خواهد بود و ممکن است هزینه سنگینی بابت این ضعف پرداخت کند.
منبع: >>فرهیختگان
انتهای پیام/