به گزارش سرویس اطلاعات دارویی پایگاه خبری ساعدنیوز، عفونت‌های قارچی پوست و ناخن می‌توانند بسیار آزاردهنده و مقاوم باشند. در میان داروهای ضد قارچ، تربینافین (Terbinafine) به عنوان یک گزینه موثر و پرکاربرد شناخته می‌شود. این دارو، چه به صورت قرص خوراکی و چه به صورت موضعی، در درمان انواع مختلفی از عفونت‌های قارچی، از جمله قارچ ناخن (اونیکومایکوزیس)، پای ورزشکار (تینیا پدیس)، کرم حلقوی (تینیا کورپوریس)، و خارش کشاله ران (تینیا کروریس) کاربرد دارد. اما مصرف صحیح و آگاهی از نکات مهم در مورد این دارو برای دستیابی به بهترین نتایج درمانی و جلوگیری از عوارض جانبی ضروری است. در این مقاله جامع، به بررسی دوز، نحوه مصرف، موارد مصرف، عوارض جانبی احتمالی، و تداخلات دارویی تربینافین خواهیم پرداخت.
تربینافین چگونه عمل می‌کند؟
تربینافین متعلق به دسته‌ای از داروهای ضد قارچ به نام آلیلامین‌ها (Allylamines) است. این دارو با مهار آنزیم "اسکوالن اپوکسیداز" (Squalene Epoxidase) در قارچ‌ها عمل می‌کند. این آنزیم برای سنتز ارگوسترول، یک جزء حیاتی در غشای سلولی قارچ، لازم است. با مهار این آنزیم، نه تنها تولید ارگوسترول کاهش می‌یابد، بلکه اسکوالن، یک ماده سمی، در داخل سلول قارچ تجمع پیدا می‌کند و منجر به آسیب به غشای سلولی و در نهایت مرگ سلول قارچی می‌شود. این مکانیسم عمل منحصر به فرد، تربینافین را در برابر درماتوفیت‌ها (قارچ‌هایی که پوست، مو و ناخن را آلوده می‌کنند) بسیار مؤثر می‌سازد.
class="r-img-ratio">>
موارد مصرف تربینافین خوراکی
تربینافین خوراکی عمدتاً برای درمان عفونت‌های قارچی ناخن (اونیکومایکوزیس) تجویز می‌شود که درمان موضعی برای آن‌ها کافی نیست. همچنین ممکن است برای درمان عفونت‌های قارچی شدید پوست که به درمان‌های موضعی پاسخ نمی‌دهند، مورد استفاده قرار گیرد.
قارچ ناخن (اونیکومایکوزیس):
ناخن دست: معمولاً 250 میلی‌گرم یک بار در روز به مدت 6 هفته.
ناخن پا: معمولاً 250 میلی‌گرم یک بار در روز به مدت 12 هفته.
توجه: طول دوره درمان ممکن است بسته به شدت عفونت و پاسخ بیمار به درمان متفاوت باشد. حتی پس از اتمام دوره درمان، ممکن است چند ماه طول بکشد تا ناخن جدید و سالم رشد کند و جایگزین ناخن آسیب دیده شود.
قارچ سر (تینیا کاپیتیس) در کودکان: دوز در کودکان بر اساس وزن تعیین می‌شود و معمولاً به مدت 6 هفته تجویز می‌شود.
کمتر از 25 کیلوگرم: 125 میلی‌گرم در روز
25 تا 35 کیلوگرم: 187.5 میلی‌گرم در روز
بیشتر از 35 کیلوگرم: 250 میلی‌گرم در روز
عفونت‌های قارچی پوست (مانند تینیا کورپوریس، تینیا کروریس، تینیا پدیس): در مواردی که عفونت گسترده یا شدید است و به درمان موضعی پاسخ نمی‌دهد، 250 میلی‌گرم یک بار در روز برای 2 تا 6 هفته (بسته به نوع و شدت عفونت) ممکن است تجویز شود.
class="r-img-ratio">>
نحوه مصرف قرص تربینافین
قرص تربینافین را معمولاً یک بار در روز، همراه یا بدون غذا، مصرف کنید. مصرف آن همراه با غذا ممکن است به کاهش عوارض گوارشی کمک کند.
قرص را به طور کامل با یک لیوان آب ببلعید. از خرد کردن، جویدن یا شکستن قرص خودداری کنید، مگر اینکه پزشک یا داروساز دستورالعمل خاصی داده باشد.
بسیار مهم است که دوره درمان را کامل کنید، حتی اگر علائم شما بهبود یافته باشد. قطع زودهنگام دارو می‌تواند منجر به بازگشت عفونت شود.
نکات مهم در مورد مصرف تربینافین
آزمایشات کبدی: قبل از شروع درمان و در طول دوره درمان با تربینافین خوراکی، پزشک ممکن است آزمایشات عملکرد کبد را تجویز کند. این امر به دلیل احتمال نادر اما جدی آسیب کبدی ناشی از تربینافین است. در صورت وجود بیماری کبدی مزمن یا فعال، مصرف تربینافین منع مصرف دارد.
مشکلات کلیوی: در بیماران با اختلال شدید کلیوی، مصرف تربینافین توصیه نمی‌شود.
کاهش حس چشایی یا بویایی: یکی از عوارض جانبی نادر اما قابل توجه تربینافین، تغییر یا از دست دادن حس چشایی و بویایی است که در برخی موارد ممکن است طولانی مدت باشد یا به طور کامل برنگردد. در صورت بروز این عارضه، به پزشک خود اطلاع دهید.
عوارض جانبی پوستی شدید: در موارد بسیار نادر، تربینافین می‌تواند باعث واکنش‌های پوستی شدید مانند سندرم استیونز-جانسون (Stevens-Johnson syndrome) شود. در صورت بروز بثورات پوستی شدید، تب، یا تاول، فوراً مصرف دارو را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید.
بارداری و شیردهی: مصرف تربینافین در دوران بارداری توصیه نمی‌شود، مگر اینکه ضرورت آن توسط پزشک تأیید شود. در دوران شیردهی نیز این دارو وارد شیر مادر می‌شود و مصرف آن توصیه نمی‌شود.
کودکان: مصرف خوراکی تربینافین برای تینیا کاپیتیس در کودکان بالای 4 سال تایید شده است، اما برای سایر موارد باید با احتیاط و تحت نظر پزشک متخصص انجام شود.
افراد مسن: نیازی به تنظیم دوز خاص در افراد مسن نیست، اما به دلیل افزایش احتمال مشکلات کبدی یا کلیوی، پایش دقیق‌تر توصیه می‌شود.
عوارض جانبی احتمالی تربینافین
مانند همه داروها، تربینافین نیز می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد، اگرچه همه افراد آن‌ها را تجربه نمی‌کنند.
عوارض جانبی شایع
سردرد
ناراحتی‌های گوارشی (مانند اسهال، نفخ، سوء هاضمه، تهوع، درد شکم)
راش پوستی خفیف
درد مفاصل یا عضلات
عوارض جانبی کمتر شایع یا نادر (که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند)
مشکلات کبدی: زردی پوست یا چشم، ادرار تیره، خستگی شدید، کاهش اشتها، تهوع و استفراغ پایدار، درد در قسمت بالای شکم.
تغییرات خونی: تب، گلودرد، لرز (نشانه‌های کاهش گلبول‌های سفید).
واکنش‌های آلرژیک شدید: بثورات پوستی شدید، کهیر، تورم صورت، لب‌ها یا زبان، مشکل در تنفس.
تغییر در حس چشایی یا بویایی (پایدار یا شدید).
علائم لوپوس اریتماتوس: بثورات روی گونه‌ها، حساسیت به نور خورشید، درد مفاصل.
رابدومایولیز: ضعف عضلانی، درد عضلانی، ادرار تیره (نادر).
تداخلات دارویی تربینافین
تربینافین می‌تواند با برخی داروها تداخل داشته باشد و اثرات آن‌ها را تغییر دهد یا عوارض جانبی را افزایش دهد. اطلاع پزشک یا داروساز از تمام داروهای مصرفی شما (شامل داروهای بدون نسخه، مکمل‌های گیاهی و ویتامین‌ها) ضروری است.
برخی از تداخلات مهم عبارتند از:
داروهای متابولیزه شده توسط آنزیم CYP2D6: تربینافین یک مهارکننده قوی این آنزیم کبدی است. بنابراین، می‌تواند سطح خونی داروهایی مانند برخی داروهای ضد افسردگی (مانند نورتریپتیلین، فلوکستین، پاروکستین)، برخی داروهای بتا-بلاکر (مانند متوپرولول)، و داروهای ضد آریتمی کلاس IC (مانند فلکاینید، پروپافنون) را افزایش دهد. این افزایش می‌تواند منجر به مسمومیت دارویی شود.
وارفارین: گزارش‌هایی از تغییر در زمان پروترومبین (INR) در بیمارانی که همزمان تربینافین و وارفارین مصرف می‌کنند، وجود دارد. پایش دقیق INR در این بیماران توصیه می‌شود.
ریفامپین: این دارو می‌تواند باعث کاهش سطح تربینافین در خون شود و اثربخشی آن را کاهش دهد.
سایمتیدین: این دارو ممکن است سطح تربینافین در خون را افزایش دهد.
کافئین و تئوفیلین: تربینافین می‌تواند متابولیسم این مواد را کاهش داده و سطح آن‌ها را در بدن افزایش دهد.
نتیجه‌گیری
تربینافین یک داروی ضد قارچ قدرتمند و مؤثر است که می‌تواند به طور چشمگیری در درمان عفونت‌های قارچی مقاوم، به ویژه قارچ ناخن، کمک کند. با این حال، مصرف آن نیازمند رعایت دقیق دستورالعمل‌های پزشک و آگاهی از عوارض جانبی و تداخلات دارویی احتمالی است. همیشه قبل از شروع مصرف تربینافین، سوابق پزشکی خود و لیست کامل داروهای مصرفی‌تان را با پزشک یا داروساز در میان بگذارید. پایش‌های منظم کبدی، به ویژه در طول درمان طولانی‌مدت، برای اطمینان از ایمنی درمان ضروری است. با مصرف صحیح و پیگیری‌های لازم، می‌توان از مزایای درمانی تربینافین به بهترین نحو بهره‌مند شد و به سلامت کامل دست یافت.