حکایت‌های سعدی در گلستان / باب اول در سیرت پادشاهان؛ حکایت شماره 14 + فایل صوتی و نگاهی به نسخه‌های قدیمی

معنی حکایت شماره 14، باب اول گلستان سعدی

یکی از پادشاهان سابق در مدیریت مملکت سستی کرد و به همین دلیل دشمنان به جانش افتادند و همه از او بریدند. در این میان، یکی از دوستان قدیمی‌اش که به او خیانت کرده بود، مورد ملامت قرار گرفت. پادشاه به او گفت که بی‌وفایی و نادانی است که به خاطر تغییرات جزئی از محبت گذشته‌اش دست برداشته است. آن فرد پاسخ داد که به دلیل فقر و مشکلاتی که در آن شرایط دارد، ناچار به انجام چنین کاری است و اگر پادشاه به سپاهیان خود کمک نکند، نمی‌تواند از آنان انتظار وفاداری داشته باشد. در نهایت، پیام این داستان این است که در زمان‌هایی که افراد در تنگنا هستند، وفاداری آنها به راحتی زیر سوال می‌رود و برای حفظ اعتماد و وفاداری، باید به نیازهایشان رسیدگی کرد.

برگردان به زبان ساده

# یکی از پادشاهانِ پیشین در رعایتِ مملکت سستی کردی و لشکر به سختی داشتی لاجرم دشمنی صعب روی نهاد همه پشت بدادند.

هوش مصنوعی: یکی از پادشاهان قدیمی در ادارهٔ مملکت بی‌توجهی کرد و نیروی نظامی کافی نداشت، در نتیجه دشمنی قوی به وجود آمد و همه پشت به او کردند.

# چو دارند گنج از سپاهی دریغ

دریغ آیدش دست بردن به تیغ

هوش مصنوعی: وقتی کسی دارای گنجی ارزشمند است، از حمله به آن و استفاده از سلاح خود احساس رنجش و ناراحتی می‌کند.

# یکی را از آنان که غَدْر کردند با من دَمِ دوستی بود، ملامت کردم و گفتم: دون است و بی‌سپاس و سِفله و ناحق‌شناس که به اندک تغیّر ِحال از مخدومِ قدیم برگردد و حقوقِ نعمتِ سال‌ها در نوردد. گفت: ار به کرم معذور داری شاید، که اسبم در این واقعه بی‌جو بود و نمدزین به گرو، و سلطان که به زر بر سپاهی بخیلی کند، با او به جان جوانمردی نتوان کرد.

هوش مصنوعی: یکی از کسانی که با من خیانت کرد و به دوستی به من نزدیک بود، را سرزنش کردم و گفتم: انسان پست و بی‌سپاس و حق‌شناسی نیست که به خاطر یک دگرگونی کوچک در وضعیت، از کسی که مدت‌ها به او خدمت کرده برگردد و تمام حقوق و نعمت‌هایی که سال‌ها از او دریافت کرده را نادیده بگیرد. او پاسخ داد: اگر به خاطر رفتار نیکو، من را معذور بدانی شاید، چون در این ماجرا، اسب من بی‌خوراک مانده و نمدزین (یک پیکر از آن) در گرو است، و کسی که با طلا به سپاهی بخیلی می‌کند، با او نمی‌توان به جوانمردی رفتار کرد.

# زر بده مردِ سپاهی را تا سر بنهد

و گرش زر ندهی، سر بنهد در عالم

هوش مصنوعی: به یک سرباز پول بپرداز تا بتواند به خوبی خدمت کند، و اگر به او پول ندهی، سرش را در زندگی پایین می‌آورد و روحیه‌اش را از دست می‌دهد.

# اِذا شَبِعَ الْکَمِیُّ یَصُولُ بَطشاً

وَ خاوِی الْبَطْنِ یَبْطُشُ بِالفِرارِ

چون دلاور سیر باشد در جنگ سخت می‌کوشد و شکم‌تهی به گریز دلیری می‌نماید.