حکایت‌های سعدی در گلستان / باب اول در سیرت پادشاهان؛ حکایت شماره 26 + فایل صوتی و نگاهی به نسخه‌های قدیمی

معنی حکایت شماره 26، باب اول گلستان سعدی

حکایت درباره یک ظالم است که هیزم درویشان را با قیمت کم می‌خرد و آن را به ثروتمندان می‌فروشد. روزی صاحبدلی از او می‌گذرد و او را نصیحت می‌کند که قدرتش را بر مردم ضعیف نکند، زیرا این کار به خداوند منجر می‌شود و دعای آنان به آسمان می‌رسد. حاکم از نصیحت او ناراحت می‌شود و توجهی نمی‌کند. اما پس از مدتی، آتش در انبار هیزم او می‌افتد و اموالش را می‌سوزاند. وقتی آن شخص دوباره او را می‌بیند، می‌گوید که آتش از دل درویشان و درد آنان به وجود آمده است. در نهایت، هشدار داده می‌شود که به دل‌های مردم دست نزن و نگذار تا احوالشان برانگیخته شود، زیرا در نهایت، عاقبت کار بد به خود فرد باز می‌گردد.

برگردان به زبان ساده

# ظالمی را حکایت کنند که هیزمِ درویشان خریدی به حَیف و توانگران را دادی به طَرْح. صاحبدلی بر او گذر کرد و گفت:

هوش مصنوعی: حکایت از مردی ظالم است که هیزم‌های درویشان را با قیمت بالایی خرید و به افراد توانگر با قیمت پایین‌تر فروخت. در این میان، مردی با روح بزرگ و فرزانه از آنجا عبور کرد و به او گفت:

# ماری تو که هر که را ببینی، بزنی

یا بوم که هر کجا نشینی، بکنی

هوش مصنوعی: تو مثل ماری هستی که هر کسی را که ببینی، نیش می‌زنی یا مثل بومی هستی که هر جا که بروی، بی‌هوا به زمین می‌نشینی.

# زورت ار پیش می‌رود با ما

با خداوند غیب‌دان نرود

هوش مصنوعی: اگر قدرت تو از ما بیشتر باشد، با خداوندی که از همه چیز آگاه است، نمی‌توانی به پیش بروی.

# زورمندی مکن بر اهلِ زمین

تا دعایی بر آسمان نرود

هوش مصنوعی: بر دیگران فشار نیاور و بر آن‌ها ظلم نکن، زیرا ممکن است دعای آن‌ها به آسمان برسد و عواقب بدی برای تو داشته باشد.

# حاکم از گفتن او برنجید و روی از نصیحتِ او در هم کشید و بر او التفات نکرد، تا شبی که آتشِ مَطبَخ در انبارِ هیزمش افتاد و سایرِ املاکش بسوخت وز بسترِ نرمش به خاکسترِ گرم نشاند. اتّفاقاً همان شخص بر او بگذشت و دیدش که با یاران همی‌گفت: ندانم این آتش از کجا در سرایِ من افتاد؟ گفت: از دلِ درویشان.

هوش مصنوعی: حاکم از نصیحت آن شخص ناراحت شد و به او توجهی نکرد. تا اینکه یک شب آتش در انبار چوب‌هایش شعله‌ور شد و تمام املاکش سوخت و او را از بستر نرمش به خاکستر داغ نشاند. به طور اتفاقی همان شخص از کنار او گذشت و دید که حاکم با دوستانش می‌گوید: نمی‌دانم این آتش از کجا در خانه‌ام افتاده است. او پاسخ داد: از دل درویشان.

# حذر کن ز دردِ درون‌هایِ ریش

که ریشِ درون عاقبت سر کند

از آه سوزناکِ دلهای خستگان بپرهیز که جراحتِ دل، سرانجام عیان می‌شود و سر برون می‌کند (عاقبت خسته‌دلان زبان به نفرین می‌گشایند و خرمن هستی تو را می‌سوزند)

# به هم بر مَکَن تا توانی دلی

که آهی جهانی به هم بر کند

پس تا می‌توانی دلی را پریشان مکن که یک آه می‌تواند عالَمی را زیر و زبر کند.

# بر تاجِ کیخسرو نبشته بود:

هوش مصنوعی: بر روی تاج کیخسرو نوشته شده بود:

# چه سالهایِ فراوان و عمر‌هایِ دراز

که خلق بر سرِ ما بر زمین بخواهد رفت

سالهای بی‌شمار و روزگارانِ دراز مردم بر سرِ ما که خاکِ زمین شده است پا نهاده خواهند گذشت.

# چنان که دست‌به‌دست آمده‌ست مُلک به ما

به دستهایِ دگر همچنین بخواهد رفت

چنانکه نوبتِ پادشاهی از دیگران بما رسیده، از ما هم بدیگران می‌رسد و از تصرّف آنان نیز به در خواهد شد.