فضولی چیست؟
فضولی به معنای دخالت در اموری است که خارج از حدود و حقوق فرد است. پرسش‌هایی مانند: «چقدر خریدی؟»، «از کجا خریدی؟»، «چرا هنوز ازدواج نکرده‌ای؟»، «چرا بچه‌دار نمی‌شوی؟»، «کی می‌خواهی زن بگیری؟»، «به نظرت فلانی چطور توانسته چنین ماشینی بخرد؟»، «چرا فلان همسایه این‌قدر رفت‌وآمد دارد؟»
نمونه‌هایی از سؤالاتی هستند که تنها از برخی افراد برمی‌آید. این افراد معمولاً رفتار خود را کنجکاوی یا دلسوزی می‌دانند، اما دیگران آنها را با عنوان «فضول» می‌شناسند. احتمالاً همه‌ی ما حداقل یک‌بار با چنین افرادی مواجه شده‌ایم.
چرا در امور بی‌ربط دخالت می‌کنیم؟
بسیاری از ما، آگاهانه یا ناآگاهانه، در مسائلی دخالت می‌کنیم که به ما مربوط نیست. این رفتار ریشه در تربیت قضاوت‌گرایانه‌ای دارد که از کودکی در ذهن ما نهادینه شده است. آموزش‌های غیرمستقیم و رفتارهای اطرافیان، این الگو را در ذهن ما شکل می‌دهند. به همین دلیل، حتی اگر تمایلی نداشته باشیم، ممکن است باز هم چنین رفتاری از ما سر بزند.
آیا دخالت همان فضولی است؟
«دخالت» به معنای ورود به حریم خصوصی دیگران است، اما متأسفانه در جامعه ما این واژه گاه با «راهنمایی» اشتباه گرفته می‌شود. دخالت زمانی توجیه‌پذیر است که تهدیدی جدی فرد یا جامعه را هدف قرار داده باشد؛ در غیر این صورت، تجاوز به مرزهای شخصی افراد است.
مرز دخالت و کمک کجاست؟
تفاوت میان دخالت و کمک به دیگران بسیار مهم است. برخی با عنوان کمک می‌خواهند از مسائل شخصی دیگران سر دربیاورند، در حالی‌که این تنها بهانه‌ای برای کنجکاوی یا کنترل است. کمک واقعی تنها زمانی معنا دارد که فرد مقابل از ما درخواست کند. ورود بدون اجازه به زندگی دیگران، نه تنها کمک نیست بلکه بی‌احترامی به استقلال آن‌هاست.
در روابط زناشویی چطور؟
افرادی که در خانواده‌های مداخله‌گر رشد یافته‌اند، اغلب به حریم شخصی همسرشان احترام نمی‌گذارند. یک رابطه سالم به تعادل میان صمیمیت و استقلال نیاز دارد. اگر یکی از طرفین بخواهد از همه‌چیز همسرش باخبر باشد و دائم در کارهای او دخالت کند، به تدریج احساسات همسرش را خدشه‌دار می‌کند. بلوغ فکری، عاطفی و اجتماعی فرد ایجاب می‌کند که به جای دخالت بی‌مورد، راهنمایی را تنها در صورت درخواست ارائه دهد.
چرا برخی افراد فضولی می‌کنند؟
دلایل متعددی پشت رفتارهای فضولانه وجود دارد. برخی از وضعیت زندگی خود ناراضی‌اند و با دیدن موفقیت دیگران دچار حسادت می‌شوند. این افراد با شایعه‌سازی و دخالت در زندگی دیگران، سعی در تسکین ناراحتی خود دارند. برخی دیگر، از سر بیکاری و برای ایجاد هیجان، به فضولی روی می‌آورند. حتی بعضی از افراد متوجه نیستند که با پرسش‌هایشان دیگران را آزرده می‌کنند و تصورشان این است که فقط علاقه‌مند یا کنجکاو هستند.
کنجکاوی چیست؟
کنجکاوی نیرویی مثبت و محرکی ضروری برای رشد علمی و خلاقیت است. فرد کنجکاو با هدف شناخت و کشف، به پدیده‌ها می‌نگرد و در مسیر پیشرفت حرکت می‌کند. اما کنجکاوی زمانی منفی می‌شود که به بهانه آگاهی، فرد در زندگی شخصی دیگران مداخله کند و حتی به آنها آسیب برساند.
تفاوت فضولی و کنجکاوی را چگونه تشخیص دهیم؟
اگر نمی‌دانید کنجکاو هستید یا فضول، این سؤالات را از خود بپرسید:
آیا رابطه من با فرد مقابل به اندازه‌ای صمیمی هست که این سؤال را بپرسم؟
آیا حق دارم او را بابت کارهایش بازخواست کنم؟
هدفم از پرسش چیست؟ آیا نیت مثبتی دارم؟
اگر کسی همین سؤال را از من بپرسد، چه احساسی خواهم داشت؟
چگونه با افراد فضول برخورد کنیم؟
برای مقابله با افراد فضول راهکارهایی وجود دارد:
تغییر موضوع گفتگو
با هوشمندی مسیر گفت‌وگو را تغییر دهید تا از پاسخ‌دادن طفره بروید.اجتناب از تماس چشمی
اگر احساس فشار کردید، نگاه‌تان را از فرد دور کرده و به کار دیگری مشغول شوید.پاسخ‌های مبهم دهید
لازم نیست پاسخ روشنی بدهید. از جملاتی کلی و بی‌تعهد استفاده کنید.سکوت کنید
پاسخ ندادن هم می‌تواند نشان دهد که علاقه‌ای به ادامه این مکالمه ندارید.مرز مشخص کنید
اجازه ندهید افراد به همه‌جای خانه یا زندگی‌تان سرک بکشند.ارتباط را محدود کنید
در حد امکان از رفت‌وآمد با این افراد خودداری کنید.در برابر شایعه‌پراکنی بی‌تفاوت باشید
اگر کسی درباره دیگران پیش شما حرف می‌زند، بدانید همان کار را با شما هم خواهد کرد.صراحت داشته باشید
بی‌پرده و با احترام بگویید که مایل نیستید درباره مسائل شخصی‌تان صحبت کنید.
چگونه دخالت نکردن را تمرین کنیم؟
یکی از راه‌های مهم برای ترک فضولی، تمرین همدلی است؛ یعنی تلاش برای دیدن دنیا از چشم دیگران. اگر بتوانیم خود را جای طرف مقابل بگذاریم و احساسی را که با سوال یا رفتارمان در او ایجاد می‌شود، درک کنیم، احتمالاً کمتر وارد حریم شخصی دیگران خواهیم شد. به‌قول معروف:
«آنچه بر خود نمی‌پسندی، بر دیگران هم مپسند.»
منبع ویدیو: کانال یوتیوب قدرت کلام